Mae Gernikako Arbola ("Coeden Gernika " yn y Fasgeg ) yn goeden dderw sy'n symbol o ryddid traddodiadol i bobl Biscaiaidd, a thrwy estyniad i bobl Gwlad y Basg yn gyffredinol. Tyngodd Arglwyddi Biscay (gan gynnwys brenhinoedd Castile a ffug-Carlaidd i'r orsedd) barchu rhyddid Biscaiaidd oddi tani, ac mae Lehendakari sef Arlywydd Llywodraeth Gwlad y Basg fodern yn tyngu ei llw/ei lw yno.

Y "goeden newydd"
Bonyn yr "Hen Goeden"

Brenhinllin

golygu

Yn yr Oesoedd Canol, byddai cynrychiolwyr pentrefi Biscay yn cynnal gwasanaethau o dan goed mawr lleol. Wrth i amser fynd heibio, disodlwyd rôl cynulliadau ar wahân gan Gynulliad Guernica ym 1512, a byddai ei dderwen yn ennill ystyr symbolaidd, gyda chynulliadau gwirioneddol yn cael eu cynnal mewn tŷ meudwy pwrpasol (mae'r adeilad presennol yn dyddio o 1833). Maria Christina, y Rhaglaw Sbaenaidd a'i mherch ifanc y Frenhines Isabella II oedd y frenhines olaf yn Sbaen i dyngu llw i'r siarteri o dan y dderwen eiconig ym 1839.

Mae'r sbesimenau hysbys [1] yn ffurfio llinach:

  • parhaodd "y tad", a blannwyd yn y 14eg ganrif, 450 o flynyddoedd
  • yr "hen goeden" (1742-1892), a ail-blannwyd ym 1811. Mae'r bonyn bellach yn cael ei chadw mewn temled yn yr ardd gyfagos.
  • goroesodd y trydydd (1858-2004), a ail-blannwyd ym 1860, Fomio Guernica ym 1937 ond bu’n rhaid ei ddisodli oherwydd ffwng . Mae garddwyr llywodraeth Biscaya yn cadw sawl coeden sbâr a dyfir o fes y goeden.
  • ailblannwyd y pedwerydd (1986-2015) ar safle ei dad ar 25 Chwefror 2005. Bu farw o glefyd yn gysylltiedig â lleithder ar 15 Ionawr 2015.
  • plannwyd y pumed ym mis Mawrth 2015, yn 14 oed.

Amlygwyd arwyddocâd y goeden gan ddigwyddiad ychydig ar ôl bomio Guernica. Pan aeth y milwyr Franco i'r dref, rhoddodd Tercio de Begoña, a ffurfiwyd gan wirfoddolwyr Carlaidd o Biscay, warchodwyr arfog o amgylch y goeden i'w hamddiffyn rhag y Falangistiaid, a oedd wedi bod eisiau cwympo'r symbol hwn o genedlaetholdeb Gwlad y Basg. [2]

Mae coeden dderw yn cael ei darlunio ar arfbais herodrol Biscay ac wedi hynny ar arfbeisiau llawer o drefi Biscay. Mae logo dail derw yn cael ei ddefnyddio gan lywodraeth leol Biscay. Mae gan logo plaid genedlaetholgar Gwlad y Basg Eusko Alkartasuna un hanner coch a'r llall yn wyrdd, lliwiau baner Gwlad y Basg. Mae hen fersiwn o logo'r sefydliad ieuenctid cenedlaetholgar Jarrai hefyd yn arddangos dail derw.

Mae awdurdodau Gwlad y Basg yn cyflwyno disgynyddion y goeden fel symbol o gyfeillgarwch i grwpiau diaspora Gwlad y Basg a dinasoedd cysylltiedig.

    Delwedd:Ehu logo.svg  
Arfau Biscay Arfbais Gernika-Lumo Logo Prifysgol Gwlad y Basg, gyda dehongliad Eduardo Chillida o'r dderwen Fersiwn cynnar o grib y clwb pêl-droed Athletic Bilbao gydag eiconau'r coed a'r ddinas
 
Mae'r dail derw a'r mes o amgylch arfbais Gwlad y Basg yn gyfeiriad arall at y goeden.

Coed fuero eraill yn Biscay

golygu
  • Malato yn Luiando, coeden arall o arwyddocâd arbennig i'r Basgiaid.
  • Y dderwen Abellaneda ar gyfer yr Encartaciones Juntas.
  • Y dderwen Gerediaga ar gyfer ardal Durango .
  • Y dderwen Aretxabalagana, lle bu’n rhaid i Bisceuniaid dderbyn eu harglwydd pan ddaeth i roi ei lw ar y fuero o dan dderwen Gernika.

Cyfeiriadau

golygu
  1. El Mundo, 26 February 2005, Otro árbol de Gernika
  2. An interview with Jaime del Burgo Torres, the captain that ordered the guard. Allegedly from El Mundo (31 October 2005).

Dolenni allanol

golygu