Cerddoriaeth draddodiadol Cymru
Mae cerddoriaeth draddodiadol Gymreig yn cyfeirio at gerddoriaeth sy'n cael ei chanu neu ei chwarae yn draddodiadol yng Nghymru, gan Gymry neu sy'n dod o Gymru.
 | |
| Enghraifft o'r canlynol | music by ethnic group, genre gerddorol  |
|---|---|
| Math | Cerddoriaeth Cymru, British folk music |
| Gwlad | y Deyrnas Unedig, Cymru |
| Iaith | Cymraeg |
| Lleoliad | Cymru |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Mae artistiaid nodedig yn cynnwys; bandiau traddodiadol Calan ac Ar log; y telynorion Sian James, Catrin Finch a Nansi Richards a'r canwr gwerin a phrotest Dafydd Iwan.
Traddodiad telyn
golygu
Llawysgrif Robert ap Huw yw’r gerddoriaeth delyn gynharaf sydd wedi goroesi yn Ewrop ac mae’n dod o Gymru.[1]
Cerdd Dant
golyguMae'r traddodiad hwn yn tarddu o'r ffurf a ddefnyddiwyd gan y beirdd cynnar i ganu eu barddoniaeth i frenhinoedd, tywysogion a thywysogesau Cymreig.[1]
Plygain
golyguEglura'r canwr Arfon Gwilym fod "traddodiad y plygain wedi goroesi yn bennaf yn Sir Drefaldwyn ac yn digwydd mewn eglwysi a chapeli dros gyfnod o chwe wythnos yn ystod y Nadolig a'r flwyddyn newydd."
"Ar ôl gwasanaeth byr, mae'r plygain yn cael ei ddatgan yn agored a gall unrhyw un yn y gynulleidfa gymryd rhan, fel unigolion neu fel partïon bach, y parti mwyaf cyffredin yw tri o bobl, yn canu mewn harmoni clos. Mae'r canu bob amser yn ddigyfeiliant ac yn y gorffennol roedd yn cael ei ddominyddu gan ddynion a oedd yn canu mewn arddull gwerin syml a oedd yn unigryw."[1]
Gwerin traddodiadol a baledi
golyguEglura'r gantores Siân James mai "baled a ddaliodd fy nychymyg o oedran ifanc iawn oedd yr hynod brydferth Yr Eneth ga'dd ei esgus - baled o'r 19g o ardal Cynwyd ger y Bala, Gwynedd, sy'n adrodd hanes y stori merch ifanc sydd, yn ei chael ei hun allan o briodas, yn cael ei thaflu allan o'i chartref teuluol gan ei thad, ei halltudio gan ei chymuned a'i gadael yn amddifad." "Mae'n dod i ben gyda'r ferch yn boddi ei hun. Fe'i darganfyddir gyda nodyn dwr-sodden yn ei llaw, yn gofyn am gael ei chladdu heb garreg fedd, felly byddai ei bodolaeth yn cael ei anghofio."[1]
Riliau dawns
golyguDiolch i waith unigolion fel Arglwyddes Llanofer yn y 18g, mae llawer o riliau dawns traddodiadol Cymru wedi goroesi.[1]
Macaronic: Caneuon dwyieithog
golyguDatblygodd caneuon macaronig yn ystod y chwyldro diwydiannol pan unodd Cymry Cymraeg â gweithwyr mudol i ffurfio caneuon dwyieithog.[1]
Adfywiad gwerin Celtaidd
golyguYn y 1960au a'r 1970au cynyddodd actifiaeth Gymraeg yn sylweddol. Grŵp canu gwerin Cymreig adnabyddus yw Ar Log: “Erbyn yr wythdegau cynnar roedd Ar Log yn teithio Ewrop a Gogledd a De America am tua naw mis o’r flwyddyn gyda chyfoeth o gerddoriaeth werin Gymreig draddodiadol ar gael inni, o ganeuon dirdynnol a alawon telyn, i donau dawns swynol, a siantis môr cynhyrfus."[1]
Caneuon gwerin a phrotest modern
golyguCanwr a chyfansoddwr o Gymru yw Dafydd Iwan sy’n adnabyddus am ei weithgarwch gwleidyddol yn ystod y 1960au, 1970au a’r 1980au ac ymgyrch dros y Gymraeg gan Gymdeithas yr Iaith, Mudiad yr Iaith Gymraeg. Dywed fod "caneuon wedi bod yn gyfrwng naturiol i fynegi emosiynau cryf a phrotest wleidyddol ers canrifoedd, ac yma yng Nghymru mae traddodiad hir o faledi â thema gymdeithasol a gwleidyddol gref".[1]