Mynydd y Gaer

Mynydd y Gaer
Math	caer lefal
Daearyddiaeth
Sir	Conwy
Gwlad	Cymru
Uwch y môr	295 metr
Cyfesurynnau	53.2332°N 3.5404°W
Cod OS	SH973718
Statws treftadaeth	heneb gofrestredig, Henebion Cenedlaethol Cymru
Manylion
Dynodwr Cadw	DE082
	[golygwch ar Wicidata]

Mae Mynydd y Gaer (Mynydd Gaer ar y map OS) yn fryn ac yn fryngaer Geltaidd sy'n perthyn i Oes yr Haearn, ac sydd wedi'i lleoli ger Llannefydd yn sir Conwy, Cymru; mae'n gorwedd tua milltir i'r gogledd-orllewin o bentref Llanefydd, 4 milltir i'r de o dref Abergele. Ei uchder yw 280 medr. cyfeiriad grid SH972716

Bryngaer

Disgrifiad

Mae'r fryngaer ar y copa yn dyddio o Oes yr Haearn. Fe'i hamgylchynir gan glawdd a ffos sy'n ddyfnach ar yr ochr orllewinol. Mae'n gorwedd ar safle gyda golygfeydd dros ddyffryn Afon Elwy, sy'n llifo wrth droed y bryn, i gyfeiriad yr arfordir i'r gogledd, a thros Ddyffryn Clwyd i'r dwyrain. Hyd yn hyn ni chloddwyd y safle.

Cefndir

Cofrestrwyd y fryngaer hon gan Cadw a chaiff ei hadnabod gyda'r rhif SAM unigryw: DE082.^[1] Ceir tua 300 o fryngaerau ar restr CADW o henebion, er bod archaeolegwyr yn nodi bod oddeutu 570 ohonyn nhw i gyd yng Nghymru.

Fel arfer, fel mae'r gair yn ei awgrymu, ar fryn y codwyd y caerau hyn, er mwyn i'r amddiffynwyr gael mantais milwrol. Un o'r bryngaerau mwyaf trawiadol yng Nghymru ydy Tre'r Ceiri, a hon yw'r fryngaer Oes Haearn fwyaf yng ngogledd-orllewin Ewrop.^[2] Mae ei harwynebedd oddeutu 2.5ha.^[3] Y mwyaf o ran maint (arwynebedd), fodd bynnag ydy Bryngaer Llanymynech sydd ag arwynebedd o 57 hectar.^[4]

Lloches i gartrefi a gwersyllfeydd milwrol oedd eu pwrpas felly, cyn y goresgyniad Rhufeinig; a chafodd cryn lawer ohonynh nhw eu hatgyfnerthu a'u defnyddio, yng nghyfnod y Rhufeiniaid; er enghraifft Dinorben yng ngogledd Cymru. Oes aur bryngaerau gwledydd Prydain oedd rhwng 200 CC ac OC 43.

Gweler hefyd

Cyfeiriadau

↑ Cofrestr Cadw.
↑ References Wales gan John May; Gwasg Prifysgol Cymru.
↑ "Gwefan y BBC". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2011-04-11. Cyrchwyd 2012-03-04.
↑ "Gwefan CPAT". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2014-01-07. Cyrchwyd 2012-03-04.

[1] Cofrestr Cadw.

[2] References Wales gan John May; Gwasg Prifysgol Cymru.

[3] "Gwefan y BBC". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2011-04-11. Cyrchwyd 2012-03-04.

[4] "Gwefan CPAT". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2014-01-07. Cyrchwyd 2012-03-04.

[1]

[2]

[3]

[4]