Mosg Mahkamah

Mosg cynulleidfaol a madrasa a adeiladwyd ym 1455 yn Ninas Gaza, Palestina yw Mosg Mahkamah (a elwir hefyd yn Fosg Birdibak neu Madrasa o Amir Bardabak). Gellir trawslythrenu'r enw Arabeg 'Mahkamah' i Jāmi 'al-Mahkamah al-Birdibakiyyah mewn orgraff Ladin.

Mosg Mahkamah

Enghraifft o'r canlynol	mosg
Gwlad	Palesteina
Dechrau/Sefydlu	1455
Gwladwriaeth	Gwladwriaeth Palesteina
Rhanbarth	Dinas Gaza

Dinistriwyd y mosg yn llwyr gan fomiau byddin Israel yn ystod yr ymosodiad ar Gaza yn 2014. Roedd y mosg wedi'i leoli ar hyd Baghdad Street ger prif fynedfa orllewinol ardal Shuja'iyya yn Ninas Gaza.

Hanes

Adeiladwyd y mosg ym 1455 ar orchmynion Sayf al-Din Birdibak al-Ashrafi, dawadar (neu gynrychiolydd) y swltan Mamluk Sayf al-Din Inal . Roedd Birdibak yn grefyddol iawn a chynullodd gynhadledd flynyddol i drafod Hadith (canllawiau ynglŷn â bywyd personol pob Mwslim) yr ysgolhaig Mwslimaidd o'r 9g Muhammad al-Bukhari. Cyrhaeddodd Sayf al-Din Birdibak al-Ashrafi swyddi uchel yn nhalaith Mamluk ac adeiladodd ddau 'fosg dydd Gwener' arall yn Damascus a Cairo. Yn wreiddiol roedd Mosg Mahkamah yn rhan o madrasa ("ysgol grefyddol"), ac addysg oedd prif swyddogaeth yr adeilad. Roedd gweddïau hefyd yn cael eu cynnal yn rheolaidd bob dydd Gwener.

Yn ystod rheolaeth yr Otomaniaid rhwng yr 16g a dechrau'r 20g, roedd yr ysgol yn gweithredu fel llys ar gyfer qadis y ddinas ("barnwyr"), a dyna pam ei henw arferol, Arabeg al-Mahkamah ("y Llys.") Yn niwedd y 19g daeth yr ysgolhaig Swistiraidd Max van Berchem o hyd i arysgrif Kufic wedi'i osod dros mihrab (neu "bulpud") y mosg a oedd yn perthyn i garreg fedd Muhammad ibn al-Abbas al-Hashimi, aelod o deulu Hashemite a fu farw yn Gaza ddiwedd y 9g. Ar ben mynedfa'r mosg mae'r arysgrif sylfaen sy'n coffau Birdibak am adeiladu'r mosg ac anrhydeddu Swltan Inal.

Yn ystod y cyfnod Mandad Prydeinig yn dilyn y Rhyfel Byd Cyntaf gwasanaethodd fel ysgol grefyddol y bechgyn dan yr enw Madrasa al-Shuja'iyya al-Amiriyya. Chwalwyd y mosg yn llwyr gan lu awyr Israel yn Operation "Protective Edge".

Pensaernïaeth

Adeiladwyd y mosg yn null Burji Mamluk. Mae'n enghraifft unigryw o bensaernïaeth Mamluk, ar ôl cael ei dylanwadu'n fawr gan fosg-madrasas Ayyubid cynharach. Yn benodol, mae cilfachau ffasâd y gogledd yn debyg iawn i elfennau pensaernïol Ayyubidaidd yn yr Aifft a Syria. Mae'r cyfadeilad yn cynnwys sahn canolog ("cwrt") wedi'i leoli 1.2 metr yn is na lefel y stryd.

Darllen pellach

• Sadeq, Mu'en (2007). Gaza: Crossroads of Civilization: Archaeological and Historical Background. 1. Chaman Edition. ISBN 978-2970043553.
• Sharon, Moshe (2009). Corpus Inscriptionum Arabicarum Palaestinae, G. 4. BRILL. ISBN 978-90-04-17085-8.
• Shahin, Mariam (2005). Palestine: A Guide. Interlink Books. ISBN 1-56656-557-X.

Dolenni allanol

• Proffil MWNF o Fosg al-Mahkamah . Lluniau o arysgrif minaret, mihrab ac sylfaen y mosg.