Pencampwriaeth Rygbi'r Pedair Gwlad 1888

Pencampwriaeth Rygbi'r Pedair Gwlad 1888
	Tom Clapp Capten Cymru
Dyddiad	4 Chwefror - 10 Chwefror 1888
Gwledydd	Iwerddon; yr Alban; Cymru
Ystadegau'r Bencampwriaeth
Pencampwyr	Iwerddon, yr Alban, Cymru
Gemau a chwaraewyd	3
Sgoriwr y nifer fwyaf; o bwyntiau	Rambaut (1); Carpendale (1); Berry (1)
← 1887 (Blaenorol)	(Nesaf) 1889 →

Pencampwriaeth Rygbi'r Pedair Gwlad 1888 oedd y chweched yn y gyfres o Bencampwriaethau'r Pedair Gwlad rygbi'r undeb. Chwaraewyd tair gêm rhwng 4 Chwefror a 10 Mawrth. Cafodd ei herio gan Iwerddon, Yr Alban a Cymru. Cafodd Lloegr eu gwahardd o'r Bencampwriaeth oherwydd eu bod wedi gwrthod ymuno â'r Bwrdd Rygbi Rhyngwladol.^[1]

Tabl

Safle	Gwlad	Gemau				Pwyntiau			Pwyntiau tabl
Safle	Gwlad	Chwarae	Ennill	Cyfartal	Colli	Dros	Yn erbyn	Gwahan.	Pwyntiau tabl
1	Iwerddon	2	1	0	1	2	1	+1	2
1	yr Alban	2	1	0	1	1	0	+1	2
1	Cymru	2	1	0	1	0	2	−2	2

Canlyniadau

4 Chwefror 1888

Cymru	(1 Cais) 0–0 (0 Cais)	yr Alban

Casnewydd

3 Chwefror 1888

Iwerddon	2–0	Cymru

Dulyn

10 Chwefror 1888

yr Alban	1–0	Iwerddon

Caeredin

System sgorio

Penderfynwyd canlyniad y gemau ar gyfer y tymor hwn ar y goliau a sgoriwyd. Dyfarnwyd gôl ar gyfer trosiad llwyddiannus ar ôl cais, ar gyfer gôl adlam neu ar gyfer gôl o farc. Pe bai nifer y goliau'n gyfartal, byddai unrhyw geisiadau heb eu trosi yn cael eu cyfri i ganfod enillydd. Os nad oedd enillydd clir o gyfrir ceisiadau, cyhoeddwyd bod yr ornest yn gêm gyfartal.

Y gemau

Cymru v. Yr Alban

4 Chwefror 1888

Cymru	1 Cais – dim	yr Alban
Cais: Pryce-Jenkins

Rodney Parade, Casnewydd
Dyfarnwr: J Chambers (Iwerddon)

Dr T. J. Pryce Jenkins, sgoriwr cais Cymru

Cymru: Ned Roberts (Llanelli RFC), George Bowen (Abertawe), Arthur Gould (Casnewydd), Pryce-Jenkins (Cymry Llundain), Jem Evans (Caerdydd), William Stadden (Caerdydd), Tom Clapp (Casnewydd) capt., Richard Powell (Casnewydd), Willie Thomas (Cymry Llundain), Alexander Bland (Caerdydd), Frank Hill (Caerdydd), Dick Kedzlie (Caerdydd), John Meredith (Abertawe), Tom Williams (Abertawe), William Howell (Abertawe)

Yr Alban: HFT Chambers (Prifysgol Caeredin), Bill Maclagan (Albanwyr Llundain), HJ Stevenson (Edinburgh Academicals), MM Duncan (Prifysgol Caergrawnt), Charles Orr (West of Scotland), CFP Fraser (Prifysgol Glasgow), CW Berry (Fettesian-Lorettonian), AT Clay (Edinburgh Academicals), A Duke (Royal HSFP), TW Irvine (Edinburgh Academicals), MC McEwan (Edinburgh Academicals), DS Morton (West of Scotland), Charles Reid |C Reid (Edinburgh Academicals) capt., LE Stevenson (Prifysgol Caeredin), TB White (Edinburgh Academicals)

Cyflawnodd Cymru eu buddugoliaeth gyntaf dros yr Alban ^[2] gyda chais ymddangosiad cyntaf gan Pryce-Jenkins. Ar ôl y cais fe wnaeth Cymru newid eu tactegau i ddifetha'r gêm trwy orwedd ar y bêl neu gicio'r bêl i'r ystlys i atal chwarae'r Alban. Yn ystod y gêm fe diriodd yr Alban y bêl dros linell Cymru bum gwaith ond ni chawsant gais gan y dyfarnwr Chambers.

Iwerddon v. Cymru

3 Mawrth 1888

Iwerddon	1Gôl, 2Gais, 1G.A–dim	Cymru
Cais: Warren Shanahan Trosiad: Rambaut G. Adlam: Carpendale

Lansdowne Road, Dulyn
Maint y dorf: 4,000
Dyfarnwr: George Rowland Hill (Lloegr)

G R Hill dyfarnwr Iwerddon v Cymru

Iwerddon Dolway Walkington (C R Gogledd yr Iwerddon), Maxwell Carpendale (Monkstown), Daniel Frederick Rambaut (Prifysgol Dulyn), CR Tillie (Prifysgol Dulyn), RG Warren (Landsdowne), JH McLaughlin (Dinas Derry), HJ Neill (C R Gogledd yr Iwerddon) capt., EW Stoker (Wanderers), FO Stoker (Wanderers), WG Rutherford (Tipperary), T Shanahan (Landsdowne), CM Moore (Prifysgol Dulyn), J Moffatt (Belfast Academy), RH Mayne (Belfast Academy), W Ekin (Queen's College)

Cymru: Ned Roberts (Llanelli), Pryce-Jenkins (Cymry Llundain), George Bowen (Abertawe), Charlie Arthur (Caerdydd), Jem Evans (Caerdydd), Charlie Thomas (Casnewydd), Tom Clapp (Casnewydd) capt., Richard Powell (Casnewydd), Frank Hill (Caerdydd), Dick Kedzlie (Caerdydd), Willie Thomas (Cymry Llundain), Alexander Bland (Caerdydd), John Meredith (Abertawe), Tom Williams (Abertawe), William Howell (Abertawe)

Y gêm hon oedd buddugoliaeth gyntaf Iwerddon dros Gymru, a welodd Iwerddon yn defnyddio Shanahan, blaenwr, i rôl blaenasgellwr. Credir mai hwn yw'r tro cyntaf i flaenwr gael ei ddefnyddio i lenwi safle ar yr asgell. Cafodd Shanahan gêm ragorol, gan sefydlu cais Warren a sgorio ei hun. Chwaraeodd Cymru’n wael.^[3] Ar ôl y gêm cafodd wyth o’r chwaraewyr, gan gynnwys y capten Clapp, eu gollwng o garfan Cymru.

Nodwyd y gêm hon hefyd fel y gêm gyntaf lle na wnaeth y dewiswyr Cymreig unrhyw newidiadau ym mhecyn Cymru gan gadw'r un blaenwyr a chwaraeodd yn erbyn yr Alban. Hwn hefyd oedd y tro olaf i Gymru chwarae naw blaenwr, gan fabwysiadu'r system pedwar tri chwarter ar ôl ei ddefnydd llwyddiannus yn eu gêm yn erbyn Māori Seland Newydd ym mis Rhagfyr 1888.

Yr Alban v. Iwerddon

10 Mawrth 1888

yr Alban	1Gôl – dim	Iwerddon
Cais: Macfarlan Trosiad: Berry

Raeburn Place, Caeredin
Dyfarnwr: J McLaren (Lloegr)

Yr Alban: HFT Chambers (Prifysgol Caeredin), Bill Maclagan (Albanwyr Llundain), HJ Stevenson (Edinburgh Academicals), DJ McFarlan (Albanwyr Llundain), Charles Orr (West of Scotland), Andrew Ramsay Don-Wauchope (Fettesian-Lorettonian), CW Berry (Fettesian-Lorettonian), A Malcolm (Prifysgol Glasgow), A Duke (Royal HSFP), TW Irvine (Edinburgh Academicals), MC McEwan (Edinburgh Academicals), DS Morton (West of Scotland), Charles Reid (Edinburgh Academicals) capt., HT Ker (Glasgow Academicals), TB White (Edinburgh Academicals)

Iwerddon RW Marrow (Lisburn), Maxwell Carpendale (Monkstown), A Walpole (Prifysgol Dulyn), CR Tillie (Prifysgol Dulyn), RG Warren (Landsdowne), JH McLaughlin (Dinas Derry), HJ Neill (C R Gogledd yr Iwerddon) capt., EW Stoker (Wanderers), WA Morton (Prifysgol Dulyn), Victor Le Fanu (Landsdowne), T Shanahan (Landsdowne), CM Moore (Prifysgol Dulyn), J Moffatt (Belfast Academy), RH Mayne (Belfast Academy), W Ekin (Queen's College)

Er i'r Iwerddon golli i’r Alban am y chweched tro yn olynol, fe wnaeth eu sgôr uwch dros Gymru eu galluogi i ennill y Bencampwriaeth am y tro cyntaf. Roedd yr ornest hefyd yn nodedig am fod y gêm ryngwladol olaf gan gapten dylanwadol yr Alban, Charles Reid, a ddaeth â’i yrfa i ben gydag ugain cap, record ar gyfer blaenwr ar y pryd.

Cyfeiriadau

↑ "FOOTBALL - The Western Mail". Abel Nadin. 1888-02-04. Cyrchwyd 2020-06-16.
↑ "THE FAMOUS VICTORY AT NEWPORT - The Cardiff Times". David Duncan and William Ward. 1888-02-11. Cyrchwyd 2020-06-16.
↑ "WALES V IRELAND - South Wales Daily News". David Duncan and Sons. 1888-03-05. Cyrchwyd 2020-06-16.

Dolenni allanol

"6 Nations History". rugbyfootballhistory.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 14 October 2007. Cyrchwyd 2007-10-28.

Llyfryddiaeth

Godwin, Terry (1984). The International Rugby Championship 1883-1983. London: Willows Books. ISBN 0-00-218060-X.
Griffiths, John (1987). The Phoenix Book of International Rugby Records. London: Phoenix House. ISBN 0-460-07003-7.

Rhagflaenydd Y Pedair Gwlad 1887	Pencampwriaeth Rygbi'r Pedair Gwlad 1888	Olynydd Y Pedair Gwlad 1889

[1] "FOOTBALL - The Western Mail". Abel Nadin. 1888-02-04. Cyrchwyd 2020-06-16.

[2] "THE FAMOUS VICTORY AT NEWPORT - The Cardiff Times". David Duncan and William Ward. 1888-02-11. Cyrchwyd 2020-06-16.

[3] "WALES V IRELAND - South Wales Daily News". David Duncan and Sons. 1888-03-05. Cyrchwyd 2020-06-16.

[1]

[2]

[3]