Twmffat

cyfarpar o wahanol ddefnydd i gyda cheg agored a allanfa llai ar gyfer arllwys hylif, powdr drwyddi

Mae twndis a hefyd twmffat[1] yn ddyfais y gellir ei defnyddio i drosglwyddo hylifau neu sylweddau grawn bach i lestr ag agoriad bach, e.e. poteli, gellir eu llenwi heb ollwng unrhyw beth. Yn achos twmffat o ansawdd uchel, darperir y gwddf (y rhan denau) ar y tu allan gyda rhic neu glain, a ddefnyddir i adael i aer ddianc o'r ddisgyl sydd i'w llenwi. Gwneir twndisiau fel arfer o ddur gwrthstaen, alwminiwm, gwydr neu blastig.

Twmffat
Mathoffer labordy, kitchenware Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia
Twmffat powdr

Mathau o sianeli teledu a'u swyddogaeth golygu

Os yw symiau bach o solidau i gael eu gwahanu oddi wrth ataliad yn y labordy, defnyddir y twmffat Hirsch gyda thiwb sugno. Defnyddir twndis Büchner neu hidlydd sugno gwydr yn y labordy i wahanu symiau mwy o solidau.

Mae sianeli ar y cyd conigol daear yn addas iawn ar gyfer llenwi adweithyddion hylif neu bowdrog i mewn i fflasgiau aml-gysgodol, gan fod corff y twndis wedi'i fflatio ar yr ochr ac mae pen y coesyn wedi'i addasu i un o gymalau daear conigol NS NS//23, NS 19 / 26 neu NS 29/32.

Mae gan sianeli powdr goesyn llydan iawn dim ond ychydig centimetrau o hyd ac maent yn ddefnyddiol ar gyfer llenwi sylweddau solet mewn poteli storio neu gychod adweithio (er enghraifft: fflasgiau gwaelod crwn). Mae fersiynau wedi'u gwneud o wydr yn ogystal â phlastig yn ogystal â dolenni llyfn neu'r rhai sydd â thoriad safonol.

Mae gollwng sianeli â thoriadau safonol yn aml yn rhan o gyfarpar ar gyfer synthesis paratoadol mewn labordai cemegol. [2] Mae yna ddyluniadau gydag iawndal pwysau a hebddo.

Sianeli Makeshift ar yr aelwyd: hanner plisgyn wy wedi'i dyllu wrth y domen, carton diod wedi'i dorri i faint, côn ar gyfer powdr wedi'i lapio mewn papur.

Y teclyn a'r Gymraeg golygu

 
Cymeriad Tin Woodman yn Dewin Gwlad yr Os (darlun o 1900) gyda twmffat ben-i-waed ar ei ben

Ceir ddau air o statws gytras yn y Gymraeg am yr hyn a elwir yn "funnel" yn y Saesneg.

Twmffat - credir i'r gair ddod o'r Saesneg Canol tunn (gw. isod) a efallai vat (er nad yw hynny'n glir). Ceir y cofnod cynharaf yn Llyfr Coch Hergest o oddeutu'r flwyddyn 1400. Ceir amrywiadau ar yr ynganiad a'r sillafiad an-safonol fel, "twnffat", "twnffet", "twmffad" a "twmffet".[2]

Caiff "twmffat" ei ddefnyddio fel gair sarhad a gwatwarus, fel "hen dwmffat gwirion ydy o".[3] Daeth yr ymadrodd "twmffat twp" a "twmffat twpach na thwp" yng nghyfres deledu i blant yn yr 1970s,Teliffant gan y cymeriad Syr Wymff ap Concord y Bos (Wynford Ellis Owen) wrth watwar Plwmsan (Mici Plwm) yn adanabyddus iawn. Dichon bod y ffaith bod person twp yn derbyn gwybodaeth mewn un glust a bod hwnnw'n mynd allan o'r glust arall a methu dal (cofio) ffeithiau yn reswm i'r gymhariaeth gael ei wneud yn y lle cyntaf.

Twndis - gan amlaf ynghaner fel twndish ar lafar. Mae'r gair yma'n fenthyciad o'r Saesneg tundish,[4] sef, 'tun' + 'dish'. Golygda "tun" casgen gwrw, mesuriad o 252 galwyn o win neu casgen a ddefnyddiwr wrth fragu cwrw.[5] Dish yw disgyl. Ceir y cofnod cynharaf o'r gair o 1771 yn llyfr, Pob dyn ei Physygwr ei hun gyda'r cyfarwyddir, "Rhaid cymmeryd Anwedd Finegr, Myrr a Mêl gwedi ei berwi yn boeth i'r geg drwy Dwnsis".[6]

Twndish oedd enw cyfres deledu am gerddoriad pop Cymraeg yn yr 1970au a ddarlledwyd ar HTV Cymru.

Twmffat mewn diwylliant golygu

Mae'r twndis gwrthdro yn symbol o wallgofrwydd. Ymddengys mewn llawer o ddarluniau Canoloesol o'r gwallgof; er enghraifft, yn lluniau gan Hieronymus Bosch Het narrenschip (Llong Ffyliaid) ac Allegorie op de gulzigheid (Alegori glythineb a chwant - Allegory of Gluttony and Lust).

Mewn diwylliant poblogaidd, mae'r cymeriad Tin Woodman yn nofel L. Frank Baum, The Wonderful Wizard of Oz (ac yn y rhan fwyaf o ddramateiddiadau ohoni) yn defnyddio twndis ben-i-waered ar gyfer het, er nad yw hynny byth yn cael ei grybwyll yn benodol yn y stori - tarddodd yn wreiddiol W.W. Denslow lluniau ar gyfer y llyfr.

Oriel golygu

Dolenni allanol golygu

Cyfeiriadau golygu

  1. https://geiriaduracademi.org/funnel[dolen marw]
  2.  twmffat. Geiriadur Prifysgol Cymru. Adalwyd ar 10 Awst 2022.
  3.  twmffat. Geiriadur Prifysgol Cymru. Adalwyd ar 10 Awst 2022.
  4.  twndish. Geiriadur Prifysgol Cymru. Adalwyd ar 10 Awst 2022.
  5. "Tun". Collins Dictionary (yn Saesneg).
  6.  twndish. Geiriadur Prifysgol Cymru. Adalwyd ar 10 Awst 2022.