Mynydd Llangatwg

bryn (528.9m) ym Mhowys

Mae Mynydd Llangatwg yn un o fynyddoedd y Mynydd Du, rhwng Llanymddyfri a Threfynwy; cyfeiriad grid SO202144 ac o fewn ffiniau Parc Cenedlaethol Bannau Brycheiniog. Uchder cymharol, neu 'amlygrwydd' y copa (a elwir yn 'Twr Pen-cyrn') yw 498 metr: dyma'r uchder mae'r copa'n codi uwchlaw'r mynydd agosaf. I'r gogledd, yn nyffryn Afon Wysg ceir pentref Llangatwg, a roddodd ei enw i'r mynydd, pentref a enwys ar ôl Sant Catwg, a elwir hefyd yn Catwg Ddoeth. Ymhlith y mapiau ar gyfer y lleoliad hwn mae Landranger 161 ac Explorer 13S.

Mynydd Llangatwg
Yr olygfa tua'r de-ddwyrain, ar draws gwastadedd Mynydd Llanagatwg, o gopa Hen Dŷ Aderyn.
Mathcopa, bryn Edit this on Wikidata
Daearyddiaeth
SirPowys Edit this on Wikidata
GwladBaner Cymru Cymru
Arwynebedd1,680.8 ha Edit this on Wikidata
Uwch y môr528.9 metr Edit this on Wikidata
Cyfesurynnau51.8236°N 3.1667°W Edit this on Wikidata
Cod OSSO202144 Edit this on Wikidata
Manylion
Amlygrwydd29.3 metr Edit this on Wikidata
Rhiant gopaCefn yr Ystrad Edit this on Wikidata
Cadwyn fynyddMynydd Du Edit this on Wikidata
Map
Statws treftadaethSafle o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig Edit this on Wikidata
Manylion

Dewey yw Mynydd Llangatwg. Dosberthir copaon Cymru, a gweddill gwledydd Prydain, yn rhestri arbennig yn ôl uchder ac yn ôl amlygrwydd y copa. Mae sawl cymdeithas yn mesur, gwiro a chasglu'r rhestri hyn a dônt ynghŷd ar wefan “Database of British and Irish hills”.[1] Uchder y copa o lefel y môr ydy 529 metr (1736 tr). Cafodd yr uchder ei fesur a'i gadarnhau ar 10 Mawrth 2007.

Hen waith cloddio ger Pen Cyrn.

Llwyfandir, neui wastatir yw'r mynydd, gyda dau brif gopa: y naill, sef Hen Dŷ Aderyn (yn y gorllewin), yn 530 metr ar gyfeiriad gris OS SO171157, a'r llall, sef Twr Pen-cyrn (yn y dwyrain), yn 529 m, lle ceir piler triongli (trig-point). Ceir pwll bychan o ddŵr o'r enw Pwll Gwy-rhoc ar ochr gogleddol y gwastadedd, a phwll ychydig yn llai tua dau gant metr i ffwrdd tua'r gorllewin. I'r gorllewin, dros y B4560, mae'r mynydd yn uno gyda Mynydd Llangynidr.

Mae creigiau'r mynydd yn perthyn i'r gorgyfnod Paleosöig.

Gweler hefyd

golygu

Dolennau allanol

golygu

Cyfeiriadau

golygu