Gambit Evans
Yn 1826 cerddodd y Capten William Davies Evans, o Blwyf Sant Degwel ger Hwlffordd, i mewn i Ystafelloedd Gwyddbwyll William Lewis yn St. Martin's Lane, Llundain a chynnig chwarae rhai o chwaraewyr gwyddbwyll cryfa'r dydd. Doedd Evans ddim yn adnabyddus fel chwaraewr gwyddbwyll, ond wedi iddo esbonio pam ei fod am eu chwarae llwyddodd i berswadio A McDonnell i chwarae gêm yn ei erbyn. Roedd McDonnell yn un o'r chwaraewyr gorau gynhyrchodd Iwerddon erioed, ac un o'r cryfaf yn y Deyrnas Unedig ar y pryd. Gorffennodd y gêm ar yr 20fed symudiad a Chapten Evans yn fuddugol. Dyma ddechrau Gambit Evans sydd wedi cael ei ddefnyddio gan chwaraewyr fel Paul Morphy, Jan Timman, ac yn y 1990au gan Garry Kasparov, yn fwyaf arbennig mewn buddugoliaeth 25 symudiad yn erbyn Viswanathan Anand ym Mhencampwriaeth Goffa Tal yn Riga, 1995.
Gambit Evans
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Enghraifft o'r canlynol | Agoriadau gwyddbwyll, gambit  | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Math | Giuoco Piano | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Gwlad |  Cymru | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Rhan o | chess terminology | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Enw brodorol | Evans Gambit | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Yn ôl Reuben Fine, mae Gambit Evans yn her i'r Du gan fod yr amddiffynfa arferol (chwarae ...d6 a/neu ddychwelyd milwr y gambit) yn anoddach i'w chyflawni na gyda gambitau eraill. Cafodd Fine ei guro unwaith gan y gambit hwn mewn gêm gyfeillgar yn erbyn Bobby Fischer, mewn dim ond 17 symudiad.[1])
Mae Gambit Evans yn gweithio fel pob gambit arall, sef bod un ochr yn cynnig darn (fel arfer gwerinwr) er mwyn ennill tempo neu safle. Yn Gambit Evans mae gwyn yn cynnig gwerinwr rheng b, a thrwy wneud hynny yn dod i reoli'r sgwariau canol a datblygu ymosodiad cryf ar f7 yn hwyrach yn y gêm. Dyma'r symudiadau: 1.e4 e5 2.Mf3 Mc6 3.Ec4 Ec5 4.b4... fel yn y llun, ac fel arfer ... Exb4 5 c3 Ea5. Os yw Du'n gwrthod 4..Exb4 mae'n colli tempo'n ofnadwy.
Yn y gêm wreiddiol rhwng Evans a McDonnell roedd un symudiad arall cyn b4 pan gastellodd y Capten Evans. Dyma'r gêm honno'n llawn: 1. e4 e5 2. Mf3 Mc6 3. Ec4 Ec5 4.0-0 d6 5.b4 Exb4 6.c3 Ea5 7. d4 Eg4 8. Bb3 Bd7 9. Mg5 Md8 10. dxe5 dxe5 11. Ea3 Mh6 12. f3 Eb6+ 13. Th1 Eh5 14. Cd1 Bc8 15. Cxd8+ Bxd8 16. Mxf7 Bh4 17. Bb5+ c6 18. Bxe5+ Td7 19. Be6+ Tc7 20. Ed6# 1-0 (mae aberth hyfryd gan Evans yn symudiad 15).
Ganed William Davies Evans mewn ffermdy o'r enw Musland Farm ym Mhlwyf Sant Degwel ger Hwlffordd, Sir Benfro. Aeth i'r môr yn ifanc gan wasanaethu ar longau'r Llynges Brydeinig nes daeth Rhyfeloedd Napoléon Bonaparte i ben yn 1815. Wedyn ymunodd â'r Gwasanaeth Post a dod yn gapten pacedlong yr Auckland a hwyliau rhwng Milffwrt a Waterford yn Iwerddon. Nid oes neb yn siwr iawn ymhle y dysgodd chwarae gwyddbwyll ond mae'n debyg iddo ddyfeisio'r gambit ar y teithiau unig rhwng Cymru ac Iwerddon.
Mae rhai yn dadlau mai yn 1827 ac nid 1826 y chwaraeodd Evans yn erbyn McDonnell.
Cyfeiriadau
golygu- Iolo Jones a T. Llew Jones, A Chwaraei Di Wyddbwyll? (Gwasg Gomer, 1980), t. 43-45.
Dolenni Allanol
golygu- Gêmau Gambit Evans enwog ar gemaugwyddbwyll.com Archifwyd 2016-03-05 yn y Peiriant Wayback