Hwlffordd (etholaeth seneddol)

Hwlffordd
Enghraifft o'r canlynol	Etholaeth Senedd y Deyrnas Unedig
Daeth i ben	18 Tachwedd 1885
Dechrau/Sefydlu	1801
Gwladwriaeth	y Deyrnas Unedig
Rhanbarth	Cymru

Roedd Hwlffordd yn gyn-etholaeth seneddol Gymreig a oedd yn dychwelyd un Aelod Seneddol (AS) i Dŷ'r Cyffredin o 1545 i 1885.

Hanes

Cafodd yr etholaeth ei chreu ym 1545, fel yr ail etholaeth fwrdeistref ar gyfer Sir Benfro. Pan ddanfonodd Cymru ei haelodau cyntaf i San Steffan ym 1542 roedd Hwlffordd yn fwrdeistref oddi fewn i etholaeth Bwrdeistref Penfro.

O 1832-1885 roedd yr etholaeth yn cynrychioli tair bwrdeistref sef Hwlffordd, Abergwaun ac Arberth.

Cafodd yr etholaeth ei diddymu ar gyfer etholiad cyffredinol 1885 gan gael ei chyfuno gydag etholaeth Bwrdeistref Penfro i greu etholaeth newydd Penfro a Hwlffordd.

Aelodau Seneddol

1543–1660

Blwyddyn	Aelod
1547	Richard Howell ^[1]
1553 (Hyd)	Richard Taylor ^[1]
1554 (Ebr)	Richard Howell ^[1]
1555	John Bolton neu Button ^[1]
1558	Thomas ab Owen ^[1]
1559	Hugh Harris^[2]
1562	Rice Morgan ^[2]
1571	John Garnons ^[2]
1572	Alban Stepneth ^[2]
1588	Syr John Perrot^[2]
1593	Syr Nicholas Clifford ^[2]
1597	Syr James Perrot ^[2]
1601	John Canon ^[2]
1604	Syr James Perrot
1624	Lewis Powell
1625	Syr Thomas Canon
1626	Syr James Perrot
1628	Syr James Perrot
1629–1640	Dim Senedd
1640 (Ebr)	Syr Hugh Owen
1640 (Tach)	Syr John Stepney
1645-1648	Syr Robert Needham,
1648-1656	Gwag
1656	John Upton
1660	William Philipps

1660–1832

Blwyddyn	Aelod
1660	William Philipps
1661	Isaac Lloyd
1663	Syr William Morton
1666	Syr Frederick Hyde
1667	Syr Herbert Perrott
1679	William Wogan
1679	Thomas Owen
1681	Thomas Howard
1685	William Wogan
1701	William Wheeler
1702	John Laugharne
1715	Syr George Barlow
1715	John Barlow
1718	Syr John Philipps ^[3]
1722	Francis Edwardes
1743	George Barlow ^[3]
1747	William Edwardes^[3]
1784	Richard Philipps
1786	William Edwardes
1801	Gwag
1802	William Edwardes
1818	William Henry Scourfield
1826-1835	Richard Philipps

1832-1885

Blwyddyn		Aelod	Plaid
	1826	Richard Philipps	Rhyddfrydol
	1835	William Henry Scourfield	Ceidwadol
	1837	Richard Philipps	Rhyddfrydol
	1847	John Evans	Rhyddfrydol
	1852	John Henry Phillips	Ceidwadol
	1868	William Edwardes	Rhyddfrydol
1885		dileu'r etholaeth

Etholiadau

Etholiadau y 1830au a'r 1840au

Yn etholiad cyffredinol 1832 ail etholwyd Syr Richard Phillips yn ddiwrthwynebiad ar ran y Blaid Ryddfrydol

Etholiad cyffredinol 1835: Hwlffordd Etholfraint: 538
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Ceidwadwyr	William Henry Scourfield	241	65.8
	Rhyddfrydol	J H Peel	125	34.2
Mwyafrif			116
Y nifer a bleidleisiodd				68
	Ceidwadwyr yn disodli Rhyddfrydol		Gogwydd

Yn etholiad cyffredinol 1841 dychwelodd Syr Richard Phillips fel AS Rhyddfrydol yr etholaeth yn ddiwrthwynebiad.

Yn etholiad cyffredinol 1847 cafodd John Evans ei ethol yn ddiwrthwynebiad ar ran y Blaid Ryddfrydol

Etholiadau yn y 1850au

Etholiad cyffredinol 1852: Hwlffordd Etholfraint: 682
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Ceidwadwyr	John Henry Phillips	297	59.4
	Rhyddfrydol	John Evans	203	40.6
Mwyafrif			94
Y nifer a bleidleisiodd				73.3
	Ceidwadwyr yn disodli Rhyddfrydol		Gogwydd

Etholiad cyffredinol 1857: Hwlffordd Etholfraint: 740
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Ceidwadwyr	John Henry Phillips	258	50.2
	Rhyddfrydol	W Rees	256	49.8
Mwyafrif			2
Y nifer a bleidleisiodd				69.5
	Ceidwadwyr yn cadw		Gogwydd

Yn etholiad 1859 cafodd John Henry Phillips ei ailethol yn ddiwrthwynebiad. Ym 1862 fe newidiodd Phillips ei enw i John Henry Scourfield.

Etholiadau yn y 1860au

Etholiad cyffredinol 1865: Hwlffordd Etholfraint: 669
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Ceidwadwyr	John Henry Scourfield (Phillips gynt)	314	58.6
	Rhyddfrydol	William Edwardes	222	41.4
Mwyafrif			92
Y nifer a bleidleisiodd				80.1
	Ceidwadwyr yn cadw		Gogwydd

Etholiad cyffredinol 1868: Hwlffordd Etholfraint: 1,526
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Rhyddfrydol	William Edwardes	638	56.2
	Ceidwadwyr	S Pitman	497	43.8
Mwyafrif			141
Y nifer a bleidleisiodd				80.1
	Rhyddfrydol yn disodli Ceidwadwyr		Gogwydd

William Edwardes, Vanity Fair, 1878-09-07

Etholiadau yn y 1870au

Ym 1873 derbyniodd Edwardes y teitl Yr Arglwydd Kensington. Gan fod Arglwyddiaeth Kensington yn rhan o Bendefigaeth yr Iwerddon, doedd dim hawl ganddo eistedd yn Nhŷ'r Arglwyddi a chafodd barhau yn Aelod Seneddol; ond gan iddo gael ei benodi'n Ystafellwas i'r Brenhines fel rhan o'i fraint fel Arglwydd a bod y swydd honno yn cael ei ariannu gan y Llywodraeth bu'n rhaid cynnal isetholiad i gadarnhau ei swydd fel AS.

Is etholiad Hwlffordd 1873 Etholfraint: 1,592
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Rhyddfrydol	Yr Arglwydd Kensington	609	52.2
	Ceidwadwyr	C R Peel	558	47.8
Mwyafrif			51
Y nifer a bleidleisiodd				73.3
	Rhyddfrydol yn cadw		Gogwydd

Cafodd yr Arglwydd Kensington ei ail ethol yn ddiwrthwynebiad yn yr etholiad cyffredinol ym mis Chwefror 1874 ond fe honnodd ymgeisydd Ceidwadol Thomas Witcher Davies ei fod wedi ei rwystro rhag sefyll yn groes i'r gyfraith ac fe gododd achos yn erbyn ethol Kensington yn y Cwrt Pledion Cyffredin. Penderfynodd y llys bod etholiad Kensington yn di rym a gorchymynnwyd ail gynnal yr etholiad^[4]. Cynhaliwyd yr isetholiad ar 12fed Gorffennaf ond penderfynodd Mr Davies a'i gyfeillion Ceidwadol nad oeddynt am sefyll a gan hynny cafodd yr Arglwydd Kensington ei ethol yn ddiwrthwynebiad eto!^[5]

Etholiadau yn yr 1880au

Etholiad cyffredinol 1880: Hwlffordd Etholfraint: 1,543
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Rhyddfrydol	Yr Arglwydd Kensington	686	56.8
	Ceidwadwyr	EDT Cooper	522	43.2
Mwyafrif			164
Y nifer a bleidleisiodd				78.3
	Rhyddfrydol yn cadw		Gogwydd

Cyfeiriadau

↑ ^1.0 ^1.1 ^1.2 ^1.3 ^1.4 "History of Parliament". History of Parliament Trust. Cyrchwyd 2015-01-29.
↑ ^2.0 ^2.1 ^2.2 ^2.3 ^2.4 ^2.5 ^2.6 ^2.7 "History of Parliament". History of Parliament Trust. Cyrchwyd 2015-01-29.
↑ ^3.0 ^3.1 ^3.2 ^3.3 "History of Parliament". History of Parliament Trust. Cyrchwyd 2015-01-29.
↑ HAVERFORDWEST ELECTION PETITION yn y Cardiff Times 6 Mehefin 1874 [1] adalwyd 30 Ion 2015
↑ HAVERFORDWEST BOROUGHS yn Pembrokeshire Herald and General Advertiser 12 Mehefin [2] adalwyd 30 Ion 2015

[HoP2-1] 1.0 ^1.1 ^1.2 ^1.3 ^1.4 "History of Parliament". History of Parliament Trust. Cyrchwyd 2015-01-29.

[HoP3-2] 2.0 ^2.1 ^2.2 ^2.3 ^2.4 ^2.5 ^2.6 ^2.7 "History of Parliament". History of Parliament Trust. Cyrchwyd 2015-01-29.

[HoP6-3] 3.0 ^3.1 ^3.2 ^3.3 "History of Parliament". History of Parliament Trust. Cyrchwyd 2015-01-29.

[4] HAVERFORDWEST ELECTION PETITION yn y Cardiff Times 6 Mehefin 1874 [1] adalwyd 30 Ion 2015

[5] HAVERFORDWEST BOROUGHS yn Pembrokeshire Herald and General Advertiser 12 Mehefin [2] adalwyd 30 Ion 2015

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]