Pyrotechneg

crefft a gwyddor creu tân ffug a golau

Pyrotechneg yw'r gallu i ddefnyddio adweithiau ecsothermig i gynhyrchu gwres, effeithiau gweledol a sain. Mae'r rhagddodiad pyro- yn golygu tân ac yn dod o'r Groeg clasurol, πῦρ (pyr) a tekhnikos ("creu gan gelf").[1]

Defnydd o Pyrotechneg mewn sioe reslo
Grŵp roc Rammstein yn defnyddio pyrotechneg yn ystod ei sioe Feuer frei!
 
Darlun o sioe pyrotechnegol o rifyn 1628-1643 o Lyfr y Teyrnasiad Ming Jin Ping Mei (1368-1644).
 
Dyfais pyrotechnic sylfaenol

Mae pyrotechneg wedi esblygu o'r grefft o dân gwyllt, a darddodd yn Tsieina yn ôl pob tebyg, lle cafodd rocedi a barcutiaid papur neu sidan eu llenwi â phowdr gwn a chemegau eraill i blesio'r gynulleidfa am fwy na mil o flynyddoedd. Nid ymchwilir yn llawn i hanes y powdr. Mae ryseitiau ar gael yn Ewrop o tua 1250 (gan gynnwys gan Francis Bacon). Ystyriwyd ers amser bod yr alcemydd a mynach Ffransisgaidd, Berthold Schwarz, wedi dyfeisio'r powdwr gwn yn Freiburg im Breisgau ym 1330 ar ran y Gorllewin. Fodd bynnag, nid oes tystiolaeth ei fod yn bodoli.

Defnydd

golygu

Mae pyrotechneg a thân gwyllt yn aml yn cael eu cymysgu gyda'i gilydd. Mae tân gwyllt ac effeithiau cam pyrotechnegol yn gyffredin. Defnyddir effeithiau pyrotechnegol hefyd mewn recordiadau ffilm ac ymarferion milwrol ac mewn arddangosfeydd tiffo gan gefnogwyr chwaraeon, yn enwedig pêl-droed a gan grwpiau Ultras.

Mae darnau pyrotechnegol proffesiynol i'w defnyddio ar y llwyfan yn cael eu rheoli'n drydanol yn bennaf. Yn y darn mae ysgafnach sy'n cynnwys ffilament gyda phecyn pyrotechnegol bach, neu fàs dargludol, sy'n cael ei gynhesu a'i danio. Fel arfer mae angen tua 0.5-1 W i sbarduno'r taniwr trydan. Yn lle hynny mae ychydig o ddarnau yn cael eu gwneud i gael eu tanio â bonyn neu mewn ffordd arall. Mae'r tanio trydan yn caniatáu i'r pyrotechnegydd/diffoddwr tân reoli tanio'r darnau o bell a chyda manylder uwch na gyda thanio â llaw.

Gall tanio trydan ddigwydd mewn sawl ffordd. Mae'n bosibl cysylltu polion batri rheolaidd yn uniongyrchol â'r ceblau ar y darn. Wrth danio sawl darn, gellir gwneud bwrdd llithro symlach ar y safle, yr hyn a elwir yn "fwrdd ewinedd". Ar gyfer digwyddiadau llai, defnyddir bwrdd llithro gyda nifer o switshis a swyddogaethau diogelwch adeiledig fel arfer. Mae tablau llithro o'r fath yn aml yn cynnwys swyddogaeth brawf a all ddangos a oes cylched fer yn rhywle yn y cyplydd, fel y dylid osgoi darnau nad ydynt yn tanio pryd y dylid eu hosgoi. Mae systemau mwy datblygedig yn aml yn rhaglenadwy neu'n cael eu rheoli gan ffeil ddata. Yna gallwch chi saethu darnau mewn cerddoriaeth / dilyniannau a reolir gan amser. Mae yna hefyd systemau di-wifr (radio neu olau is-goch) i osgoi gwifrau.

Defnyddir pyrotechneg hefyd yn y diwydiant modurol (bagiau awyr, tynwyr gwregysau), y diwydiant awyrofod, y gwasanaeth achub, y diwydiant arfau ac amddiffyn, wrth gynhyrchu matsis ac mewn llawer o feysydd bob dydd eraill. Gall prosesau pyrotechnegol sbarduno llawer iawn o egni mewn amser byr, neu gynhyrchu nwyon, golau, sain neu gyfuniadau o'r rhain.

Mae angen caniatâd yr heddlu ar gyfer pryniannau a daliadau ar gyfer pob pyrotechneg llwyfan sydd â thanio trydan mewn gwledydd fel Sweden. Mae angen caniatâd heddlu arbennig i'w ddefnyddio dan do mewn cysylltiad â chasgliad cyhoeddus neu ddigwyddiad cyhoeddus (Pennod 2, Adran 20 o'r Ddeddf Trefn Gyhoeddus).

Llenyddiaeth pyrotechneg / tân gwyllt

golygu

Mae ffynonellau ysgrifenedig sy'n delio â thân gwyllt pyrotechneg wedi bod ar gael ers canol y 13g. Rhestr o lyfrau a gyhoeddwyd tua 1970 yw'r A Bibliography of Firework Books a gyhoeddwyd gan y Sais, Chris Philips. Mae Philp yn ceisio systemateiddio'r llyfrau y mae wedi llwyddo i'w lleoli. Prynwyd ei gasgliad ar ôl iddo farw gan Lyfrgell Prifysgol Brown, Providence, Rhode Island, UDA ac mae bellach yn rhan o "The Paul R. Dupee Jr. '65 Collection on Fireworks". Yn ystod y blynyddoedd diwethaf, mae llawer o hen lyfrau wedi'u cyhoeddi mewn rhifynnau newydd, hyd yn oed fel llyfrau CD (mae'r holl dudalennau'n cael eu sganio a'u cadw mewn fformat darllenadwy a'u llosgi i CD).

Gweler hefyd

golygu

Dolenni

golygu

Cyfeiriadau

golygu
 
Comin Wikimedia
Mae gan Gomin Wikimedia
gyfryngau sy'n berthnasol i: