Jane Tomlinson
Roedd Jane Emily Tomlinson, CBE (née Goward) (21 Chwefror 1964 – 3 Medi 2007) yn athletwraig amatur Seisnig a ddaeth yn enwog yn Mhrydain am godi £1.5 miliwn ar gyfer elusen gan gyflawni cyfres o sialensau athletaidd, er ei bod yn dioddef o gancr terfynol.[1]
| Jane Tomlinson | |
|---|---|
| Ganwyd | 21 Chwefror 1964  Wakefield |
| Bu farw | 3 Medi 2007 Leeds |
| Dinasyddiaeth | y Deyrnas Unedig |
| Alma mater |
|
| Galwedigaeth | cystadleuydd yn y Gemau Olympaidd |
| Gwobr/au | CBE |
| Chwaraeon | |
Wedi cael ei 'gwella' o afiechyd cancr y fron yn 1991, yn 26 oed, dychwelodd yr afiechyd drwy gydol ei chorff yn 2000.[2] Yn ystod y chwe mlynedd canlynol, cyflawnodd Tomlinson Farathon Llundain dair gwaith, a Triathlon Llundain ddwywaith, Marathon Efrog Newydd unwaith a seiclodd ar draws Ewrop, Yr Unol Daleithiau ac Affrica.[2] Bu farw Jane Tomlinson yn 2007, yn 43 oed.
Dyddiau cynnar
golyguGaned yn Wakefield yn Swydd Efrog yn 1964, y chweched o ddeg o blant i ddeintydd.[2][3] Pan yn 11 oed, symudodd y teulu i Awstralia, ond dychwelont ar ôl tair blynedd.[2] Yn 1990, gwnaeth Tomlinson gais i astudio Mathemateg ym Mhrifysgol Leeds. Ond, canfodd lwmp ar ei bron a bu gorfod iidi gael lumpectomy, cofresrodd yn lle yn Ysbyty Gyffredionol Leeds ac astudiodd i ddod yn radiolegwraig.[2] Erbyn hyn, roedd wedi priodi Mike Tomlinson a chael dwy ferch, Suzanne a Rebecca.[4] Yn ddiweddarach cafont fab, Steven.[2][4] Wedi cymhwyso yn 1993, aeth Tomlinson i astudio ar lefel uwchraddedig i ddod yn Radiolwraig Gwyddor clefyd plant.[2] Tair mlynedd wedi cael y driniaeth lumpectomy, dychwelodd y gancr a bu'n rhaid iddi gael mastectomy, a dau rownd o driniaeth Cemotherapeg a thriniaeth Radioleg.[2] Yn 2000, cafodd wybod fod y gancr wedi lledaenu i'w hesgyrn a'i hysgyfaint. Amcangyfrwyd mai ond 12 mis oedd ganddi ar ôl i fyw.[2][3]
Codi arian ar gyfer elusennau
golyguWedi darganfod fod ei chancr yn derfynol yn 2000, penderfynodd Jane Tomlinson ddechrau ar gyfres o farathonau a sialensau athletaidd eraill er mwyn codi arian ar gyfer elusennau. Creodd gyfundrefn ymarfer a chymerodd rhan yn ei marathon cyntaf ym Mai 2001, ras 5 km Race for Life.[2][2] Yn Rhagfyr 2001, cymerodd ran yn y Leeds Abbey Dash.[3] Yn Ebrill 2002, rhedodd Farathon Llundain am y tro cyntaf ac yn ddiweddarach, Marathon Efrog Newydd.[2] Cyflwynwyd Jane Tomlinson gyda Jubilee baton y frenhines yn Leeds yng Ngorffennaf yr un flwyddyn, cyflawnodd Triathlon Llundain mis Awst ac y Great North Run ym mis Hydref.[3]
Cyflawnodd y Ironman Triathlon, yr unig person a oedd yn dioddef o gancr terfynol i wneud hynnu erioed.[5] Cyflawnodd ddwy hanner Ironman yn ogystal.[5] Derbynodd Wobr Helen Rollason yn Personoliaeth Chwaraewyr y Flwyddyn y BBC yn 2002 a gwnaethwyd hi'n MBE yn 2003.[5][6] Rhwng Mawrth ac Ebrill 2003 hefyd, seiclodd o John o' Groats i Land's End gyda'i brawd, Luke Goward, pellter o 1060 o filltiroedd.[2][5] Y flwyddyn canlynol defnyddiont tandem i seiclo 2000 milltir ar drawst Ewrop, o Rufain i Leeds, a dringont Mont Ventoux yn ystod y daith.[2][3]
Derbynnodd Jane ar un adeg, 2500 llythyr yr wythnos gan y cyhoedd oherwydd ei phroffil cyhoeddus.[2] Er bu i sawl bapur newydd tabloid honi nad oedd ei chancr yn derfynol. Honiad a gafodd ei brofi'n anwir.[2] Derbyniodd sawl galwad ffôn amharchol hefyd.[7] Yn 2005, enillodd wobr Pride of Britain.[3]
Blynyddoedd olaf
golyguYn Gorffennaf ac Awst 2006, gwariodd Tomlinson naw wythnos yn seiclo 4200 milltir ar draws yr Unol Dalieithau, gan godi £250,000.[3][5] Hon oedd ei sialens athletaidd olaf.[8]
Ar ôl iddi gyhoeddi The Luxury of Time yn 2005, rhyddhaodd ail bennod ei chofianau You Can't Take It With You yn 2006.[2] Yn Ionawr 2007, lawnsiodd Mike a Jane Tomlinson Jane Tomlinson's Run For All, ras redeg elusennol 10 km a ddigwyddodd yn Mehefin y flwyddyn honno.[9] Ar ôl iddi gael pedwar cwrs o driniaeth cemotherapi, datblygodd clefyd y galon cronig.[5] Codwyd hi i lefel anrhydedd CBE yn Mehefin 2007, bu Jane Tomlinson farw yn Llety San Gemma, Leeds, llai na tair mis yn ddiweddarach ar 3 Medi.[4][5]
Ffynonellau
golygu- ↑ http://news.bbc.co.uk/1/hi/uk/2585103.stm Obituary: Jane Tomlinson BBC 4 Medi 2007
- ↑ 2.00 2.01 2.02 2.03 2.04 2.05 2.06 2.07 2.08 2.09 2.10 2.11 2.12 2.13 2.14 2.15 2.16 http://www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml?xml=/news/2007/09/06/db0602.xml[dolen farw] Obituary - Jane Tomlinson The Daily Telegraph 6 Medi 2007
- ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 http://www.timesonline.co.uk/tol/comment/obituaries/article2387736.ece Archifwyd 2011-08-12 yn y Peiriant Wayback Obituary - Jane Tomlinson The Times 5 Medi 2007
- ↑ 4.0 4.1 4.2 http://news.bbc.co.uk/1/hi/england/west_yorkshire/6976050.stm Jane Tomlinson loses cancer fight BBC 4 Medi 2007
- ↑ 5.0 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 http://news.bbc.co.uk/1/hi/health/6757317.stm Tomlinson honoured with CBE BBC 15 Mehefin 2007
- ↑ http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/special_events/sports_personality_2002/2539587.stm Jane's fighting spirit BBC 8 Rhagfyr 2002
- ↑ http://news.sky.com/skynews/article/0,,30000-13584369,00.html Archifwyd 2007-09-14 yn y Peiriant Wayback 'Cruel Abuse' Of Cancer Sufferer] Sky News 15 Mai 2007
- ↑ http://news.bbc.co.uk/1/hi/england/west_yorkshire/5306406.stm Jane ends fund-raising on a high BBC 1 Medi 2006
- ↑ http://news.bbc.co.uk/1/hi/england/west_yorkshire/6234770.stm Thousands join in Tomlinson run BBC 24 Mehefin 2007
Dolenni Allanol
golygu- (Saesneg) Gwefan The Jane Tomlinson Appeal