Pskov

Pskov
Math	okrug ddinesig, dinas Hanseatig, tref neu ddinas, dinas fawr
	Ru-Псков.oga
Poblogaeth	189,315
Sefydlwyd	903 ;
Pennaeth llywodraeth	Ivan Tsetserski
Cylchfa amser	UTC+03:00
Gefeilldref/i	Neuss, Valmiera, Perth, Roanoke, Białystok, Gera, Nijmegen, Arles, Norrtälje Municipality, Daugavpils, Derbent, Surgut, Severodvinsk
Daearyddiaeth
Rhan o'r canlynol	Oblast Pskov
Sir	Oblast Pskov
Gwlad	Rwsia
Arwynebedd	96 km²
Uwch y môr	45 metr
Cyfesurynnau	57.82°N 28.33°E
Cod post	180000–180999
Swydd pennaeth; y Llywodraeth	maer
Pennaeth y Llywodraeth	Ivan Tsetserski
	Ffeiliau perthnasol ar Comin
	[golygwch ar Wicidata]

Dinas yng ngogledd-orllewin Rwsia yn agos at y ffin ag Estonia, yw Pskov (Rwsieg Псков, Hen Rwsieg Пльсковъ / Pl'skov", Estoneg Pihkva, Almaeneg Pleskau). Mae ganddi 201,019 o drigolion (2004). Canolfan weinyddol oblast Pskov yw hi.

Daearyddiaeth

Mae Pskov yn sefyll ar aber yr Afon Pskova ag Afon Velikaya yn agos at Lyn Pskov, sy'n llifo i mewn i Lyn Peipus. Fe'i lleolir tua 290 km i'r de o St Petersburg a 20 km i'r dwyrain o'r ffin ag Estonia. Mae pwynt mwyaf gorllewinol Rwsia (heblaw am oblast Kaliningrad) yn gorwedd yn agos. Mae Pskov ymysg dinasoedd hynaf Rwsia. Am ganrifoedd roedd yn gaer yn amddiffyn ffin orllewinol y wlad.

Hanes

Hanes canoloesol

Mae'r ddinas yn dyddio o'r Oesoedd Canol. Daw enw'r ddinas o enw Afon Pskova. Ceir y cyfeiriad cyntaf ato yn 903 yn y Brut Cynradd Rwsieg, pryd dywedir i Olga (wedyn Santes Olga) ddod o Pskov i briodi Igor (wedyn Tywysog Kiev). Serch hynny, mae tystiolaeth archaeolegol yn dangos bod tref ar y safle am gannoedd o flynyddoedd cyn hynny. Yn ystod y 12g a'r 13g, roedd Pskov yn rhan o Weriniaeth Novgorod. Fe'i cipiwyd am ychydig o fisoedd gan y Marchogion Tiwtonaidd ym 1241, ond cafodd ei rhyddháu ar ôl Brwydr Llyn Peipus gan Dywysog Alexander Nevsky. Cryfhawyd agwedd annibynnol Pskov gan Dywysog Dovmont, tywysog Lithwanaidd a wahoddwyd i reoli yn 1266. Erbyn y 14g roedd y ddinas wedi tyfu'n fwy annibynnol oddi wrth Novgorod, sefyllfa a gydnabuwyd yn swyddogol gan Novgorod ym 1348. Daeth masnachwyr y ddinas yn rymusach, ac ymunodd â'r Gynghrair Hanseatig. Roedd Gweriniaeth Pskov annibynnol yn gorfod amddiffyn ei ffiniau gorllewinol yn gyson yn erbyn ymosodiadau gan Lithwania, Pwyliaid a'r Marchogion Tiwtonaidd. Ym 1510, goresgynnwyd Pskov gan Moscfa, gan ddod yn rhan o'r wladwriaeth Rwsiaidd (Muscovy) am y tro cyntaf.

Hanes modern

Y kremlin, Pskov

Ar ôl i Rwsia gymryd Estonia a Latfia yn gynnar yn y 18g, collodd Pskov ei phwysigrwyd fel amddiffynfa, ac roedd ar ei golled yn nhermau economaidd a masnachol hefyd. Ymddiorseddodd Tsar Niclas II yn Pskov ar 2 / 15 Mawrth 1917. Meddiannwyd y dref gan lluoedd Almaenig am un mis ar ddeg yn ystod y Rhyfel Byd Cyntaf (o fis Tachwedd 1918 tan mis Medi 1919), ac unwaith eto yn ystod yr Ail Ryfed Byd (o 9 Gorffennaf 1941 hyd 23 Gorffennaf 1944). Difrodwyd llawer o adeiladau hynafol, yn enwedig eglwysi, yn ystod yr ymosodiadau.

Enwogion

Ferdinand von Wrangel (1797-1870), fforiwr
Sergei Fedorov (g. 1969), chwaraewr hoci iâ