Rheilffordd Gwili

Mae Rheilffordd Gwili yn rheilffordd ager led safonol ym mhentref Bronwydd 3 milltir i’r gogledd o Gaerfyrddin. Enwyd y rheilffordd ar ôl Afon Gwili. Ei hyd yw 2½ milltir: rhwng Bronwydd Arms a Danycoed gan dramwyo drwy diroedd amaeth ac elltydd llethrog, coediog.

Rheilffordd Ager Gwili Gwili Railway
4566 ym ymweld ym mis Hydref 2008
Ardal leol	Cymru
Terminws	Bronwydd Arms
Gweithgaredd masnachol
Enw	Rheilffordd Ager y Gwili
Maint gwreiddiol	7 tr 0 1⁄4 modf (2,140 mm)
Yr hyn a gadwyd
Gweithredir gan	Cwmni Reilffordd Ager y Gwili Cyf.
Gorsafoedd	3
Hyd	3.5 mile (5.6 km)
Maint 'gauge'	1,435 mm (4 ft 8 1⁄2 in)
Hanes (diwydiannol)
1860	Agorwyd
1881	Daethpwyd yn rhan o Reilffordd Great Western
1973	Caewyd
Hanes (Cadwraeth)
1978	Cymerwyd drosodd gan y gwmni, a dechreuwyd gwaith atgyfodi
1987	{{{events}}}
1988	Cyrhaeddwyd Llwyfan Cerrig
2001	Ail-agoriad yr estyniad at Danycoed
2002	Dechreuwyd estyniad at Gorsaf Reilffordd Gogledd Caerfyrddin
2009	Prynwyd safle'r orsaf Reilffordd Llanpumpsaint
Pencadlys	Bronwydd Arms

Hanes

Mae’r Rheilffordd yn dilyn y brif lein wreiddiol rhwng Caerfyrddin ac Aberystwyth a ffurfiai unwaith ran o gyswllt di-dor rhwng Gogledd a De Cymru. Wedi’i hadeiladu ar y dechrau gan y Carmarthen & Cardigan Railway Company, gyda’i led llydan 7'0¼", a’r Manchester & Milford Railway Company, fe brynwyd y lein ymhen amser gan y Great Western Railway. Cludai deithwyr a chynhyrchion lleol – gwlân, da byw, llaeth a choed – cyn iddi fynd yn ysglyfaeth i ddiwygiadau yr Arglwydd Beeching. Daeth trenau teithwyr i ben ym mis Rhagfyr, 1964, ac ymadawodd y trên llaeth olaf ym mis Medi, 1973.

Ffurfiwyd Cwmni Rheilffordd Gwili ym mis Ebrill, 1975, a phrynodd y cwmni 8 milltir o wely trac rhwng Cyffordd Abergwili a Llanpumpsaint. Rhedodd y trên teithwyr cyntaf yn 1978 i arhosfan newydd ei hadeiladu yng Nghwmdwyfran. Cymerwyd y trac dros Afon Gwili trwy ddau estyniad byr pellach i orsaf newydd o'r enw Llwyfan Cerrig.

Yn 2001 agorwyd estyniad pellach hyd at orsaf newydd Danycoed. Mae gwaith yn symud yn ei flaen i ymestyn y lein tua’r de i gyfeiriad cyn-Gyffordd Abergwili a hynny yw’r safle arfaethedig i orsaf newydd yn gyfagos i ffordd osgoi Dwyrain Caerfyrddin. Mae Cwmni Rheilffordd Gwili wedi prynu 3·6 erw o dir ar bwys y ffordd osgoi gyda’r bwriad o adeiladu maes parcio ar gyfer ceir a bysus. Cynllunir adeiladu caffi, amgueddfa fach a sied geotsis yn safle yr orsaf arfaethedig.

Mae’r Rheilffordd yn gweithredu gwasanaethau rhwng 80-90 diwrnod y flwyddyn ac yn cludo dros 20,000 o deithwyr bob blwyddyn ac yn ogystal â’i gwasanaethau teithwyr arferol mae’n trefnu digwyddiadau arbennig poblogaidd iawn fel ‘Diwrnod Allan Gyda Tomos’, Trenau Hudol Siôn Corn, trenau cinio dydd Sul, trenau noson jazz, siartrau ffotograffig a chyrsiau sy’n cynnig y profiad o yrru injan stêm.

Rheilffordd Gwili
Legend    ar ôl Pencader    Twnnel Pencader (985 llath)    Llanpumsaint                    Afon Duad    Conwil        Afon Gwili            Arosfa Danycoed    Llwyfan Cerrig            Bronwydd Arms    B4301            Ffordd Dolgwili    Gorsaf newydd arfaethedig    Cyffordd Abergwili        Caerfyrddin     Rheilffordd De Cymru

Bronwydd Arms

Locomotifau

Stêm

Rhif ac enw	Disgrifiad	Hanes a statws presennol	Lifrai	Perchennog	Llun
2201 Victory	0-4-0ST Cwmni Andrew Barclay	Adeiladwyd ym 1945. Atgyweirir.
3879 Haulwen	0-6-0ST 'Austerity' Cwmni Hunslet	Adeiladwyd yn Ffowndri Vulcan ym 1945. Ailadeiladwyd gan Gwmni Hunslet ym 1961. Gweithredol.			~
7058 Olwen	0-4-0ST Cwmni Robert Stephenson a Hawthorns	Adeiladwyd ym 1942. Atgyweirir boeler.	lliwiau GWR. Defnyddir fel 'Percy'r injan bach' yn nigwyddiadau Tomos y Tanc.
71516 Welsh Guardsman	0-6-0ST Adran Rhyfel	Adeiladwyd gan Gwmni Robert Stephenson a Hawthorns ym 1944
Phoenix	0-6-0ST Adran Rhyfel	Adeiladwyd gan Gwmni Robert Stephenson a Hawthorns ym 1944. Yn storfa, yn disgwyl am atgyweirio.			~
3829	Locomotif 'Austerity'	Adeiladwyd ym 1955 gan Gwmni Hunslet. Cynt o Reilffordd Cwm Tawe. Yn storfa yn Bronwydd Arms, disgwyl am atgyweirio boeler.			~
1345; Mond Nickel Rhif 1.	Cynt o Reilffordd Cwm Tawe.	Yn storfa yn Bronwydd Arms, disgwyl am atgyweirio blwch tân.			~
450	Dosbarth O1 0-6-2T Rheilffordd Cwm Taf	Adeiladwyd ym 1897. Ar fenthyg o Amgueddfa Genedlaethol Rheilffordd, Efrog. Arddangosir.			~

Diesel

Rhif ac enw	Disgrifiad	Hanes a statws presennol	Lifrai	Perchennog	Llun
61347,59508,51401	Dosbarth 117 BR uned 3 cerbyd
D2178	Dosbarth 03 BR	Gweithredol
27658	Adeiladwyd gan Gwmni North British ar gyfer British Steel, Glandŵr.				~
27878	Adeiladwyd gan Gwmni North British ar gyfer British Steel, East Moor, ac wedyn gwaith tun Felindre.				~
207103	Adeiladwyd gan Cwmni Ruston a Hornsby. Defnyddiwyd gan British Benzol wrth eu ffyrnau golosg.				~
393302	Adeiladwyd gan Cwmni Ruston a Hornsby ym 1955. Defnyddiwyd gan Gwmni Aluminium Wire a Cable, Abertawe.				~

Dolenni allanol

• (Saesneg) Rheilffordd Gwili
• (Saesneg) Cymdeithas Cadwraeth Rheilffordd Gwili Archifwyd 2011-08-17 yn y Peiriant Wayback.