Fianna Éireann

Fianna Éireann (ynganiad IPA: ˈfʲiənə ˈeːɾʲən, ), a elwir hefyd yn Fianna na hÉireann a Na Fianna Éireann (cyfieithiad i: "Milwr Iwerddon", a elwir felly gan fianna mytholeg Wyddelig) yw'r enw a roddir i fudiadau ieuenctid amrywiol yn gysylltiedig â gweriniaeth Iwerddon yn ystod yr 20g a'r 21g. Rhestrir "Fianna na hEireann" [sic] hefyd fel grwpiau terfysgol a waharddwyd yn y Deyrnas Unedig o dan Ddeddf Terfysgaeth (2000).

Fianna Éireann

Math o gyfrwng	mudiad terfysgol, juvenile political organization
Idioleg	Irish republicanism
Sylfaenydd	Constance Markievicz
Pencadlys	Gweriniaeth Iwerddon
Gwefan	https://nafiannaeireann.wordpress.com/
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Gwreiddiau

Cyngor Fianna Éireann, 1915?

Sefydlwyd Fianna Éireann yn 1909 gan Constance Markiewicz a Bulmer Hobson, yn dilyn llinell barafilwrol Sgowtiaid Baden-Powell, ond gan bwysleisio cenedlaetholdeb Gwyddelig yn fwy na chenedlaetholdeb Prydeinig Sgowtiaid Baden-Powell .

Hyfforddodd y Fianna yn filwrol mewn drylliau, disgyblaeth filwrol a chymorth cyntaf. Buont yn weithgar mewn gwrthdystiadau amrywiol megis gorymdaith Gun Howth ym 1914, angladd Jeremiah O'Donovan Rossa a chwaraeodd ran arwyddocaol yng Ngwrthryfel y Pasg 1916. Byddai llawer o Fianna yn rhan o Fyddin Weriniaethol Iwerddon(IRA) yn ystod Rhyfel Annibyniaeth Iwerddon (1919–1921). Yn ystod Rhyfel Cartref Iwerddon (1922-1923), cysylltodd y mudiad ei hun â charfan yr IRA a oedd yn gwrthwynebu'r Cytundeb Eingl-Wyddelig.

Datganwyd y Fianna yn fudiad anghyfreithlon gan lywodraeth Gwladwriaeth Rydd Iwerddon yn 1931. Cafodd hyn ei wrthdroi pan ddaeth Fianna Fáil i rym yn 1932, ond fe'i hailgyflwynwyd yn 1938. Yn ystod yr holltau yn y mudiad Gweriniaethol yn rhan ddiweddarach y Yn yr 20g, cefnogodd y Fianna a Chymdeithas na mBan Sinn Féin Dros Dro (Provisional Sinn Féin) yn 1969 a Sinn Féin Gweriniaethol ym 1986. Mae'r Fianna wedi bod yn sefydliad gwaharddedig yn nhiriogaeth hunan-lywodraethol Ngogledd Iwerddon ers 1920.

Hollti

Parti Lliw Ogra Sinn Féin Na Fianna Éireann, Belfast 2010

Rhannodd y sefydliad yn ddwy garfan gyda gwahanol safbwyntiau yn ystod y degawdau dilynol, mewn ffordd debyg i'r hyn a ddioddefwyd gan Fyddin Weriniaethol Iwerddon . Mae'n debyg bod yr amlycaf ohonynt yn cynnal cysylltiadau â Byddin Barhad Gweriniaethol Iwerddon , Cumann na mBan a Sinn Féin Gweriniaethol ; mae grŵp arall yn cynnal cysylltiadau â'r Mudiad dros Sofraniaeth y 32 Sir a'r IRA Go Iawn. Creodd yr IRA Dros Dro grŵp tebyg yn y 1970au fel adain ieuenctid pan dorrodd gyda'r IRA Swyddogol , ond fe'i diddymwyd ar ddiwedd y 1970au.

Ar ôl y rhwyg, mae unedau swyddogol Na Fianna Éireann yn bennaf yn Belfast a Newry, gan ddilyn y model sosialaidd a osodwyd gan Sinn Féin Swyddogol ac a ailenwyd yn yr 1970au hwyr yn Fudiad Ieuenctid Democrataidd Iwerddon (IDYM), a roddodd y gorau i'w hyfforddiant parafilwrol a pharhau fel mudiad sgowtiaid, yn creu cysylltiadau â grwpiau tebyg o bleidiau sosialaidd a chomiwnyddol, megis Freie Deutsche Jugend, FDJ yng nghyn Gweriniaeth Ddemocrataidd yr Almaen. Gydag ad-drefnu Sinn Féin-Plaid y Gweithwyr fel Plaid y Gweithwyr (Worker's Party) yn 1982, daeth IDYM yn ddim ond Plaid Ieuenctid y Gweithwyr, y mae'n parhau i'w wneud heddiw ac fel y cyfryw mae'n gysylltiedig â Ffederasiwn Ieuenctid Democrataidd y Byd (World Federation of Democratic Youth ).

Mudiad sgowtiaid

Gydag esblygiad rhyngwladol Sgowtio lle pwysleisir heddychiaeth, mae'n anodd ar hyn o bryd dosbarthu carfannau Fianna Éireann fel mudiadau Sgowtiaid. Nid yw Sefydliad y Byd o Fudiad y Sgowtiaid (World Organization of the Scout Movement) erioed wedi cydnabod unrhyw un o amlygiadau Fianna Éireann, a ystyrir yn anwleidyddol mewn cyferbyniad â natur bleidiol Fianna Éireann, mudiad ieuenctid mewn lifrai gydag ychydig iawn o gysylltiadau â dulliau Sgowtio.

Dolenni allanol

• Gwefan swyddogol Na Fianna Éireann
• 'To the Boys of Ireland' galwad a ysgrifennwyd yn Ionawr 1914