RSPB Ynys-hir

Ar gyfer y dref yn Rhondda Cynon Taf, gweler Ynyshir.

Llwybr trwy'r warchodfa

Gwarchodfa natur ydy RSPB Ynys-hir, sydd wedi ei leoli ar lan yr Afon Dyfi yng Ngheredigion, rhwng Aberystwyth a Machynlleth. Mae'n 550 o hectarau o faint ac yn cynnwys amrywiaeth o gynefinnau sy'n ymestyn yn mewndirol ac yn cynnwys gwastatir mwd (Saesneg:Mudflat) a chorsydd halen (Saesneg:Saltmarsh), tir fferm a phylliau, coedwig dderw a phrysgwydd ar ochr bryniau. Mae'r cyfleusterau yn cynnwys canolfan ymwelwyr bach a saith cuddfan ar gyfer gwylio adar.

Mae'r enw, Ynys-hir, yn cyfeirio tuag at grib coediog a oedd yn cylchu'r corsdir erstalwm. Roedd yr ystâd yn un breifat cyn iddi gael ei phrynnu an yr RSPB yn 1970.

Mae adar sy'n atgenhedlu yno yn cynwys nifer o adar rhyddio megis y Cornchwiglen a'r Pibydd Coesgoch. Yn fwy diweddar mae Crëyr Bach a Chrëyr Glas wedi ymuno â'r niferoedd. Mae'r coedwig yn gartref i'r Llostruddyn, Telor y Coed a'r Gwybedwr Brith ac mae'r Barcud Coch i'w weld yn hedfan uwchben yn aml.

Mae'r adar sy'n gwario'r gaeaf yno yn gynnwys hwyaid megis Hwyaid Fraith, Chwiwiaid a Corhwyaid ac adar rhyddio megis Pioden y Môr a Phibydd y Dorlan. Mae nifer bychain o'r Ŵydd Dalcen-wen ac yn fwy diweddar, Gŵydd Wyran i'w gweld hefyd.

Mae anifeiliaid gwyllt eraill yr ardal yn cynnwys ystlumod, Dyfrgi, Ffwlbart a'r Pathew. Ymysg y pryfaid mae gweision y neidr, mursennod a glöynnod byw ac eraill prin megis y gwiddonyn Procas granulicollis. Ymysg y blodau gwyllt mae Clychau'r Gog, Chwys yr Haul a Llafn y Bladur. Defnyddir ceffylau i gadw'r glaswellt yn fyr.

Sefydlwyd RSPB Ynys-hir ar ystâd Hugh Maplin, a wahodd Bill Condry i fyw ar y stâd, Condry oedd warden gyntaf y warchodfa.

Cynnwys

Rhai o'r cuddfeyddGolygu

Y bywyd gwyllt a thirweddGolygu

Gweler hefydGolygu

Gwarchodfa Natur Conwy

CyfeirnodauGolygu

David Saunders (2000) Where to watch birds in Wales, 3ydd argraffiad, Christopher Helm, Llundain
David Tipling (1996) Top Birding Spots in Britain and Ireland, HarperCollins, Llundain