Gjenerali i ushtrisë së vdekur

Nofel gan yr awdur Ismail Kadare (g. 1936) o Albania yw Gjenerali i ushtrisë së vdekur ("Cadfridog y Fyddin Farw") a gyhoeddwyd gyntaf yn Albaneg ym 1963. Mae'r stori yn ymwneud â chadfridog ac offeiriaid o'r Eidal yn chwilio am gyrff milwyr a fu farw yn Albania yn ystod yr Ail Ryfel Byd.

Gjenerali i ushtrisë së vdekur
Enghraifft o'r canlynolgwaith llenyddol Edit this on Wikidata
AwdurIsmail Kadare Edit this on Wikidata
GwladAlbania Edit this on Wikidata
IaithAlbaneg Edit this on Wikidata
Dyddiad cyhoeddi1963 Edit this on Wikidata
Genrenofel hanesyddol Edit this on Wikidata
Lleoliad cyhoeddiAlbania Edit this on Wikidata
Lleoliad y gwaithAlbania Edit this on Wikidata
Ismail Kadare ar stamp Albaneg yn 2011 Albania

Gosodir y stori yn y flwyddyn 1961, rhyw ugain mlynedd wedi cyfnod y brotectoriaeth (1939–43), pan gafodd Albania ei goresgyn a'i meddiannu gan luoedd yr Eidal yn ystod yr Ail Ryfel Byd. Traethir hanes dau swyddog o fyddin yr Eidal, y cadfridog a'r caplan (offeiriad o reng cyrnol), a gafodd eu hanfon i Albania i ganfod a chasglu gweddillion unrhyw filwyr Eidalaidd a fu ar goll ar faes y gad, a'u dychwelyd i'r Eidal i'w claddu. Ymddiriedwyd yn arbennig gan weddw aristocrataidd iddynt ddychwelyd corff "y Cyrnol Z", ei gŵr a ddiflannodd ar ddiwedd yr ymgyrch Eidalaidd yn Albania. Wrth i'r ddau ddyn drefnu cloddfeydd a cheisio canfod cyrff, maent yn synnu ar faint y gwaith sydd o'u blaen. Trafodir y cadfridog a'r offeiriad am ystyr, neu ddiffyg ystyr, rhyfel, ac y maent yn amau ai ofer yw eu gorchwyl. Wrth iddynt dreiddio i berfeddion y wlad, cyfarfyddant â chadfridog o'r Almaen ar genhadaeth debyg, yn chwilio am gyrff milwyr a laddwyd yn ystod meddiannaeth y wlad gan yr Almaen Natsïaidd (1943–44).

Cafodd Kadare y syniad ar gyfer y nofel wedi iddo gyfarfod â diplomydd o'r Eidal yng nghaffi'r Hotel Dajti yn Tirana, prifddinas Albania, a anfonwyd i'r wlad i geisio lleoli, datgladdu, a dychwelyd cyrff milwyr Eidalaidd yn ôl i'w mamwlad. Fodd bynnag, ni châi unrhyw gais o'r fath ei dderbyn gan lywodraeth Albania hyd nes cwymp y drefn sosialaidd.[1] Anogwyd Kadare i ysgrifennu'r nofel gan Drago Siliqi, beirniad a chyfarwyddwr Sh.B. "Naim Frashëri", y wasg argraffu wladol. Gorffennodd y llawysgrif ym 1962, a fe'i cyhoeddwyd gan Sh.B. "Naim Frashëri" y flwyddyn olynol pan oedd yr awdur yn 26 oed. Ni chafodd y nofel ei chroesawu yn gyntaf yn Albania, am nad oedd yn waith ymwybodol sosialaidd, ac felly cafodd yr awdur ei ddrwgdybio o fod yn ffafriol i wledydd y Gorllewin. Cafodd dderbyniad gwell ym Mwlgaria ac Iwgoslafia.[2] Aeth Kadare ati i olygu fersiwn arall o'r testun, a chyhoeddwyd yr argraffiad "terfynol" ym 1967. Troswyd y testun hwnnw i'r Ffrangeg ym 1970, a daeth yn boblogaidd trwy gyfieithiadau i ieithoedd eraill.[1] Bellach, fe'i ystyrir yn un o nofelau enwocaf Kadare, os nad ei gampwaith.

Mae'r nofel wedi ysbrydoli tair ffilm: yr addasiad Eidaleg Il generale dell'armata morta (1983), yr addasiad Albaneg Kthimi i ushtrisë së vdekur (1989), a'r ffilm Ffrangeg La vie et rien d'autre (1989) sydd yn newid cefndir y stori o feddiannaeth Albania yn yr Ail Ryfel Byd i i Ffrynt y Gorllewin yn y Rhyfel Byd Cyntaf.

Cyfeiriadau

golygu
  1. 1.0 1.1 Peter Morgan, Ismail Kadare: The Writer and the Dictatorship 1957–1990 (Llundain: Routledge, 2010), tt. 63–4.
  2. Morgan, Ismail Kadare (2010), t. 80.