Atmosffer y Ddaear
Mantell o nwyon amddifynnol o amgylch y Ddaear yw atmosffer y ddaear (hefyd "atmosffêr") sy'n ein hynysu oddi wrth newidiadau tymheredd eithafol a fyddai'n digwydd hebddo.
| Delwedd:Atmosphere layers-en.svg, Atmosphere gas proportions.svg, ISS043-E-184471 - View of Earth.jpg | |
| Enghraifft o'r canlynol | geographic envelope, geosphere, atmosphere of a planet  |
|---|---|
| Deunydd | nitrogen, ocsigen, argon, carbon deuocsid, neon, heliwm, Llosgnwy, crypton |
| Rhan o | y Ddaear, amgylchedd |
| Yn cynnwys | troposphere, stratosphere, ionosphere, upper atmosphere, homosphere and heterosphere, stratopause, thermopause, tropopause, aer |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
| Yr Amgylchedd | |
| |
|
Tywydd Newid hinsawdd
Cynhesu byd eang | |
Mae tynfa disgyrchiant yn cynyddu'r dwysedd yn nês at arwynebedd y ddaear fel bod 80% o'r màs atmosfferig yn y 15 km isaf.
Tymheredd ac haenau'r atmosffer
golyguIsod gweler rhestr o haenau'r atmosffer o wyneb y ddaear i fyny.
Troposffer
golyguCyfyngir tywydd y ddaear i'r haen gymharol denau sy'n ymestyn tua 8 km uwchben y pegynnau a thua 15 km uwch y gyhydedd. Mae'n cynnwys 85% o'r màs atmosfferig a'r anwedd dŵr i gyd bron. Mae tymheredd yr aer yn gostwng 1 °C ymhob 165 m o gynydd mewn uchder.
Stratosffer
golyguHaen yr awyrgylch sy'n cynnwys 90% o'r osôn yw'r stratosffer. Mae'r haen denau o osôn yn y stratosffer yn amsugno golau uwchfioled gan gynhyrchu gwres yn y broses. Amrywia'r tymheredd o tua -75 °C yn y tropoffin yn y trofannau i tua 10 °C yn y stratoffin uwchben pegyn yr hemisffer haf. Y tropoffin sy'n gwanhanu rhan yma'r atmosffer oddi wrth y Troposffer.
Mesosffer
golyguHaen uwchben y stratoffin ydy'r mesosffer. Mae'r tymheredd yn gostwng gyda chynnydd mewn uchder. Gall tymheredd y mesoffin gyrraedd -130 °C sef rhan oeraf yr awyrgylch; mae hyn yn digwydd uwchben pegyn yr hemisffer yn yr haf (nid gaeaf) oherwydd cylchrediad yr awyr.
Thermosffer
golyguMae'r thermosffer wedi ei leoli uwch y mesosffer ac is yr ecsosffer. Mae ymbelydredd uwch fioled yn achosi ïoneiddiad yma. Mae'r thermosffer yn dechrau tua 90 km uwch y ddaear ac yn ymestyn tua 600 km.
Ecsosffer
golyguMae'r ecsosffer yn ymdoddi i'r cyfrwng rhyngblanedol ac mae'n dechrau tua 600 km uwch wyneb y ddaear. Prif gynnwys yr aer tenau yw swm bychan o ocsigen atomig i fyny at 600 km a chyfran gyfartal o hydrogen ac heliwm. Mae yna fwy o hydrogen nag o heliwm y tu hwnt i 2400 km.
Carbon deuocsid yn atmosffer y Ddaear
golyguMae Carbon deuocsid (CO2) yn nwy hynod bwysig yn atmosffer y Ddaear. Mae'n 0.04% (400 rhan allan o filiwn) o'r atmosffer.[1][2] Er mai cymharol isel yw'r cryodiad ohono yn yr atmosffer, fe all CO2 weithredu fel nwy tŷ gwydr ac mae iddo rôl bwysig iawn yn y broses o reoli tymheredd wyneb y Ddaear.
Mae CO2 yn amsugno ac yn allyru ymbelydredd isgoch ar donfedd o 4.26 µm (modd dirgrynol) a 14.99 µm (modd dirgrynol a phlygiadol). Casglwyd gwybodaeth am grynodiadau a lefelau CO2 ers blynyddoedd, a gwelir nad yw'n sefydlog. Mae'r data'n dangos ei fod wedi newid yn sylweddol gyda'r amrediad at ei uchaf tua 500 miliwn o flynyddoedd yn ôl (7,000 rha mewn miliwn) yn ystod y cyfnod Cambriaidd ac ar ei isaf (180 rhan mewn miliwn) yn ystod y Rhewlifiad cwaternaidd, sef o 2.58 miliwn o flynyddoedd cyn y presennol (CP) hyd at y presennol.
Gweler hefyd
golyguCyfeiriadau
golygu- ↑ "Global carbon dioxide levels break 400ppm milestone". The Guardian. 6 Mai 2015. Cyrchwyd 7 May 2015.
- ↑ "ESRL Global Monitoring Division - Global Greenhouse Gas Reference Network". NOAA. 6 Mai 2015. Cyrchwyd 7 May 2015.