Holosen

Epoc daearegol ydy Holosen a gychwynodd tua 12,000 blwyddyn yn ôl hyd at y presennol; mae'n dilyn y Pleistosen. Mae'r rhan o'r cyfnod Chwarteraidd.

Holosen

Enghraifft o'r canlynol	epoc, cyfres
Rhan o	Cwaternaidd, Graddfa Cronostratigraffig Fyd-eang Safonol (Daeargronolegol) ICS
Dechreuwyd	9701 (yn y Calendr Iwliaidd) CC
Rhagflaenwyd gan	Pleistosen
Yn cynnwys	Greenlandian, Northgrippian, Meghalayan
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Israniadau y System Cwaternaidd
Cyfnod	Epoc	Oes	Oed (Miliwn o flynyddoedd CP)
Cwaternaidd	Holosen		0.0117–0
	Pleistosen	Tarantian	0.126–0.0117
		Ionian	0.781–0.126
		Calabrian	1.80–0.781
		Gelasian	2.58–1.80
Neogen	Plïosen	Piacenzian	hynach
Yn Ewrop a Gogledd America, rhennir yr Holosen i oesoedd ar raddfa Blytt-Sernander, fel a ganlyn: cyn-Foreaidd, Boreaidd, Atlantaidd, Isforeaidd ac Isatlantaidd. Ceir hefyd is-epocau Pleistosenaidd lleol, sydd fel arfer wedi'u mesur o ran tymheredd: is-gyfnodau rhewlifol a rhyng-gyfnodau cynhesol. Mae'r is-gyfnod rhewlifol diwethaf yn gorffen gyda'r Dryas Ieuaf / Diweddar.

Tardd yr enw o'r geiriau Groeg holos (ὅλος) ‘cyfan’ a kainos (καινός) ‘newydd, diweddar’; a'r cyfieithiad llythrennol, felly, ydy ‘hollol newydd, cwbl ddiweddar’.

Caiff yr Holosen ei gysylltu gyda'r cyfnod cynnes, presennol, a adnabyddir gan naturiaethwyr a biolegwyr fel Marine Isotope, Stage 1, a daw'r dystiolaeth o hanes elfennau gymharol ddiweddar o'r ddaear, megis rhewlifau a ffurfiwyd yn ystod yr Oes Iâ Fawr. Nodwedd arall ohono yw datblygiad bodau dynol, a'u heffaith ar amgylchedd y Ddaear a'r dull y maent wedi cofnodi ei hanes. Oherwydd hyn, bathwyd term arall (yn answyddogol) sef Anthroposen er mwyn cynnwys yr elfen yma o effaith dyn ar ecosystemau bregys y Ddaear, gan fod yr effaith hwn ar fioamrywiaeth mor sylweddol.

Map dychmygol o gyfnod cynnar yr Holosen tua 9,000 o flynyddoedd yn ôl; Ynys Prydain, y gwledydd Sgandinafaidd a Môr y Gogledd.

Y cyd-destyn ehangach

Mae'r epoc hwn yn dilyn yr Oes Iâ ddiwethaf, sef y Wisconsinan Glacial Period. the Baltic-Scandinavian Ice Age, or the Gellir ei rannu'n bump is-epocau o ran newidiadau o bwys yn yr hinsawdd:

• Cyn-Foreaidd (Preboreal) (10 ka – 9 ka),
• Boreaidd (Boreal) (9 ka – 8 ka),
• Atlantaidd (Atlantic) (8 ka – 5 ka),
• Isforeaidd (Subboreal) (5 ka – 2.5 ka) and
• Isatlantaidd (Subatlantic) (2.5 ka – presennol).

Nodyn: Ystyr "ka" yw "mil o flynyddoedd".

Gweler hefyd

• Cyfres (stratigraffeg)
• Cyfnodau daearegol