Gwarchodfa Natur Conwy

Gwarchodfa Natur Conwy
	Golygfa o Warchodfa Natur yr RSPB Conwy
Math	gwarchodfa natur
Sefydlwyd	14 Ebrill 1995 ;
Daearyddiaeth
Sir	Conwy
Gwlad	Cymru
Arwynebedd	50 ha
Cyfesurynnau	53.277°N 3.802°W
Rheolir gan	Y Gymdeithas Frenhinol er Gwarchod Adar
	Ffeiliau perthnasol ar Comin
	[golygwch ar Wicidata]

Gwarchodfa Natur wedi ei lleoli yng Nghyffordd Llandudno ar ochr ddeheuol yr A55 yw Gwarchodfa Natur Conwy. Agorwyd y Warchodfa ar y 14 Ebrill 1995 a cheir yno ganolfan ymwelwyr gyda siop, caffi a thri chuddfan sef: Tal y Fan, Carneddau a Benarth.

Pan adeiladwyd Twnnel Afon Conwy a’r A55 rhwng 1986 a 1991 dinistriwyd cynefin bywyd gwyllt ar ochr ddwyreiniol yr afon. I wneud iawn am hyn penderfynwyd datblygu gwarchodfa natur ar y safle gan yr RSPB ac fe gariwyd y gwastraff a gafwyd ar ôl crafu wyneb y tir, a’i ddefnyddio i greu dau bwll enfawr o ddŵr a nifer o byllau bach a thirluniwyd y cyfan.

Lleoliad

Yr arwydd dwyieithog wrth y brif fynedfa.

Mae'r Warchodfa Natur wedi ei lleoli yng Nghyffordd Llandudno ar yr ochr ddeheuol wedi chwi ddod oddi ar yr A55 a dilynwch yr arwyddion brown. O dref Gonwy, pentref Deganwy neu dref Landudno dilynwch yr A546/A547 heibio Archfarchnad Tesco a chroesi'r gylchfan dros yr A55, eto'n dilyn yr arwyddion brown.

Agor y Warchodfa

JCB yn brysur yn clirio'r safle ddechrau’r nawdegau

Agorwyd y Warchodfa ar 14 Ebrill 1995 ac erbyn 2017 roedd yno ganolfan ymwelwyr sy’n cynnwys siop, caffi a thri chuddfan sef Tal y Fan, Carneddau a Benarth, yn ogystal â Thŷ Gwylio.

Dŵr croyw sydd yn y pyllau, dŵr sy'n cael ei gymryd o Afon Ganol. Yn 2010 amharodd cyfnod o sychder yn ddifrifol ar lefel y dŵr yn y pyllau ac ni wellodd y sefyllfa er gwaetha'r holl law a syrthiodd yng Ngorffennaf.

Gwahanol Adar

Nifer o grehyrod bach gyda'i gilydd.

Hyd at 2017, cofnodwyd dros 240 o wahanol adar ar y safle yn cynnwys cornchwiglen, cwtiad torchog bach, ehedydd, telor y cyrs, y pibydd hirgoes a’r rhegen fraith.

Ni ddechreuodd y crëyr bach nythu yng Nghymru hyd 2002 ond erbyn 2017 roedd yn eithaf cyffredin. Mae ganddo wddf hir tenau, pig fain ddu ac wyneb llwyd a gwelir hyd at dwsin ohonynt yno gyda’i gilydd. Golygfa ryfeddol yw honno pan fydd cannoedd ar gannoedd o ddrudwennod yn cyrraedd fel mae’n nosi, i glwydo yn y gaeaf, fel arfer mae mwy i'w gweld ar ôl y Nadolig.

Gwyddau Canada. Adar mawr brown yw’r rhain, yn ddu ac yn wyn eu gwddf, yn ddu eu boch a’u bron a’u pen ôl yn wyn. Fe’u gwelir yn aml un ai yn nofio neu’n pori mewn heidiau mawr.

Y Ganolfan ymwelwyr

Staff yn sefyll o flaen y Ganolfan Ymwelwyr

Ceir telesgopau ar fenthyg yno i gael gwell golwg ar yr adar tra’n mwynhau paned a chacen!

Tu mewn i'r siop

Dyma fyddwch yn ddisgwyl ei weld yn y Warchodfa

Dyma fyddwch yn ddisgwyl ei weld yn y Warchodfa.

Rhai uchafbwyntiau

Y drudwennod yn ymgasglu cyn clwydo dros nos yn y Warchodfa.Fel arfer wedi'r Nadolig maent yno'n fwy aml.
Y gwahanol fathau o Degeirian Gwenyn sy'n tyfu yno.
Yn y gwanwyn gweld Teloriaid yr hesg, yn enwedig felly yn ystod misoedd Ebrill a Mai.
Yn yr haf gweld yr holl Wenoliaid, Gwenoliaid y bondo a Gwenoliaid y glennydd.

Drudwennod yn ymgasglu cyn clwydo yn y Warchodfa.

Un o'r mathau o Degeirian gwenyn sy'n tyfu yn y Warchodfa.

Problemau sychder

Gan mai dŵr croyw o Afon Ganol sydd yn y pyllau, gall y lefelau'r dŵr ostwng yn sylweddol pan fo sychder.

Bu'r Warchodfa yn dioddef llawer oherwydd y sychder yn 2010

Braf gweld bod digonedd o ddŵr yn y pyllau a'r alarch yn nofio'n braf.

Y cuddfanau

Ceir tair cuddfan: Tal y Fan, Carneddau a Benarth.

Golygfa o Guddfan Tal y Fan yn dangos enwau'r mynyddoedd.

Cuddfan Tal-y-fan.
Cuddfan y Carneddau.
Tu mewn i Guddfan Benarth.
Y Tŷ Gwylio gweddol newydd.

Bywyd gwyllt arall

Mae’r bywyd gwyllt ar y safle’n amrywiol ac yn cynnwys y carlwm, gwenci, llwynog ac o bryd i’w gilydd y dyfrgi. Gwelir 16 o fathau o was neidr a mursennod a 28 o wahanol ieir bach yr haf. Erbyn 2017 roedd 356 o wahanol fathau o blanhigion yn tyfu yno ac o leiaf naw math o ystlumod yn cynnwys ystlum Natterer, yr ystlum mawr ac ystlum y dŵr.

Defnyddir Merlod y Carneddau i bori glaswellt y warchodfa.^[1]

Mae'r warchodfa ar agor bob dydd ar wahân i Ddydd Nadolig, rhwng 10 y bore a 5 y prynhawn.

Dathliadau penblwydd Gwarchodfa Natur Conwy yn 20 oed

Bu prysurdeb mawr yng Ngwarchodfa Natur Conwy dros y penwythnos Gorffennaf 25 a 26, 2015, gydag Iolo Williams yn cymryd rhan yn y gweithgareddau ac yn arwain teithiau natur. Bu’r cerflunydd Simon O’Rouke yn brysur yn ddiweddar yn creu cerfluniau o gwmpas y safle, ac, ar y Sadwrn, dadorchuddiwyd un o’i gampweithiau gan Iolo Williams

Iolo Williams, Simon O’Rouke a Julian Hughes (Rheolwr y Warchodfa) yn dadorchuddio.

Iolo Williams yn torri'r deisen arbennig i ddathlu.

Hefyd, ar y nos Iau, i gyd-fynd â’r dathliadau, recordiwyd rhifyn arbennig o ‘Galwad Cynnar’ gan Radio Cymru gyda Gerallt Pennant wrth y llyw.

Plant (ac oedolion) yn brysur yn arbrofi.
Cafwyd hwyl fawr wrth chwilio yn y pwll.
Gerallt Pennant wrthi'n trafod gyda rhai aelodau o'r Panel.
Mwy o drafod- Galwad Cynnar.

Tipyn o bopeth

Creyr glas busneslyd ger Cuddfan Tal y fan.
Creyr bach a Corhwyaden yn pasio'i gilydd.
Rhostog gynffon ddu.
Un Wylan benwaig ynghanol nifer fawr o Gylfinirod.
Piod y môr wedi ymgasglu gyda'i gilydd.
Safle'r Warchodfa wedi datblygu.
Cynllun y Warchodfa.
Disgyblion Ysgol Nant y Coed ar agoriad swyddogol y Llwybr Darganfod.
Cornchwiglen
Robin goch
Merlod
Pili palod
Gylfinir

Cyhoeddiadau eraill

Cyhoeddwyd yr erthygl hon mewn dwy ran gan Gareth Pritchard yn 'Y Pentan', papur bro yr ardal rhwng Llanrwst a Llandudno, Llanfairfechan a Hen Golwyn.

Yr erthygl wreiddiol Gorffennaf, 2010.
Cyhoeddi dathliadau yn 2015.

Gweler hefyd

Cyfeiriadau

↑ 'Y Barcud' (Cylchgrawn dwyieithog y Gymdeithas), Gaeaf 2020

[1] 'Y Barcud' (Cylchgrawn dwyieithog y Gymdeithas), Gaeaf 2020

[1]