Wicipedia

Canolfan Soar

Hen gapel yr Annibynwyr ym Merthyr Tudful a ailaddaswyd yn ganolfan Gymraeg yn 2011

Mae Canolfan Soar (yn aml cyfeirir at Theatr Soar) yn gyfleuster cymunedol rhestredig Gradd II ym Merthyr Tudful, sy’n cynnwys theatr a chyfleusterau eraill. Roedd Capel Zoar yn adeilad rhestredig Gradd II, ac fe'i drawsnewidiwyd yn y 2000au.

Canolfan Soar
Enghraifft o'r canlynoladeilad, capel, canolfan y celfyddydau, theatr Edit this on Wikidata
CrefyddAnnibynwyr edit this on wikidata
LleoliadMerthyr Tudful Edit this on Wikidata
Map
Gwladwriaethy Deyrnas Unedig Edit this on Wikidata
RhanbarthY Dref Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia
Canolfan Soar o'r tu allan
Y cyfarwyddwr ffilm a theledu, Karl Francis, yn awditoriwm Theatr Soar
Cofeb i John Roberts (Ieuan Gwyllt) yn y Ganolfan

Prif Weithredwr y Ganolfan yw Lis McClean a oedd yn un o'r rhai a symbylodd y fenter i droi'r hen capel yn ganolfan gyfoes Gymraeg.

Hanes golygu

Cwblhawyd Capel Zoar ym mis Mawrth 1842 ac roedd yn un o gapeli'r Annibynwyr Cymraeg. Disodlodd strwythur cynharach o 1823 ar gost o £2,300. Daeth yr adeilad yn adeilad rhestredig Gradd II ar 22 Awst 1975.[1] Cyn iddo gau yn 2005, roedd wedi bod yn un o gapeli mwyaf Cymru. Bu Joseph Parry, cyfansoddwr Myfanwy, yn arwain y Gymanfa Ganu yno am flynyddoedd.[2]

Disgrifiad o'r adeilad golygu

Adeiladwyd Capel Zoar ar ddau lawr, yn y traddodiad clasurol. Roedd y llawr uchaf yn oriel wythonglog, gyda seddau pren haenog serth ar ddau brif ochr, un pen a dwy adain fer; un rhwng bob ochr a'r diwedd.[3] Adeiladwyd yr adeilad hirsgwar o gerrig rwbel gyda'i fynedfeydd mewn ffryntiad pum bae cymesur ar yr ochr ogleddol. Mae bargod llydan ar y to llechi talcennog. Mae gan y ffenestri bwaog uchaf fariau gwydro Gothig haearnaidd sefydlog.[1]

Hanes cyfoes golygu

Datblygodd cynlluniau ar gyfer creu Canolfan Soar ar seiliau ganolfan Gymraeg ym Merthyr a sefydlwyd yn dilyn Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd, Merthyr Tudful 1987 ym Mharc Cyfarthfa. Fe wna'th hi agor yn swyddogol yn 1991 ac ro'dd hi'n cael ei rhedeg gan dîm o wirfoddolwyr tan daeth y Fenter Iaith i fodolaeth yn 2003.

Dechreuodd Lis McClean weithio yn Soar fel Swyddog Datblygu gan bryderi am gyflwr yr adeilad. Roedd gan yr adeilad gysylltiad teuluol agos â Lis, gan bod ei mam yn un o sylfaenwyr y Cylch Meithrin yn y Ganolfan. Aeth hi i ati i gynllunio prosiect i adnewyddu'r Ganolfan Gymraeg a datblygodd y prosiect dros amser o brosiect £700,000 i ddatblygu festri Capel Soar i fod yn brosiect £1.4 miliwn er mwyn troi'r capel i fod yn theatr. Wedi 6 mlynedd o ymgyrchu a gweithio agorwyd Canolfan Soar ar ei newydd wedd yn swyddogol yn 2011.[4]

Canolfan Soar heddiw golygu

Mae Canolfan Soar yn gyfleuster dwyieithog yng nghanol y dref. Mae'n cynnwys theatr, stiwdio ddawns, ystafelloedd ymarfer cerdd, caffi bar, siop lyfrau, ystafelloedd dysgu a chyfleusterau arddangos, cyfarfod a chynadledda hyblyg. Wrth ei gwraidd mae Theatr Soar, lleoliad clos ar gyfer y celfyddydau perfformio. Cynhaliodd ei awditoriwm 200 sedd ei berfformiad agoriadol ym mis Chwefror 2011. Fe wnaeth chwe blynedd o gynllunio, codi arian a datblygu drawsnewid Capel Zoar, a'r adeilad festri cyfagos.[5]

Gwerth economaidd golygu

Yn 2015 amcangyfrifwyd bod Canolfan Soar yn dod â gwerth £1 miliwn i'r economi lleol. [6]

Adnoddau a Gwasanaethau golygu

Mae Canolfan Soar yn cynnwys:[7]

  • Siop Lyfrau'r Enfys - gwerthir llyfrau Cymraeg a Chymreig, gemwaith a nwyddau Cymreig a gweinir bwyd a diodydd poeth ac oer.
  • Caffi Soar - sy'n gweini bwyd a diodydd poeth ac oer a chynnyrch lleol fel Mêl Torfaen a chynnyrch Bragdy Twt Lol. Mae ar yr un safle agored â Siop yr Enfys.
  • Menter Iaith Merthyr Tudful - mae'r Fenter yn rhan o rwydwaith Mentrau Iaith Cymru
  • Gwersi Cymraeg - ceir lleoliadau ar gyfer dysgu Cymraeg yn y Ganolfan.
  • Y Consortiwm Cymraeg - cydweithrediad newydd rhwng y cwmni theatr arobryn Theatr na nÓg, Ymddiriedolaeth Ddiwylliannol Awen, Theatr Soar a Neuadd Les Ystradgynlais, gyda’r nod o gyd-gynnal theatr hygyrch o’r safon uchaf yn yr iaith Gymraeg.[8]
  • Criw Brwd - Cwmni theatr dwyieithog yng Nghaerdydd sydd â'i wreiddiau yn y cymoedd, sydd wedi ymarfer yn y Ganolfan a chyflwyno cynyrchiadau.[9]

Digwyddiadau golygu

Mae'r Ganolfan, neu'r hyn a elwir yn Theatr Soar, wedi cynnal sawl digwyddiad ers ei sefydlu. Mae'r rhain yn cynnwys cyngherddau megis un gan yr ensemble gwerin Cymreig, Avanc yn 2021,[10] Cynhadledd YesCymru yn 2019.[11]

Dolenni allanol golygu

Cyfeiriadau golygu

  1. ↑ 1.0 1.1 "Zoar Chapel (Welsh Congregational) (Formerly Listed As Capel Yr Annibynwyr Soar-Ynysgau) High Street – Town – Merthyr Tydfil – Wales". www.britishlistedbuildings.co.uk. British Listed Buildings. Cyrchwyd 1 May 2016.
  2. ↑ "Canolfan Soar". Chapels Heritage Society website. Chapels Heritage Society. 27 April 2012. Cyrchwyd 20 August 2012.
  3. ↑ John, Newman (1995). The Buildings of Wales; Glamorgan. Harmondsworth, Lloegr: Penguin Books. t. 84. ISBN 0 14 071056 6.
  4. ↑ "Seiliau'r Gymraeg yn Soar". =BBC Cymru Fyw. 29 Medi 2015.
  5. ↑ "Theatr Soar". Canolfan a Menter Gymraeg Merthyr Tudful website. Canolfan a Menter Gymraeg Merthyr Tudful. 2011. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2012-06-14. Cyrchwyd 20 August 2012.
  6. ↑ "Canolfan Gymraeg ym Merthyr 'gwerth £1m' i'r economi leol". BBC Cymru Fyw. 25 Medi 2015.
  7. ↑ "Amdanom Ni". Gwefan Canolfan Soar. Cyrchwyd 6 Mawrth 2024.
  8. ↑ "Y Consortiwm Cymraeg". Gwefan Canolfan Soar. Cyrchwyd 6 Mawrth 2024.
  9. ↑ "Sgwrs gyda Lis McLean o Theatr Soar". Sianel Youtube Criw Brwd. 21 Ebrill 2020.
  10. ↑ "Avanc - cyngerdd byw yn Theatr Soar". Sianel Youtube Trac. 31 Ionawr 2023.
  11. ↑ "The Business Case for an Independent Wales by David Buttress". Sianel Youtube YesCymru. 2019.
  Eginyn erthygl sydd uchod am Ferthyr Tudful. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Canolfan_Soar&oldid=12472318"