Pierre-Auguste Renoir

Arlunydd o Ffrainc oedd Pierre-Auguste Renoir (25 Chwefror 1841 – 3 Rhagfyr 1919). Bu'n un o brif arlunwyr y grŵp Argraffiadol (Ffrangeg: Impressionnisme). Datblygodd dechneg o waith brwsh toredig, manwl gyda chyfuniad o liwiau a oedd yn cydweddu er mwyn dal symudiad a golau. Yn dilyn ei ymweliad â'r Eidal ym 1881 newidiodd ei steil i fod yn fwy clasurol.

Pierre-Auguste Renoir
Ganwyd	Pierre Auguste Renoir  25 Chwefror 1841  Limoges
Bu farw	3 Rhagfyr 1919, 17 Rhagfyr 1919  Cagnes-sur-Mer
Man preswyl	Limoges, Paris, Cagnes-sur-Mer
Dinasyddiaeth	Ffrainc
Alma mater	École nationale supérieure des Beaux-Arts Académie Suisse
Galwedigaeth	arlunydd, cerflunydd, darlunydd, gwneuthurwr printiau, drafftsmon, drafftsmon, arlunydd graffig, porcelain painter
Adnabyddus am	Young Girls in Black, Two Sisters, La loge, Luncheon of the Boating Party, La Grenouillère
Arddull	portread (paentiad), noethlun, paentiad mytholegol, celf tirlun, animal art, figure, celf genre, celf y môr, portread, celfyddyd grefyddol, bywyd llonydd
Mudiad	Argraffiadaeth
Priod	Aline Renoir
Partner	Lise Tréhot, Frédérique Vallet-Bisson
Plant	Pierre Renoir, Jean Renoir, Claude Renoir, Lucienne Bisson, Jeanne Tréhot
Gwobr/au	Chevalier de la Légion d'Honneur, Officier de la Légion d'honneur, Commandeur de la Légion d'honneur‎
llofnod

Pierre-Auguste Renoir, La Parisienne, 1874. Amgueddfa Genedlaethol Caerdydd

Priododd, ym 1890, â Aline Victorine Charigot, model yn y paentiad Le Déjeuner des canotiers.

Bu'n dad i'r actor Pierre Renoir (1885–1952), y cyfarwyddwr ffilm Jean Renoir (1894–1979) a'r crochenydd Claude Renoir (1901–69). Yn daid i'r gweithiwr ffilm Claude Renoir (1913–1993), mab Pierre.

Bywyd a Gwaith

Pierre-Auguste Renoir, ca.1910

Cafodd ei eni yn Limoges, Haute-Vienne, Ffrainc i deulu tlawd. Dechreuodd weithio fel peintiwr ar borslen. Symudodd i Baris, gan ymuno â stiwdio'r arlunydd ffasiynol Charles Gleyre tua 1861-2. Ym Mharis cyfarfu â Claude Monet ac ym 1869 dechreuodd y ddau weithio gyda'i gilydd yn sgetsio wrth Afon Seine.

Bu'n anhapus gyda'r system swyddogol Salon a oedd yn araf i arddangos gwaith newydd a mentrus. Ym 1873 bu Renoir ymhlith y grŵp o artist, yn cynnwys Claude Monet, Camille Pissarro, Paul Cézanne, a ffurfiodd y Société Anonyme Coopérative des Artistes Peintres 6 o gynfasau mewn arddangosfa'r Société Anonyme a ddaeth yn enwog yn ddiweddarach fel yr arddangosfa Impressionniste (Argraffiadol) gyntaf.

Yn ystod y 1880au teithiodd Renoir dramor, yn ymweld â'r Eidal, Yr Iseldiroedd, Sbaen, Lloegr, Yr Almaen ac Algeria. Bu'n edmygwr mawr o Raffael, Diego Velázquez, a Peter Paul Rubens, a bu'n ddylanwad ar ei waith.

Ar ddiwedd ei oes, dioddefodd arthritis a bu rhaid clymu ei frwsh i'w law er mwyn iddo ei ddal.

Ym 1919, blwyddyn olaf ei fywyd, prynodd oriel fwyaf Paris y Louvre un o'i luniau, anrhydedd mawr iddo ac yn arwydd o'r sefydliad celf yn derbyn gwaith Impressionniste o'r diwedd.

Mae dau o ddarluniau Renoir wedi'u gwerthu am fwy na $70 miliwn dolar. Gwerthwyd Bal au moulin de la Galette am $78.1 miliwn ym 1990, un o'r darluniau drytach y byd ar y pryd.

Yn 2012, cafodd un o gynfasau Renoir Paysage bord du Seine ei rhoi ar werth mewn ocsiwn ond ddarganfuwyd a gafodd ei ddwyn o Oriel Gelf Baltimore ym 1951 a fe'i dynnwyd yn ôl o'r farchnad.

Oriel

• 
  Y Bocs Theatr, 1874
  Oriel Sefydlaid Courtaul
• 
  La Balançoire, 1876
  Musée d'Orsay, Paris
• 
  Dawns yn Le Moulin de la Galette, 1876
• 
  Lise'n gwnïo, 1866
  Amgueddfa Gelf Dallas
• 
  La Grenouillère, 1868
  Amgueddfa Stockholm
• 
  Portread Alfred Sisley, 1868
• 
  Claude Monet yn peintio yn ei ar ardd yn Argenteuil, 1873
  Wadsworth Atheneum, Connecticut
• 
  Portread Claude Monet, 1875,
  Musée d'Orsay
• 
  Merch gyda chan dyfrio, 1876
  Oriel Gelf Genedlaethol Washington, D.C.
• 
  Mme. Charpentier a'i phlant, 1878
  Amgueddfa Gelf Metropolitan
• 
  Portread Alphonsine Fournaise, 1879
  Musée d'Orsay
• 
  Wrth y Dŵr, 1880
  Sefydliad Celf Chicago
• 
  Cinio'r Hwylwyr, 1880–1881
  Casgliad Phillips Collection, Washington, D.C.
• 
  Portread Charles a Georges Durand-Ruel, 1882
• 
  Dance at Bougival, 1882–1883
  Amgeuddfa Gelf Gain Boston
• 
  Dawns yn y Wlad (Aline Charigot a Paul Lhote), 1883
  Musée d'Orsay, Paris
• 
  Astudiaeth Pensil ar gyfer Dawns yn y Wlad, 1883
  Amgueddfa Gelf Honolulu
• 
  Plant ar y Traeth yn Guernsey, 1883, Sefydliad Barnes, Philadelphia
• 
  Jeune garçon sur la plage d'Yport, 1883
  Sefydliad Barnes, Philadelphia
• 
  Merch gyda Chylchyn , 1885
  Amgeuddfa Gelf Genedlaethol, Washington, D.C.
• 
  Merch yn Platio ei Gwallt (Suzanne Valadon), 1885
• 
  Julie Manet gyda Chath, 1887
• 
  Portread Berthe Morisot a'i Merch Julie Manet, 1894
• 
  Gabrielle Renard a'r mab bach Jean Renoir, 1895
• 
  Teulu'r Artist, 1896
  Sefydliad Barnes, Philadelphia
• 
  Portread Ambroise Vollard, 1908
• 
  Portread Paul Durand-Ruel, 1910
• 
  Portread Ambroise Vollard, 1917

Hunan Bortreadau

• 
  Hunan Bortread, 1875
• 
  Hunan Bortread, 1876
• 
  Hunan Bortread, 1910
• 
  Hunan Bortread, 1910

Noeth

• 
  Diana yr Helwraig, 1867
  Amgueddfa Gelf Genedlaethol, Washington, DC
• 
  Noeth yn yr Haul, 1875
  Musée d'Orsay, Paris
• 
  Merch yn eistedd, 1883
• 
  Yr Ymdrochwyr Mawr', 1887
  Amgueddfa Gelf Philadelphia
• 
  Wedi'r Bath, 1888
• 
  Tair Ymdrochwriag, 1895
  Amgeuddfa Gelf Cleveland, Ohio
• 
  Noeth
  Amgueddfa Gelf Genedlaethol Serbia
• 
  Wedi'r Bath, 1910
  Sefydlaid Barnes, Philadelphia
• 
  Merch wrth y Ffynnon, 1910
• 
  Ymdrochwraig, yn Sychu ei Choes wrth Eistedd, 1914
  Musée de l'Orangerie, Paris
• 
  Meched yn Ymdrochi, 1916
  Amgeuddfa Genedlaethol, Stockholm
• 
  Ymdrochwyr, 1918
  Sefydliad Barnes, Philadelphia