Arthur Wellesley, Dug 1af Wellington
Roedd Arthur Wellesley, Dug 1af Wellington (1 Mai 1769 – 14 Medi 1852) yn gadfridog a Phrif Weinidog y Deyrnas Unedig a aned yn Iwerddon i deulu uchelwrol o dras Seisnig, ond a oedd wedi ymsefydlu yn Iwerddon ers blynyddoedd lawer.
| Arthur Wellesley, Dug 1af Wellington | |
|---|---|
 | |
| Ganwyd | Arthur Colley Wellesley  1 Mai 1769 Dulyn |
| Bu farw | 14 Medi 1852 Walmer Castle |
| Man preswyl | Dangan Castle |
| Dinasyddiaeth | Gweriniaeth Iwerddon, Teyrnas Unedig Prydain Fawr ac Iwerddon, Teyrnas Portiwgal |
| Alma mater |
|
| Galwedigaeth | gwleidydd, diplomydd, swyddog milwrol |
| Swydd | Prif Weinidog y Deyrnas Unedig, Aelod o 4edd Senedd y Deyrnas Unedig, Ysgrifennydd Cartref, Ysgrifennydd Gwladol dros Faterion Tramor a'r Gymanwlad, Aelod Seneddol yn Senedd Iwerddon, Arweinydd Tŷ'r Arglwyddi, Ysgrifennydd Gwladol dros Ryfel a'r Trefedigaethau, Aelod o Gyfrin Gyngor yr Iwerddon, aelod o Gyfrin Gyngor y Deyrnas Unedig, llysgennad y Deyrnas Unedig i Ffrainc, Constable of the Tower, Prif Weinidog y Deyrnas Unedig, Aelod o 3edd Senedd y Deyrnas Unedig, Arweinydd Tŷ'r Arglwyddi, Arweinydd Tŷ'r Arglwyddi, Aelod o 2il Senedd y Deyrnas Unedig, Chancellor of the University of Oxford, Lord Lieutenant of Hampshire |
| Cyflogwr |
|
| Plaid Wleidyddol | Tori, y Blaid Geidwadol |
| Tad | Garret Wesley |
| Mam | Anne Wellesley |
| Priod | Catherine Wellesley |
| Plant | Arthur Wellesley, Charles Wellesley |
| Llinach | House of Wellesley |
| Gwobr/au | Marchog yn Urdd yr Ysbryd Glan, Marchog yn Urdd Sant Mihangel, Marchog Urdd y Cnu Aur, Cymrawd y Gymdeithas Frenhinol, Marchog Uwch Groes Urdd Maria Theresa, Urdd yr Eryr Du, Marchog Groes Fawr Urdd y Baddon, Marchod Uwch Groes Urdd Milwrol Wiliam, Urdd Alexander Nevsky, Urdd Sant Andreas, Urdd y Gardas, Urdd Sant Padrig, Royal Guelphic Order, Order of Saint Ferdinand, Grand Cross of the Royal and Military Order of Saint Hermenegild, Grand Cross of the Order of the Tower and Sword, Urdd yr Eryr Coch, radd 1af, Military Order of Max Joseph, Urdd Ffyddlondeb, Order of the Zähringer Lion, Order of the Rue Crown, Knight Grand Cross of the Order of the Sword, Marchog Urdd yr Eliffant, Order of Saint Januarius, Knight Grand Cross of the Order of Saint Ferdinand and of Merit, Urdd y Cyfarchiad Sanctaidd, Marchog Uwch Groes Urdd y Seintiau Maurice a Lasarus, Order of St. George, 1st class, knight of the Order of Saints Maurice and Lazarus, Army Gold Medal, Urdd y Cnu Aur, Order of Saint Hermenegild, Urdd Filwrol y Tŵr a'r Cleddyf, Urdd yr Ysbryd Glân, Order of Maria Theresa I, Urdd yr Eryr Coch, Order of Saint Ferdinand and of Merit, Urdd y Seintiau Maurice a Lasarus, Urdd Sant Siôr, Urdd Sant Anna, Dosbarth 1af, Waterloo Medal, Commander of the Order of the Sword |
| llofnod | |
 | |
Ganed ef fel Arthur Wesley (newidiodd y teulu eu cyfenw i Wellesley yn ddiweddarach) yn Nulyn, y trydydd o bum mab Garret Wesley, Iarll 1af Mornington. Ymunodd a'r fyddin, a daeth i amlygrwydd yn India. Yn ystod y rhyfeloedd Napoleonaidd bu'n ymladd yn erbyn y Ffrancwyr yn Sbaen a Portiwgal, ac mae'n fwyaf adnabyddus am ei fuddugoliaeth dros Napoleon ym Mrwydr Waterloo.
Yn ddiweddarach bu'n Brif Wenidog y Deyrnas Unedig ddwywaith, o 1828 hyd 1830 yna eto am gyfnod byr yn 1834. Roedd yn aelod o'r blaid Dorïaidd.
