David Jones (bardd ac arlunydd)

Arlunydd a bardd oedd David Jones (1 Tachwedd 1895 – 28 Hydref 1974), a aned yn Arabin Road, Brockley, Caint, Lloegr. Ym 1965, dywedodd Kenneth Clark mai David Jones oedd yr arlunydd Prydeinig byw, gorau, tra gosododd T. S. Eliot a W. H. Auden ei farddoniaeth ymhlith y gwaith gorau a ysgrifennwyd yn 20g. Y ddau ddylanwad mwyaf ar waith Jones yw ei ffydd Gristnogol a'i etifeddiaeth Gymreig.

David Jones
Ganwyd	1 Tachwedd 1895  Brockley
Bu farw	28 Hydref 1974  Harrow
Alma mater	Camberwell College of Arts
Galwedigaeth	arlunydd, bardd, darlunydd, llenor, cerfiwr coed, engrafwr plât copr, caligraffydd, cymynwr coed
Adnabyddus am	In Parenthesis
Tad	James Jones
Gwobr/au	Gwobr Bollingen, CBE, Gwobr Russell Loines am Farddoniaeth, Gwobr Hawthornden

Roedd ei dad yn oruchwyliwr mewn argraffdy yn Sir y Fflint cyn symud i fyw i Loegr yn 1885, a Saesnes oedd ei fam. Er i David Jones gael ei eni yn Lloegr roedd yn ymwybodol iawn o'i Gymreictod, ffaith a welir yn aml yn ei waith fel bardd ac arlunydd. Enillodd Wobr Hawthornden ym 1938 am ei gerdd In Parenthesis.

Roedd yn ddisgybl i Eric Gill ac yn ffrind i Saunders Lewis, Aneirin Talfan Davies a Vernon Watkins.

Barddoniaeth

Ffotograff diddyddiad o Jones

Nid tan 1937 y cyhoeddodd Jones ei ymdrech lenyddol gyntaf. In Parenthesis, a gyhoeddwyd gan Faber and Faber gyda chyflwyniad (yn 1961) gan T. S. Eliot. Enillodd hyn iddo Wobr Hawthornden yn y flwyddyn ganlynol. Dylanwadwyd ar y gerdd gan gan yr epig Cymraeg, Y Gododdin a gwaith Malory Morte d'Arthur i geisio gwneud synnwyr o'r lladdfa bu'n dyst iddi yn y ffosydd. Yn 1967 ymddangosodd ei waith yn y llyfr llafar Artists Rifles.

Ymddangosodd ei lyfr nesaf, The Anathemata, ym 1952 (a gyhoeddwyd eto gan Faber). Wedi'i ysbrydoli gan ymweliad â Phalesteina chafodd y gerdd adolygiadau cadarnhaol gan awduron fel W. H. Auden. Cynhyrchwyd darlleniadau wedi eu dramateiddio o In Parenthesis a The Anathemata ar gyfer Trydedd Rhaglen y BBC.

Yn 1974 cyhoeddwyd "Yr Arglwydd Ynghwsg a Darnau Eraill" (The Sleeping Lord; eto o dan nawdd Faber).

Ar 11 Tachwedd 1985 roedd Jones ymhlith un ar bymtheg o feirdd y Rhyfel Mawr gafodd eu coffáu ar garreg llechi yn Abaty Westminster yng Nghornel y Beirdd.

Gwaith arall

Ysgrifennodd Jones nifer o ysgrifau ar gelf, llenyddiaeth, crefydd a hanes. Ysgrifennodd gyflwyniadau am lyfrau megis argraffiad newydd o Wild Wales gan George Borrow; rhoddodd sgyrsiau radio ar Drydedd Rhaglen y BBC; Cyhoeddwyd dau gasgliad o ysgrifau, Epoch and Artist (Faber, 1959) a The Gâl Marw (Faber, 1978).

Beirniadaeth lenyddol

Mae DJ yn awdur modernaidd megis TS Eliot, Ezra Pound, a James Joyce sydd "yn cael ei ystyried yn gynyddol fel bardd arloesol pwysig, sydd wedi ymestyn a mireinio technegau moderniaeth lenyddol," yn ôl Dictionary of Biography Llenyddol. Roedd DJ yn artist graffeg yn ogystal â bardd, ond mae Jones yn fwyaf adnabyddus am ei gerddi naratif hir In Parenthesis a The Anathemata Mae ei argraffiadau a phaentiadau wedi ennill nifer o wobrau. Mae llawer o waith Jones wedi seilio ar ei dreftadaeth Gymreig. Roedd ei dad yn oruchwyliwr mewn argraffdy yn Sir y Fflint . Ym mis Ionawr 1915 ymunodd Jones â'r Ffiwsilwyr Brenhinol Cymreig a gwasanaethodd ar Ffrynt y Gorllewin hyd at fis Mawrth 1918. Ar ôl y rhyfel cofleidiodd Babyddiaeth ac ymunodd â chymuned fach o artistiaid Catholig dan arweiniad crefftwr Eric Gill. Nid oedd yn dechrau ysgrifennu In Parenthesis, fersiwn o'i weithgareddau yn y rhyfel ar ffurf ffuglen, tan 1928. Mae pob un o'r saith rhan o'r gerdd yn agor efo dyfyniad o epig hynafol Cymreig arwrol, Y Gododdin. Mae yn anfarwoli y milwr Dai Greatcoat.

Nododd y beirniad Dilworth mai In Parenthesis yw'r unig gerdd epig dilys a llwyddiannus yn yr iaith (Saesneg) ers Paradise Lost." Yn 1952, ar anogaeth ei ffrind T. S. Eliot cyhoeddodd ei ail gerdd hir, The Anathemata, sydd yn mynegi ei ffydd bersonol. Mae'r bardd gwyddeleg Seamus Heaney yn dod i'r casgliad bod Jones yn "awdur rhyfeddol" sydd wedi "dychwelyd i'r ffynhonnell ac wedi dod â rhywbeth yn ôl, rhywbeth sy'n cyfoethogi, nid yn unig yr iaith ond ymwybyddiaeth y bobl o bwy oeddynt ac, oherwydd hyn, pwy ydynt heddiw".

Meddai Dylan Thomas amdano, "Hoffwn fod wedi sgwennu rhywbeth cystal â David Jones." Ym 1974 cyhoeddodd Hugh MacDiarmid Jones yn "fardd Prydeinig brodorol gorau'r ganrif." Ym 1965, sgwennodd Igor Stravinsky, "efallai mai Jones yw'r awdur byw mwyaf yn y Saesneg" a galwodd yr hanesydd celf Herbert Read ef yn 1964 yn "un o lenorion gorau ein hoes".

Llyfryddiaeth

Barddoniaeth

• In Parenthesis (1937)
• Anathemata (Faber, 1952)
• Epoch a Artist (Faber, 1959)
• Yr Arglwydd Ynghwsg a Darnau Eraill (Faber, 1974)
• The Gâl Marw (Faber, 1978)
• The Tutelar of the Place

Celf

• Trystan ac Esyllt

Darllen pellach

• Alldritt, Keith, David Jones: Writer and Artist Constable, Llundain, 2003, ISBN 1-84119-379-8
• Thomas Dilworth: David Jones in the Great War, London : Enitharmon, 2012, ISBN 978-1-907587-24-5
• David Jones, Paul Hills (golygydd), Tate Gallery, 1971.
• The Engravings of David Jones: A Survey, Douglas Cleverdon, Clover Hill Editions, 1981.
• Dai Greatcoat, a self-portrait of David Jones in his letters, Rene Hague (golygydd), Faber, 1980.
• David Jones: The Maker Unmade, Jonathan Miles a Derek Shiel, Seren, 1995.
• The Long Conversation, a Memoir of David Jones, William Blissett, Rhydychen, 1981.
• The Art of David Jones: Vision and Memory, Ariane Bankes a Paul Hills, Lund Humphries, 2015.

Dolenni allanol

• The Poetry Foundation
• Dadorchuddio plac
• The David Jones Society Archifwyd 2015-11-17 yn y Peiriant Wayback
• Enghreifftiau o waith David Jones yng Ngaleri'r Tate
• Nodiadau o'r llyfr llafar Artists Rifles
• In Search of David Jones: Artist, Soldier, Poet (2008)
• David Jones Between the Wars: The Years of Achievement (2012)
• David Jones: Innovation and Consolidation (2014)