Giro d'Italia
Ras seiclo sy'n cynnwys sawl cymal yw'r Giro d'Italia (Taith yr Eidal), a adnabyddir yn fyr fel Y Giro. Mae'r ras, sydd ar gyfer seiclwyr proffesiynol, yn para tair wythnos, ac yn cael ei chynnal yn flynyddol ar ddiwedd Mai a dechrau Mehefin o amgylch yr Eidal. Mae'r Giro yn un o'r tri Grand Tour, ac yn rhan o galendr Rheng y Byd UCI. Yr enillydd diweddaraf (yn 2012) oedd Ryder Hesjedal.
 | |
 | |
| Enghraifft o'r canlynol | Grand Tours  |
|---|---|
| Math | 2.PT, 2.UWT |
| Dechrau/Sefydlu | 1909 |
| Yn cynnwys | 1909 Giro d'Italia, 1910 Giro d'Italia, 1912 Giro d'Italia, 1919 Giro d'Italia, 1920 Giro d'Italia, 1921 Giro d'Italia, 1923 Giro d'Italia, 1924 Giro d'Italia, 1925 Giro d'Italia, 1926 Giro d'Italia, 1927 Giro d'Italia, 1928 Giro d'Italia, 1929 Giro d'Italia, 1930 Giro d'Italia, 1931 Giro d'Italia, 1932 Giro d'Italia, 1933 Giro d'Italia, 1934 Giro d'Italia, 1935 Giro d'Italia, 1936 Giro d'Italia, 1937 Giro d'Italia, 1938 Giro d'Italia, 1939 Giro d'Italia, 1940 Giro d'Italia, 1946 Giro d'Italia, 1947 Giro d'Italia, 1948 Giro d'Italia, 1949 Giro d'Italia, 1950 Giro d'Italia, 1951 Giro d'Italia, 1952 Giro d'Italia, 1953 Giro d'Italia, 1954 Giro d'Italia, 1955 Giro d'Italia, 1957 Giro d'Italia, 1958 Giro d'Italia, 1959 Giro d'Italia, 1960 Giro d'Italia, 1961 Giro d'Italia, 1962 Giro d'Italia, 1963 Giro d'Italia, 1964 Giro d'Italia, 1965 Giro d'Italia, 1966 Giro d'Italia, 1967 Giro d'Italia, 1968 Giro d'Italia, 1969 Giro d'Italia, 1970 Giro d'Italia, 1971 Giro d'Italia, 1972 Giro d'Italia, 1973 Giro d'Italia, 1974 Giro d'Italia, 1976 Giro d'Italia, 1977 Giro d'Italia, 1978 Giro d'Italia, 1979 Giro d'Italia, 1980 Giro d'Italia, 1981 Giro d'Italia, 1982 Giro d'Italia, 1984 Giro d'Italia, 1985 Giro d'Italia, 1986 Giro d'Italia, 1987 Giro d'Italia, 1988 Giro d'Italia, 1989 Giro d'Italia, 1990 Giro d'Italia, 1991 Giro d'Italia, 1992 Giro d'Italia, 1993 Giro d'Italia, 1994 Giro d'Italia, 1995 Giro d'Italia, 1996 Giro d'Italia, 1997 Giro d'Italia, 1998 Giro d'Italia, 1999 Giro d'Italia, 2000 Giro d'Italia, 2001 Giro d'Italia, 2002 Giro d'Italia, 2003 Giro d'Italia, 2004 Giro d'Italia, 2005 Giro d'Italia, 2006 Giro d'Italia, 2007 Giro d'Italia, 2008 Giro d'Italia, 2009 Giro d'Italia, 2010 Giro d'Italia, 2011 Giro d'Italia, 2012 Giro d'Italia, 2013 Giro d'Italia, 2014 Giro d'Italia, 2015 Giro d'Italia, 2016 Giro d'Italia, 1956 Giro d'Italia, 2017 Giro d'Italia, 2018 Giro d'Italia, 1975 Giro d'Italia, 2019 Giro d'Italia, 1983 Giro d'Italia, 2020 Giro d'Italia, 2021 Giro d'Italia, 1911 Giro d'Italia, 1913 Giro d'Italia, 1914 Giro d'Italia, 1922 Giro d'Italia, 2022 Giro d'Italia, 2023 Giro d'Italia, 2024 Giro d'Italia |
| Dosbarthydd | Google Play |
| Gwefan | https://www.giroditalia.it/ |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Hanes Golygu
Ysbrydolwyd y Giro gan y Tour de France ac, yn yr un modd a ddyfeisiwyd y ras Ffrengig i hybu gwerthiant L'Auto, bwriadodd Emilio Camillo Costamagna, golygydd La Gazzetta dello Sport, i gynyddu cylchrediad ei bapur ef. Dechreuodd y Giro d'Italia cyntaf ar 13 Mai 1909 ym Milan, gydag wyth cymal a chyfanswm o 2,448 cilometr (1,521 milltir). Luigi Ganna oedd enillydd y ras cyntaf.
Crysau Golygu
Mae arweinydd cyffredinol y Giro wedi gwisgo crys pinc y maglia rosa ers 1931, gan gyd-fynd â'r papur pinc a argraffwyd y La Gazzetta dello Sport arni ar y pryd. Mae Brenin y Mynyddoedd yn gwisgo'r maglia verde (crys gwyrdd). Mae arweinydd y dosbarthiad pwyntiau yn gwisgo'r maglia ciclamino (crys piwswyn), a'r reidiwr ifanc gorau yn gwisgo'r maglia bianca (crys gwyn).
Yr Eidalwr Felice Gimondi sy'n dal y record am y nifer o weithiau iddo orffen ar y podiwm, gyda chyfanswm o naw: tair buddugoliaeth, dau ail safle a pedwar trydydd safle.
Maglia rosa Golygu
- Prif: Maglia rosa
Gwisgir y maglia rosa pob dydd gan y reidiwr sydd â'r cyfanswm lleiaf o'r amser a gymerwyd i gyflawni'r cymalau hyd hynny. Gall y reidiwr sy'n gwisgo'r crys newid pob dydd wrth i'r ras fynd yn ei flaen, ond mae'r timau yn tueddi i wneud eu gorau i gadw eu reidwyr yn y crys oherwydd ceir ymddangosiad mwy yn y wasg i'r noddwyr a gwobrau ariannol. Mae pob tîm yn dod a chrysau pinc eu hunain i'r ras, gyda logos eu noddwyr arni rhag ofn bydd un o'u reidwyr hwy yn arwain y ras ar unrhyw adeg. Y reidiwr sydd â'r cyfanswm lleiaf o amser ar ddiwedd y ras yw enillydd cyffredinol y Giro a'r maglia rosa, yn yr un modd ag enillir y Maillot Jaune yn y Tour de France.
- 5 buddugoliaeth: Alfredo Binda (1925, 1927, 1928, 1929, 1933), Fausto Coppi (1940, 1947, 1949, 1952, 1953), Eddy Merckx (1968, 1970, 1972, 1973, 1974)
- 3 buddugoliaeth: Giovanni Brunero (1921, 1922, 1926), Gino Bartali (1936, 1937, 1946), Fiorenzo Magni (1948, 1951, 1955), Felice Gimondi (1967, 1969, 1976), Bernard Hinault (1980, 1982, 1985)
Maglia verde Golygu
Yn ystod cymalau mynyddig y ras, gwobrwyir pwyntiau i'r reidiwr cyntaf i gyrraedd copa pob esgyniad sylweddol. Bydd sawl o'r reidwyr canlynol dros y copa yn derbyn llai o bwyntiau yn dibynnu ar eu safle a caletwch yr esgyniad. Caiff yr elltydd eu dosbarthu mewn gwahanol gategorïau, caiff y categori ei benderfynu ar sail faint mor serth a hir yw'r allt. Gwisgir y maglia verde (crys gwyrdd) gan arweinydd y gystadleuaeth, sef y reidiwr sydd gyda'r cyfanswm mwyaf o bwyntiau dringo ar ddechrau'r cymal. Os yw reidiwr yn dal y maglia rosa a'r verde, gwisgir y maglia verde gan y reidiwr sydd yn ail yn y gystadleuaeth hwnnw. Enillydd maglia verde y Giro pob blwyddyn yw'r reidiwr sydd gyda'r nifer fwyaf o bwyntiau dringo ar ddiwedd y ras. Mae nifer o reidwyr yn anelu yn arbennig i geisio ennill y gystadleuaeth hon, yn arbennig y rhai sydd ddim yn sbrintwyr na'r dreialwyr-amser cryf. Mae'r un peth yn wir gyda'r Crys Dot Polca yn y Tour de France. Enillydd maglia verde 2012 oedd Matteo Rabottini.
Pwyntiau:
- Hors catégorie (HC): 20, 18, 16, 14, 12, 10, 8, 7, 6 a 5.
- Categori 1: 15, 13, 11, 9, 8, 7, 6 a 5.
- Categori 2: 10, 9, 8, 7, 6, a 5.
- Categori 3: 4, 3, 2 a 1.
- Categori 4: 3, 2 a 1.
Caiff y pwyntiau ar gael eu dyblu ar gyfer yr esgyniad olaf yn y cymal (categori HC, 1 a 2 yn unig).
- 7 buddugoliaeth: Gino Bartali
- 4 buddugoliaeth: José Manuel Fuente
- 3 buddugoliaeth: Claudio Chiappucci, Claudio Bortolotto, Franco Bitossi, Fausto Coppi
Maglia ciclamino Golygu
Gwobrwyir pwyntiau tuag at cystadleuaeth y sbrintwyr i'r reidwyr cyntaf i groesi'r llinell mewn cymalau gwastad, ac mewn sbrintiau canolraddol ar bwyntiau dynodedig yn ystod cymal. Mae'r nifer o bwyntiau yn amrywio, gan ddibynnu ar faint mor galed yw'r cymal, y nifer o esgyniadau a'u categori. Gwisgir y maglia ciclamino gan y reidiwr sy'n arwain y gystadleuaeth ar ddechrau pob cymal, sef y reidiwr sydd gyda'r cyfanswm mwyaf o bwyntiau sbrintio. Y reidiwr sydd â'r cyfanswm mwyaf o bwyntiau ar ddiwedd y ras yw enillydd maglia ciclamino y Giro. Enillir y gystadleuaeth gan sbrintwyr fel rheol, sydd gyda ychydig os unrhyw obaith o allu ennill yn y dosbarthiad cyffredinol. Mae'r maglia ciclamino yn cyfateb i maillot vert y Tour de France. Enillydd y gystadleuaeth hon yn 2012 oedd Joaquim Rodríguez.
Pwyntiau:
Cymalau Gwastad- Gwobrwyir 35, 30, 26, 24, 22, 20, 19, 18, 17, 16, 15, 14, 13, 12, 11, 10, 9, 8, 7, 6, 5, 4, 3, 2 ac 1 pwynt i'r 25 reidiwr cyntaf i orffen cymal.
Cymalau mynyddig canolig- Gwobrwyir 25, 22, 20, 18, 16, 15, 14, 13, 12, 11, 10, 9, 8, 7, 6, 5, 4, 3, 2, 1 pwynt i'r 20 reidiwr cyntaf i orffen cymal.
Cymalau mynyddig uchel- Gwobrwyir 20, 17, 15, 13, 12, 10, 9, 8, 7, 6, 5, 4, 3, 2, 1 pwynt i'r 15 reidiwr cyntaf i orffen cymal.
Treialon amser- Gwobrwyir 15, 12, 10, 8, 6, 5, 4, 3, 2, 1 pwynt i'r 10 reidiwr cyflymaf yn y cymal.
Gall cymalau gynnwys sawl sbrint canolraddol: Gwobrwyir 6, 4, a 2 o bwyntiau i'r 3 reidiwr cyntaf i groesi'r llinellau rhain.
Y nifer fwyaf o fuddugoliaethau yn y gystadleuaeth bwyntiau:
- 4 buddugoliaeth: Francesco Moser, Giuseppe Saronni
- 3 buddugoliaeth: Mario Cipollini, Roger De Vlaeminck, Johan Van der Velde
Maglia bianca Golygu
Mae cystadleuaeth y reidiwr ifanc gorau o fewn y Giro, sy'n dathlu reidwyr ifanc. Gwobrwyir y maglia bianca (crys gwyn) i'r reidiwr ifanc gorau, sef y reidiwr o dan 25 oed sydd yn y safle uchaf yn y dosbarthiad cyffredinol, yn yr un modd a'r Crys Gwyn yn y Tour de France. Gwisgir y crys hwn, fel yn y cystadlaethau eraill, gan arweinydd y gystadleuaeth a ddechrau pob cymal. Enillwyd maglia bianca 2012 gan Rigoberto Urán.
Rhestr yr enillwyr cyffredinol Golygu
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Buddugoliaethau yn ôl gwlad Golygu
| Rheng | Gwlad | Buddugoliaethau |
|---|---|---|
| 1 |  Yr Eidal
|
67 |
| 2 | .svg){kind=small} Gwlad Belg
|
7 |
| 3 |  Ffrainc
|
6 |
| 4 |  Y Swistir
|
3 |
 Sbaen
|
3 | |
 Rwsia
|
3 | |
| 7 |  Luxembourg
|
2 |
| 8 |  Canada
|
1 |
 Gweriniaeth Iwerddon
|
1 | |
 UDA
|
1 | |
 Sweden
|
1 |
Buddugoliaethau cymalau'r Giro d'Italia Golygu
| Rheng | Enw | Gwlad | Nifer[2] |
|---|---|---|---|
| 1 | Mario Cipollini | Yr Eidal |
42 |
| 2 | Alfredo Binda | Yr Eidal |
41 |
| 3 | Learco Guerra | Yr Eidal |
31 |
| 4 | Costante Girardengo | Yr Eidal |
30 |
| 5 | Eddy Merckx | Gwlad Belg |
25 |
| 6 | Alessandro Petacchi | Yr Eidal |
24 |
| Giuseppe Saronni | Yr Eidal |
24 | |
| 8 | Francesco Moser | Yr Eidal |
23 |
| 9 | Fausto Coppi | Yr Eidal |
22 |
| Roger De Vlaeminck | Gwlad Belg |
22 | |
| 11 | Franco Bitossi | Yr Eidal |
21 |
| 12 | Giuseppe Olmo | Yr Eidal |
20 |
| Miguel Poblet | Sbaen |
20 |
Recordiau Golygu
- Y nifer fwyaf o fuddugoliaethau: 5 - Alfredo Binda, Fausto Coppi ac Eddy Merckx
- Y nifer o ddyddiau yn y maglia rosa: 76 - Eddy Merckx
- Y nifer fwyaf o fuddugoliaethau cymalau mewn un Giro d'Italia: 12 - Alfredo Binda yn Giro d'Italia 1927
- Y nifer fwyaf o fuddugoliaethau cymalau yn ganlynol: 8 - Alfredo Binda yn Giro d'Italia 1929
Cyfeiriadau Golygu
- ↑ The 1912 Giro was run as a team competition
- ↑ 87th Giro d'Italia: a bit of History. dailypeloton.com.
