Sisili

Ynys yn y Môr Canoldir a rhanbarth yr Eidal yw Sisili (hefyd Sisilia) (Sisilieg: Sicìlia; Eidaleg: Sicilia). Palermo yw'r brifddinas.

Sisili

Math	rhanbarth ymreolaethol gan statud arbennig, ardal ddiwylliannol
Prifddinas	Palermo
Poblogaeth	4,983,478
Sefydlwyd	15 Mai 1946
Pennaeth llywodraeth	Renato Schifani
Cylchfa amser	UTC+01:00, UTC+2
Daearyddiaeth
Gwlad	Yr Eidal
Arwynebedd	25,711 km²
Uwch y môr	3,340 metr
Cyfesurynnau	37.599958°N 14.015378°E
IT-82
Gwleidyddiaeth
Corff gweithredol	Llywodraeth Sicily
Corff deddfwriaethol	Cynulliad Rhanbarthol Sicili
Swydd pennaeth   y Llywodraeth	arlywydd Sicili
Pennaeth y Llywodraeth	Renato Schifani
Ffeiliau perthnasol ar Comin

Sisili yw'r ynys fwyaf yn y Môr Canoldir. Ei harwynebedd tir, gan gynnwys y mân ynysoedd, yw 25,710 km² (9927 milltir²). Mae'r ynys yn fynyddig iawn, gan godi i 1800m ym Mynydd Etna. Mae Culfor Messina yn gorwedd rhwng yr ynys a'r tir mawr.

Yng Nghyfrifiad 2011 roedd gan y rhanbarth boblogaeth o 5,002,904.

Lleoliad Sisili yn yr Eidal

Rhennir y rhanbarth yn naw talaith a enwir ar ôl eu canolfannau gweinyddol, sef:

• Agrigento
• Caltanissetta
• Catania
• Enna
• Messina
• Palermo
• Ragusa
• Siracusa
• Trapani

Taleithiau Sisili

Hanes

Prif: Hanes Sisili

Ymsefydlai'r Groegiaid ar yr ynys o'r 8fed ganrif CC ymlaen. Meddianwyd rhan o'r ynys gan y Carthaginiaid yn fuan ar ôl hynny a bu cryn ymrafael rhwng y ddwy blaid am rai canrifoedd. Fe'i meddianwyd gan y Rhufeiniaid yn ail hanner y drydedd ganrif CC ac erbyn 211 CC roedd yn dalaith Rufeinig.

Goresgynnwyd yr ynys gan yr Arabiaid yn y 9g a datblygodd diwylliant hybrid unigryw ar yr ynys. Yn 1060 cyrhaeddodd y Normaniaid a meddianwyd yr ynys ganddynt yn eu tro. Yn 1266 coronwyd Siarl I, brenin Napoli a Sisili yn frenin Angevinaidd cyntaf Sisili. Cwnwerwyd yr ynys gan deyrnas Aragon yn 1284 yn sgîl Cyflafan y Gosber Sisiliaidd.

Creuwyd Teyrnas y Ddwy Sisili yn 1815 gan Ferdinand I o Awstria a Hwngari. Cipiodd Garibaldi yr ynys yn 1860 ac unwyd Sisili â gweddill yr Eidal. Am flynyddoedd bu hanes yr ynys yn ansefydlog a llawn tensiynau cymdeithasol oherwydd cyflwr economaidd y wlad, tlodi a grym y Maffia a cheidwadwyr eglwysig. Ymfudodd nifer fawr o Sisiliaid tlawd i'r Unol Daleithiau oherwydd hynny.

Heddiw, mae Sisili, gyda'r ynysoedd llai oddi amgylch (Ynysoedd Égadi ac Ynysoedd Lipari yw'r ddau grŵp mwyaf) yn rhanbarth hunanlywodraethol yn yr Eidal.

Economi

Erbyn heddiw mae economi yr ynys yn bur ffynnianus. Un o'r diwydiannau mwyaf yw twristiaeth.

Dolen allanol

• (Eidaleg) Gwefan swyddogol