Holosen
Epoc daearegol ydy Holosen a gychwynodd tua 12,000 blwyddyn yn ôl hyd at y presennol; mae'n dilyn y Pleistosen[1]. Mae'r rhan o'r cyfnod Chwarteraidd.
Enghraifft o'r canlynol | epoc, cyfres |
---|---|
Rhan o | Cwaternaidd, Graddfa Cronostratigraffig Fyd-eang Safonol (Daeargronolegol) ICS |
Dechreuwyd | 117 g CC |
Rhagflaenwyd gan | Pleistosen |
Yn cynnwys | Meghalayan, Northgrippian, Greenlandian |
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia |
Israniadau y System Cwaternaidd | |||
---|---|---|---|
Cyfnod | Epoc | Oes | Oed (Miliwn o flynyddoedd CP) |
Cwaternaidd | Holosen | 0.0117–0 | |
Pleistosen | Tarantian | 0.126–0.0117 | |
Ionian | 0.781–0.126 | ||
Calabrian | 1.80–0.781 | ||
Gelasian | 2.58–1.80 | ||
Neogen | Plïosen | Piacenzian | hynach |
Yn Ewrop a Gogledd America, rhennir yr Holosen i oesoedd ar raddfa Blytt-Sernander, fel a ganlyn: cyn-Foreaidd, Boreaidd, Atlantaidd, Isforeaidd ac Isatlantaidd. Ceir hefyd is-epocau Pleistosenaidd lleol, sydd fel arfer wedi'u mesur o ran tymheredd: is-gyfnodau rhewlifol a rhyng-gyfnodau cynhesol. Mae'r is-gyfnod rhewlifol diwethaf yn gorffen gyda'r Dryas Ieuaf / Diweddar. |
Tardd yr enw o'r geiriau Groeg holos (ὅλος) ‘cyfan’ a kainos (καινός) ‘newydd, diweddar’; a'r cyfieithiad llythrennol, felly, ydy ‘hollol newydd, cwbl ddiweddar’.
Caiff yr Holosen ei gysylltu gyda'r cyfnod cynnes, presennol, a adnabyddir gan naturiaethwyr a biolegwyr fel Marine Isotope, Stage 1, a daw'r dystiolaeth o hanes elfennau gymharol ddiweddar o'r ddaear, megis rhewlifau a ffurfiwyd yn ystod yr Oes Iâ Fawr. Nodwedd arall ohono yw datblygiad bodau dynol, a'u heffaith ar amgylchedd y Ddaear a'r dull y maent wedi cofnodi ei hanes. Oherwydd hyn, bathwyd term arall (yn answyddogol) sef Anthroposen er mwyn cynnwys yr elfen yma o effaith dyn ar ecosystemau bregys y Ddaear, gan fod yr effaith hwn ar fioamrywiaeth mor sylweddol.
Y cyd-destyn ehangach
golyguMae'r epoc hwn yn dilyn yr Oes Iâ ddiwethaf, sef y Wisconsinan Glacial Period. the Baltic-Scandinavian Ice Age, or the Gellir ei rannu'n bump is-epocau o ran newidiadau o bwys yn yr hinsawdd:
- Cyn-Foreaidd (Preboreal) (10 ka – 9 ka),
- Boreaidd (Boreal) (9 ka – 8 ka),
- Atlantaidd (Atlantic) (8 ka – 5 ka),
- Isforeaidd (Subboreal) (5 ka – 2.5 ka) and
- Isatlantaidd (Subatlantic) (2.5 ka – presennol).
- Nodyn: Ystyr "ka" yw "mil o flynyddoedd".
Gweler hefyd
golyguCyfeiriadau
golygu- ↑ "International Stratigraphic Chart" (PDF). International Commission on Stratigraphy. Cyrchwyd 2009-12-23.