Eglwys Sant Sannan, Llansannan
Dywedir fod Eglwys Sant Sannan, sydd wedi'i lleoli yng nghanol pentref Llansannan, Conw wedi ei chodi yn y 13g; cyfeirnod grid OS: SH93406590. Saif Llansannan tua saith milltir i'r de o Abergele. Bu eglwys cynharach, tua chanllath i ffwrdd, ac mae ei holion i'w gweld hyd heddiw. Oherwydd fod ynddi lawer o rannau canoloesol, gwreiddiol, cafodd ei chofrestru gan Cadw yn Gradd II*.[1] Mae'r to hefyd yn un hynod, er mai o'r 19g mae'n dyddio, gan i'r hen do gael ei dynnu a'i ddefnyddio i godi tai lleol yr adeg honno. Ceir nifer o gofebau i uchelwyr lleol, sy'n dyddio o'r 17eg i'r 19g. Mae'r pulpud yn nodedig iawn acyn mynd yn ôl i'r 17g. Saif ym mhlwyf Petrual, ynghyd â Llanfair Talhaearn, Llangernyw a Gwytherin.[2] Cysegrwyd yr eglwys i Sant Sannan, sant o'r 6ed neu'r 7g a ddaeth o Iwerddon.
 | |
| Math | eglwys  |
|---|---|
| Daearyddiaeth | |
| Lleoliad | Llansannan |
| Sir | Llansannan |
| Gwlad |  Cymru |
| Uwch y môr | 164.6 metr |
| Cyfesurynnau | 53.1795°N 3.59641°W |
 | |
| Statws treftadaeth | adeilad rhestredig Gradd II* |
| Cysegrwyd i | Sannan |
| Manylion | |
Gwyddom i'r hen eglwys gael ei hadnewyddu yn 1778-9, yn fwy na thebyg gan R. Lloyd Williams. Costiodd fil o bunnoedd, a chyfrannodd teulu lleol y Wynniaid hanner hynny. Codwyd y ports hefyd yr adeg yma yn ogystal â tho newydd.[3] Yn rhan orllewinol yr eglwys ceir dwy drochfa bedydd, sydd bellach wedi'u gorchuddio a cheir dau fedyddfaen.
Dywedir fod Sannan yn gyfaill i Ddewi Sant a Teuyth, tad Gwenffrewi a'i fod wedi cael ei gladdu yng Ngwytherin. Ei ddydd gŵyl yw 8 Mawrth.
Mae yma gist a elwir yn "Gist yr Eglwys" gyda'r dyddiad 1683 arni a mainc gyda'r dyddiad 1634 sydd â llun o babi wedi'i cherfio arni.
Cofnodir yr eglwys yn gyntaf yn y Norwich Taxation yn 1254 fel: Ecc'a de Llannssannan ac yna yn Taxatio y Pab nicolas fel Ecclesia de Llansaman.[4]
-
Un o'r nifer o goed yw -
Cefn yr eglwys, a'r gloch -
Y nenfwd pren, hynod -
Y tu fewn - tua'r allor a'r prif ddrws ar y dde -
Cefn yr eglwys
Henebion a chofebau
golygu-
Cofeb Pierce Wynne Yorke o Ddyffryn Aled (1784-1837), Uwch-Siryf Sir Ddinbych -
Cofeb Diana Yorke, m. 1805, gweddw Philip Yorke o Erddig -
Y Weddi Apostolaidd, yn Gymraeg -
Rhan o'r Deg Gorchymyn -
Gweddi'r arglwydd ar y chwith i'r allor
Gweler hefyd
golygu- Eglwys Bedwellte ger pentref Argoed, mwrdeisdref sirol Caerffili
- Hen Eglwys y Seintiau Afran, Ieuan a Sannan, Llantrisant
Cyfeiriadau
golygu- ↑ Gwefan Coflein;[dolen farw] adalwyd Mawrth 2016
- ↑ llansannan.org; adalwyd Mawrth 2016
- ↑ britishlistedbuildings.co.uk; adalwyd Mawrth 2016
- ↑ Gwefan CPAT; Archifwyd 2016-03-05 yn y Peiriant Wayback adalwyd Mawrth 2016.