Pleistosen

(Ailgyfeiriad o Pleistosenaidd)
Israniadau y System Cwaternaidd
Cyfnod Epoc Oes Oed
(Miliwn o flynyddoedd CP)
Cwaternaidd Holosen 0.0117–0
Pleistosen Tarantian 0.126–0.0117
Ionian 0.781–0.126
Calabrian 1.80–0.781
Gelasian 2.58–1.80
Neogen Plïosen Piacenzian hynach
Yn Ewrop a Gogledd America, rhennir yr Holosen i oesoedd ar raddfa Blytt-Sernander, fel a ganlyn: cyn-Foreaidd, Boreaidd, Atlantaidd, Isforeaidd ac Isatlantaidd. Ceir hefyd is-epocau Pleistosenaidd lleol, sydd fel arfer wedi'u mesur o ran tymheredd: is-gyfnodau rhewlifol a rhyng-gyfnodau cynhesol. Mae'r is-gyfnod rhewlifol diwethaf yn gorffen gyda'r Dryas Ieuaf / Diweddar.

Epoc daearegol ydy Pleistosen (Saesneg: Pleistocene) (symbol PS[1]) a barodd o tua 2,588,000 hyd at 11,700 o flynyddoedd yn ôl ac sy'n rhychwantu'r holl gyfnodau diweddar o ailadrodd rhewlifiannau.

Pleistosen gogledd Sbaen: Mamothiaid gwlanog, llewod ogof yn bwyta celain carw Llychlyn, ceffylau gwylltion a rhinoseros gwlanog.

Syr Charles Lyell a fathodd y term ym 1839 i ddisgrifio strata o greigiau yn Sisili; sylweddolodd fod yn y creigiau hyn ffawna molysgaidd a bod 70% ohonyn yn dal i fodoli. Roedd y ffaith hwn yn ei wneud yn gwbwl wahanol i'r epoc Plïosenaidd ac yn ei wneud yn gyfnod gwahanol ac iau. Bathodd y term Pleistocene (mewn ystyr lythrennol ‘mwayf newydd, diweddaraf’) o'r Hen Roeg pleîstos (πλεῖστος) ‘mwyaf’ a kainós (καινός) ‘newydd, diweddar’; roedd hyn, felly, yn cyferbynnu gyda'r cyfnod a'i rhagflaenodd, sef y cyfnod Plïosenaidd (mewn ystyr lythrennol ‘mwy newydd, diweddarach’, o'r geiriau pleíōn (πλείων) ‘mwy’ a kainós), a'r cyfnod a'i dilynodd sef Holosen (‘yn gyfangwbwl newydd’, a darddodd o'r Hen Roeg hólos (ὅλος) ‘yn gyfangwbwl’ a kainós) sy'n ymestyn hyd at y presennol.

Rhewlifau Hemisffer y Gogledd yn ystod yr Uchafbwynt Rhewlifol Diwethaf. Pan grewyd llenni iâ 3 - 4 km (1.9 - 2.5 mill) o drwch, sy'n gyfysr â lefel y môr yn gostwng tua 120 m (390 tr).

Cyfeiriadau

golygu
  1. "Geologic Age Symbol Font (StratagemAge)" (PDF). USGS. 99-430. Cyrchwyd 2011-06-22.