Wem
Tref farchnad yn sir seremonïol Swydd Amwythig, Gorllewin Canolbarth Lloegr, ydy Wem.[1] Fe'i lleolir ym mhlwyf sifil Wem Urban yn awdurdod unedol Swydd Amwythig. Saif 9 milltir (14 km) i'r gogledd o'r Amwythig ar y rheilffordd rhwng y dref honno a Crewe yn Swydd Gaer.[2]
 | |
| Math | tref farchnad  |
|---|---|
| Ardal weinyddol | Wem Urban |
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Swydd Amwythig (Sir seremonïol) |
| Gwlad |  Lloegr |
| Yn ffinio gyda | Amwythig |
| Cyfesurynnau | 52.8555°N 2.725°W |
| Cod OS | SJ514289 |
| Cod post | SY4 |
 | |
Mae enw'r dref yn deillio o'r hen Saesneg wamm, sy'n golygu cors, gan fod tir corsiog yn bodoli yn ardal y dref. Dros amser, cafodd hyn ei lygru i ffurfio "Wem". [3] Mae ganddi boblogaeth o oddeutu 5,142.[4]
Dos i Wem
golyguMewn rhannau o'r hen Sir Feirionnydd defnyddir y term "Dos i Wem" i olygu "dos o 'ma", "i ffwr' a thi", "hel dy draed i rwle", "ffŵc off". Gan fod Wem ychydig bach dros y ffin rhwng Cymru a Lloegr grym yr ymadrodd yw "dos allan o'r wlad", "dos yn ddigon pell o'r fan hyn" [5]
Glyn Dŵr
golyguYm 1410 cafodd tref Wem ei "llosgi'n llwyr a'i gwastraffu gan y gwrthryfelwyr Cymreig" yn ystod Gwrthryfel Glyn Dŵr. [6]
Enwogion Wem
golygu- William Wycherley, dramodydd, yn byw llawer o'i blentyndod yn Trench Farm gerllaw Wem. [7]
- Barnwr Jeffreys
- William Hazlitt
- Greg Davies Magwyd y digrifwr stand-yp Greg Davies (ganwyd: 1968), yn y dref [8] ac aeth i Ysgol Thomas Adams yn Wem
Pysen bêr
golyguYn y dref cafodd y bysen bêr ei drin yn fasnachol am y tro gyntaf, o dan yr amrywiaeth o'r enw Eckford Sweet Pea, ar ôl ei ddyfeisiwr, y garddwriaethwr Henry Eckford. Cyflwynodd isrywogaeth o'r bysen bêr gyntaf ym 1882, a sefydlodd yn Wem ym 1888, gan ddatblygu a chynhyrchu llawer mwy o isrywogaethau.
Chwaraeon
golyguMae clybiau chwaraeon yn y dref yn cynnwys:
Bywyd crefyddol
golyguYn y dref mae pedair prif eglwys:
- Eglwys Plwyf Anglicanaidd Sant Pedr a Sant Paul [10]
- Eglwys y Bedyddwyr [11]
- Yr Eglwys Fethodistaidd [12]
- Yr Eglwys Gatholig Rufeinig. [13]
Oriel
golygu-
Eglwys y Methodistiaid yn Wem -
Maes hamdden Wem -
Eglwys St Pedr a St Paul Wem -
Cofeb Rhyfel Wem -
Neuadd y dref -
Y Stryd Fawr
.jpg)
Gweler hefyd
golyguCyfeiriadau
golygu- ↑ British Place Names; adalwyd 27 Medi 2020
- ↑ OS Explorer Map 241, Shrewsbury, Wem, Shawbury & Baschurch. ISBN 978-0-319-46276-8
- ↑ "History of Wem". Wem. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2008-06-16. Cyrchwyd 2 July 2008.
- ↑ Gwefan ystadegau'r Cyfrifiad Cenedlaethol: Swyddfa Ystadegau Gwladol; adalwyd 09/02/2013
- ↑ O. M. Lloyd O Gader Idris tud 170, Gwasg y Dydd Dolgellau, 1997
- ↑ Everard, Judith (2019). The Victorian history of Shropshire. Wem. J. P. Bowen, Wendy Horton. [London]. ISBN 978-1-912702-08-4. OCLC 1079338551.
- ↑ Dickins, William (1987). An Illustrated Literary Guide to Shropshire. Shropshire Libraries. tt. 84–85, 117. ISBN 0-903802-37-6.
- ↑ IMDb Database retrieved 17 March 2018
- ↑ Cooper, Dave. "Wem Cricket Club are crowned champions". www.shropshirestar.com. Cyrchwyd 2020-05-06.
- ↑ "St Peter & St Pauls, Wem". www.wemcofe.co.uk. Cyrchwyd 2020-05-09.
- ↑ "Home". Wem Baptist Church (yn Saesneg). Cyrchwyd 2020-05-09.
- ↑ "Wem Churches near Shrewsbury, Shropshire".
- ↑ "copi archif". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2016-03-03. Cyrchwyd 2021-02-22.
Amwythig · Bridgnorth · Broseley · Cleobury Mortimer · Clun · Craven Arms · Croesoswallt · Church Stretton · Dawley · Yr Eglwys Wen · Ellesmere · Llwydlo · Madeley · Market Drayton · Much Wenlock · Newport · Oakengates · Shifnal · Telford · Trefesgob · Wellington · Wem