Môr-wennol bigddu
| Môr-wennol bigddu | |
|---|---|
| |
| Statws cadwraeth | |
| Dosbarthiad gwyddonol | |
| Teyrnas: | Animalia |
| Ffylwm: | Chordata |
| Dosbarth: | |
| Urdd: | Charadriiformes |
| Teulu: | Sternidae |
| Genws: | Thalasseus |
| Rhywogaeth: | T. sandvicensis |
| Enw deuenwol | |
| Thalasseus sandvicensis Latham, 1787 | |
| |
| Cyfystyron | |
|
Sterna sandvicensis | |
Mae'r Fôr-wennol bigddu (Thalasseus sandvicensis) yn aelod o deulu'r Sternidae, y môr-wenoliaid.
Mae tri is-rywogaeth:
- T. s. sandvicensis sy'n nythu ar arfordir Ewrop ac yn gaeafu ar arfordir gorllewin Affrica ac Arabia.
- T. s. acuflavida, sydd ychydig yn llai ac yn nythu ar arfordir dwyreiniol Gogledd America ac yn gaeafu yn y Caribî. Mae llawer o awduron yn ystyried y math hwn yn rhywogaeth ar wahân, T. acuflavida.
- T. s. eurygnatha sydd a'r pig yn felyn, yn nythu ar arfordir dwyreiniol De America o'r Ariannin i'r Caribî. Mae llawer o awduron yn ystyried y math yma yn rywogaeth ar wahan, T. acuflavida eurygnatha.
Mae'r Fôr-wennol bigddu yn nythu gyda'i gilydd, weithiau gannoedd neu filoedd o adar, ar yr arfordir neu ar ynysoedd. Nid yw'n ymosodol iawn, felly mae'n aml yn nythu gydag adar eraill, fel y Wylan Benddu sy'n fwy tebyg o ymosod ar unrhyw anifail neu aderyn sy'n dod yn rhy agos i'r nythod.
Pysgod bychain yw eu bwyd, sy'n cael eu dal trwy hedfan uwchben y dŵr ac yna plymio i mewn iddo pan welir pysgodyn yn agos i'r wyneb. Mae'n fwy na'r rhan fwyaf o'r môr-wenoliaid eraill, 37–43 cm o hyd a 85–97 cm ar draws yr adenydd. Gellir ei adnabod yn hawdd o'r pig, sy'n ddu gyda blaen melyn (heblaw S. s. eurygnatha). Mae'r coesau'n ddu, y cefn a rhan uchaf yr adenydd yn llwyd golau a'r bol yn wyn. Mae'r gynffon yn gymharol fyr, llawer byrrach na chynffon Môr-wennol y Gogledd er enghraifft. Yn yr haf mae cap du ar y pen, ond yn y gaeaf mae'r talcen yn troi'n wyn.
Mae'r Fôr-wennol bigddu yn aderyn gweddol gyffredin o gwmpas arfordir Cymru yn yr haf. Dim ond mewn un lle mae'n nythu yng Nghymru, sef Cemlyn ar Ynys Môn, ond yn y blynyddoedd diwethaf mae tua 1,500 o barau wedi nythu yno.