Bwrdeistref Trefaldwyn (etholaeth seneddol)

**Bwrdeistref Trefaldwyn**
Bwrdeistref Trefaldwyn; Etholaeth Bwrdeistref
Creu:	1542
Diddymwyd:	1918
Math:	Tŷ'r Cyffredin
Aelodau:	Un

Roedd Bwrdeistref Trefaldwyn yn gyn etholaeth Seneddol Gymreig a oedd yn dychwelyd un Aelod Seneddol i Dŷ'r Cyffredin, Senedd y Deyrnas Unedig. Sefydlwyd yr etholaeth o dan y Ddeddfau uno gan ddanfon ei gynrychiolydd cyntaf i San Steffan ym 1542. Cafodd yr etholaeth ei ddiddymu ar gyfer Etholiad cyffredinol 1918.

Ffiniau

Yn wreiddiol roedd bwrdeiswyr trefi Trefaldwyn, Llanllyfni, Llanidloes a'r Trallwng yn cael bwrw pleidlais yn yr etholaeth ond o 1728 i 1832 dim ond bwrdeiswyr Trefaldwyn oedd yn cael pleidleisio; Ym 1832 adferwyd yr etholfraint i'r cyfan o'r trefi gwreiddiol ac ychwanegwyd atynt drefi Machynlleth a'r Drenewydd.

Yn draddodiadol credid bod yr etholaeth yn "eiddo" i iarllaeth Powys.^[1]

Aelodau Seneddol

Aelodau Seneddol 1542-1831

Senedd	Aelod
1542	William Herbert ^[2]
1545	William Herbert ^[2]
1547	William Herbert ^[2]
1553 (Mawrth)	Richard Herbert ^[2]
1553 (Hydref)	Sion ab Edmund ^[2]
1554 (Ebrill)	Richard Lloyd ^[2]
1554 (Tachwedd)	Richard Lloyd^[2]
1555	anhysbys
1558	William Herbert ^[2]
1559	John Man^[3]
1562/3	John Price
1571	Arthur Price
1572	Rowland Pugh
1581	Richard Herbert
1584	Richard Herbert
1586	Matthew Herbert
1588	Rowland Pugh
1593	Richard Morgan
1597	Thomas Jukes
1601	John Harris
1604	Edward Whittingham
1614	Syr John Danvers
1621	Edward Herbert
1624	George Herbert
1625	George Herbert
1626	Syr Henry Herbert
1628	Syr Richard Lloyd
1640	Richard Herbert
1642	Gwag
1646	George Devereux
1653	Gwag
1659	Syr Charles Lloyd
1660	Syr Thomas Myddelton
1661	John Purcell
1665	Henry Herbert
1679	Matthew Pryce
Ebrill 1685	William Williams
Gorffennaf 1685	Charles Herbert
1691	Price Devereux
1701	John Vaughan
1705	Charles Mason
1708	John Pugh
1727	Syr William Corbet
1741	James Cholmondeley
1747	Henry Herbert
1748	Francis Herbert
1754	William Bodvell
1759	Richard Clive
1771	Frederick Cornewall
1774	Whitshed Keene
1818	Henry Clive

Aelodau Seneddol 1832-1918

Blwyddyn	Aelod	Plaid
1832	David Pugh	Ceidwadol
1833	John Edwards	Chwig
1841	Hugh Cholmondeley	Ceidwadol
1847	David Pugh	Ceidwadol
1861	John Samuel Willes Johnson	Ceidwadol
1863	Charles Hanbury-Tracy	Rhyddfrydol
1877	Frederick Hanbury-Tracy	Rhyddfrydol
1885	Pryce Pryce-Jones	Ceidwadol
1886	Frederick Hanbury-Tracy	Rhyddfrydol
1892	Pryce Pryce-Jones	Ceidwadol
1895	Edward Pryce-Jones	Ceidwadol
1906	John David Rees	Rhyddfrydol
Rhagfyr 1910	Edward Pryce-Jones	Ceidwadol

Etholiadau

Etholiadau yn y 1830au

Etholiad cyffredinol 1832: Bwrdeistref Trefaldwyn
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Ceidwadwyr	David Pugh	335	51.1
	Rhyddfrydol	John Edwards	321	48.9

Di-rymwyd y canlyniad uchod a chynhaliwyd etholiad newydd ar 8 Ebrill 1833

Isetholiad Bwrdeistref Trefaldwyn 1833
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Rhyddfrydol	John Edwards	331	50.8
	Ceidwadwyr	Panton Corbett	321	49.2
Mwyafrif			10
Y nifer a bleidleisiodd			652	90.2
	Rhyddfrydol yn disodli Ceidwadwyr		Gogwydd

Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 1835; John Edwards; Rhyddfrydol; diwrthwynebiad

Etholiad cyffredinol 1837: Bwrdeistref Trefaldwyn
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Rhyddfrydol	John Edwards	472	51.6
	Ceidwadwyr	Panton Corbett	443	48.4
Mwyafrif			29
Y nifer a bleidleisiodd				88.2
	Rhyddfrydol yn cadw		Gogwydd

Etholiadau yn y 1840au

Hugh Cholmondeley

Etholiad cyffredinol 1841: Bwrdeistref Trefaldwyn
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Ceidwadwyr	Hugh Cholmondeley	464	51.5
	Rhyddfrydol	John Edwards	437	48.5
Mwyafrif			27
Y nifer a bleidleisiodd				90.6
	Ceidwadwyr yn disodli Rhyddfrydol		Gogwydd

Etholiad cyffredinol 1847: Bwrdeistref Trefaldwyn
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Ceidwadwyr	David Pugh	389	50
	Ceidwadwyr	Hugh Cholmondeley	389	50
Mwyafrif			0
Y nifer a bleidleisiodd				79.2

Gan fod y ddau ymgeisydd yn gyfartal bu'n rhaid i bwyllgor seneddol pennu'r buddugol; gan na wnaed cais i'r pwyllgor i gefnogi achos Cholmondeley dros gadw'r sedd cafodd Pugh ei ethol

Etholiadau yn y 1850au

Etholiad cyffredinol 1852: Bwrdeistref Trefaldwyn
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Ceidwadwyr	David Pugh	435	59.2
	Rhyddfrydol	G H Whalley	300	40.8
Mwyafrif			135
Y nifer a bleidleisiodd				73.3
	Ceidwadwyr yn cadw		Gogwydd

Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 1857; David Pugh; ceidwadol; diwrthwynebiad

Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 1859; David Pugh; ceidwadol; diwrthwynebiad

Etholiadau yn y 1860au

Bu farw Pugh ym 1861, cafodd ei olynu gan ei fab yng nghyfraith:

Isetholiad Bwrdeistref Trefaldwyn 1861John Samuel Willes Johnson; ceidwadol; diwrthwynebiad.

Bu farw Johnson ym 1863 a chynhaliwyd isetholiad arall ar 20fed Awst 1863:

Charles Hanbury-Tracy

Isetholiad Bwrdeistref Trefaldwyn 1863
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Rhyddfrydol	Charles Hanbury-Tracy	439	57.1
	Ceidwadwyr	C V Pugh	330	42.9
Mwyafrif			109
Y nifer a bleidleisiodd				82.4
	Rhyddfrydol yn disodli Ceidwadwyr		Gogwydd

Etholiad cyffredinol 1865: Bwrdeistref Trefaldwyn
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Rhyddfrydol	Charles Hanbury-Tracy	437	54
	Ceidwadwyr	T L Hampton	372	46
Mwyafrif			65
Y nifer a bleidleisiodd				83.8
	Rhyddfrydol yn cadw		Gogwydd

Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 1868; Charles Hanbury-Tracy; Rhyddfrydol; diwrthwynebiad

Etholiadau yn y 1870au

Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 1868; Charles Hanbury-Tracy; Rhyddfrydol; diwrthwynebiad

Cafodd Charles Hanbury-Tracy ei godi i Dŷ'r Arglwyddi ym 1877

Isetholiad Bwrdeistref Trefaldwyn 1877
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Rhyddfrydol	Frederick Hanbury-Tracy	1,447	56.4
	Ceidwadwyr	Arglwydd Castlereagh	1,118	43.6
Mwyafrif			329
Y nifer a bleidleisiodd				84.2
	Rhyddfrydol yn cadw		Gogwydd

Etholiadau yn y 1880au

Frederick Hanbury-Tracy Vanity Fair 17 Mai 1884

Etholiad cyffredinol 1880: Bwrdeistref Trefaldwyn
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Rhyddfrydol	Frederick Hanbury-Tracy	1,572	56.5
	Ceidwadwyr	Pryce Pryce-Jones	1,211	43.5
Mwyafrif			361
Y nifer a bleidleisiodd				89.2
	Rhyddfrydol yn cadw		Gogwydd

Etholiad cyffredinol 1885: Bwrdeistref Trefaldwyn
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Ceidwadwyr	Pryce Pryce-Jones	1,409	51.5
	Rhyddfrydol	Frederick Hanbury-Tracy	1,326	48.5
Mwyafrif			83
Y nifer a bleidleisiodd				91.2
	Ceidwadwyr yn disodli Rhyddfrydol		Gogwydd

Etholiad cyffredinol 1886: Bwrdeistref Trefaldwyn
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Rhyddfrydol	Frederick Hanbury-Tracy	1,424	53.2
	Ceidwadwyr	Pryce Pryce-Jones	1,251	46.8
Mwyafrif			173
Y nifer a bleidleisiodd				89.2
	Rhyddfrydol yn disodli Ceidwadwyr		Gogwydd

Etholiadau yn y 1890au

Syr Pryce Pryce-Jones

Edward Pryce-Jones

Etholiad cyffredinol 1892: Bwrdeistref Trefaldwyn
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Ceidwadwyr	Pryce Pryce-Jones	1,406	52.2
	Rhyddfrydol	Frederick Hanbury-Tracy	1,288	47.8
Mwyafrif			118
Y nifer a bleidleisiodd				91.8
	Ceidwadwyr yn disodli Rhyddfrydol		Gogwydd

Etholiad cyffredinol 1895: Bwrdeistref Trefaldwyn
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Ceidwadwyr	Edward Pryce-Jones	1,406	52.2
	Rhyddfrydol	O Phillips	1,351	48.5
Mwyafrif			118
Y nifer a bleidleisiodd				91.8
	Ceidwadwyr yn cadw		Gogwydd

Etholiadau yn y 1900au

Etholiad cyffredinol 1900: Bwrdeistref Trefaldwyn
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Ceidwadwyr	Edward Pryce-Jones	1,478	53
	Rhyddfrydol	J A Bright	1,309	47
Mwyafrif			169
Y nifer a bleidleisiodd				86.3
	Ceidwadwyr yn cadw		Gogwydd

John David Rees Vanity Fair 1907-02-20

Etholiad cyffredinol 1906: Bwrdeistref Trefaldwyn
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Rhyddfrydol	John David Rees	1,541	51.4
	Ceidwadwyr	Edward Pryce-Jones	1,458	48.6
Mwyafrif			83
Y nifer a bleidleisiodd				90.5
	Rhyddfrydol yn disodli Ceidwadwyr		Gogwydd

Etholiadau yn y 1910au

Etholiad cyffredinol Ionawr 1910: Bwrdeistref Trefaldwyn
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Rhyddfrydol	Syr John David Rees	1,539	51.4
	Ceidwadwyr	Edward Pryce-Jones	1,526	49.8
Mwyafrif			13
Y nifer a bleidleisiodd				91.4
	Rhyddfrydol yn cadw		Gogwydd

Etholiad cyffredinol Rhagfyr 1910: Bwrdeistref Trefaldwyn
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Ceidwadwyr	Edward Pryce-Jones	1,526	49.8
	Rhyddfrydol	A C Humphreys-Owen	1,568	49.1
Mwyafrif			54
Y nifer a bleidleisiodd				89.1
	Ceidwadwyr yn disodli Rhyddfrydol		Gogwydd

Cyfeiriadau

↑ James, Arnold J a Thomas, John E. Wales at Westminster - A History of the Parliamentry Representation of Wales 1800-1979 Gwasg Gomer 1981 ISBN 0 85088 684 8
↑ ^2.0 ^2.1 ^2.2 ^2.3 ^2.4 ^2.5 ^2.6 ^2.7 "History of Parliament". History of Parliament Trust. Cyrchwyd 2015-01-28.
↑ "History of Parliament". History of Parliament Trust. Cyrchwyd 2015-01-28.

[1] James, Arnold J a Thomas, John E. Wales at Westminster - A History of the Parliamentry Representation of Wales 1800-1979 Gwasg Gomer 1981 ISBN 0 85088 684 8

[HoP1-2] 2.0 ^2.1 ^2.2 ^2.3 ^2.4 ^2.5 ^2.6 ^2.7 "History of Parliament". History of Parliament Trust. Cyrchwyd 2015-01-28.

[HoP2-3] "History of Parliament". History of Parliament Trust. Cyrchwyd 2015-01-28.

[1]

[2]

[3]