Elgan Philip Davies

Awdur a chyfansoddwr o Gymru yw Elgan Philip Davies (ganwyd 9 Mai 1952), sy'n ysgrifennu yn y Gymraeg ar gyfer plant ac oedolion. Rhestrwyd ei lyfr Fel y Dur (Cymdeithas Lyfrau Ceredigion) ar restr fer Llyfr y Flwyddyn 1999. Roedd yn un o aelodau gwreiddiol y band Hergest ac yn aelod o griw'r sioe Nia Ben Aur.

Elgan Philip Davies
Ganwyd	9 Mai 1952
Dinasyddiaeth	Cymru
Galwedigaeth	nofelydd

Bywgraffiad

Ganwyd Elgan ym Mhontrhydfendigaid, Ceredigion ar 9 Mai 1952 lle roedd ei dad yn blismon y pentref. Wedi hynny bu'r teulu yn byw ym Mrynhoffnant, Rhydaman, Llanymddyfri a Llanfarian, a mynychodd Elgan ysgolion cynradd Pontrhydfendigaid, Penmorfa, Ceredigion, a Rhydaman, ac ysgolion uwchradd Ysgol Ramadeg Dyffryn Aman, Rhydaman, Ysgol Gyfun Pantycelyn, Llanymddyfri, ac Ysgol Ramadeg Ardwyn, Aberystwyth. Ar ôl gadael yr ysgol fe aeth i weithio yn llyfrgell Coleg Prifysgol Cymru, Aberystwyth am ddwy flynedd cyn mynd yn fyfyriwr i Goleg Harlech. Ar ôl gorffen ei gwrs yno dychwelodd i Aberystwyth fel myfyriwr a graddio yn y Gymraeg a Hanes Cymru, cyn dilyn cwrs llyfrgellyddiaeth yng Ngholeg Llyfrgellwyr Cymru, Llanbadarn. Dychwelodd i weithio yn llyfrgell y brifysgol yn Aberystwyth lle bu'n llyfrgellydd yr Hen Goleg am ddeng mlynedd ar hugain, cyn cael ei benodi'n Rheolwr Casgliadau ac Adnoddau Llyfrgell Hugh Owen. Ymddeolodd o Brifysgol Aberystwyth yn 2015.

Mae'n briod â Menna ac mae ganddynt bedwar o blant, Esyllt Sears, Gwenno, Lois a Gwion, a phump o wyrion, Mabli, 'Eseta, Idris, Sosefo a Guto.

Llyfrau

Cyhoeddodd Elgan ei lyfr cyntaf i blant ym 1985. Trwy Goed y Cedyrn oedd yr antur aml-ddewis gyntaf yn y Gymraeg ac fe gafodd dderbyniad da, yn enwedig gan athrawon, gan fod y llyfrau hyn yn golygu bod darllenwyr yn troi tudalennau drwy’r amser wrth i’r stori ddatblygu. Dros y tair blynedd nesaf cyhoeddodd dair antur aml-ddewis arall.

Ym 1990 cyhoeddwyd Cariad Miss, y cyntaf o bum llyfr gan Elgan yng Nghyfres Corryn sy’n adrodd helyntion dosbarth o blant mewn ysgol gynradd. Rhwng 1995 a 1997 ymddangosodd yr un cymeriadau mewn chwe llyfr arall, y tro hwn yn eu cyfres eu hunain, Cyfres Plant Blwyddyn Pedwar. Yn 2021 ailgyhoeddwyd Dirgelwch y Dieithryn yn y gyfres Gorau’r Goreuon.

Yn yr un cyfnod dechreuodd Elgan addasu nifer o lyfrau storïol a ffeithiol o’r Saesneg ar gyfer prosiectau llyfrau darllen i ysgolion. Ysgrifennodd hefyd nifer o lyfrau gwreiddiol ar gyfer cynlluniau darllen tebyg, yn eu plith llyfrau ar Ryan Giggs, Colin Jackson, Ioan Gruffudd a Catatonia.

Ym 1999 cyhoeddwyd y cyntaf o lyfrau Cyfres Cefn y Rhwyd, pum llyfr sy’n dilyn hanes tîm pêl-droed ysgol gynradd, ac fe brofodd y rhain yn boblogaidd iawn, yn enwedig gan fechgyn sy’n gyndyn i godi llyfr.

Rhwng 2005 a 2006 cyhoeddodd ddilyniant o bedair nofel ar gyfer pobl ifanc ac fe barhaodd gyda nofelau ar gyfer yr arddegau gyda dau lyfr yng nghyfres ddirgelwch Canolfan Astudiaethau Addysg. Ar ôl y gyfrol unigol, Ergyd Drwy Amser, cyhoeddodd ddilyniant o dri llyfr antur am Dylan Rees rhwng 2012 a 2013, eto ar gyfer yr arddegau.

O ganol y 1990au hyd 2005, bu Elgan yn ymwelydd cyson ag ysgolion a llyfrgelloedd ledled Cymru yn annog darllenwyr drwy siarad am ei lyfrau ac ysgogi awduron ifanc mewn sesiynau Sgwad Sgwennu.

Yn ogystal â llyfrau i blant, mae Elgan hefyd wedi ysgrifennu nofelau datrys a dirgelwch ar gyfer oedolion, ac ymddangosodd dau ohonynt, Fel y Dur a Cleddyf Llym Daufiniog, ar restri Llyfr y Flwyddyn ym 1999 a 2004.

Yn 2011 cyhoeddodd Elgan ei lyfr dwyieithog cyntaf, sef Yr Hen Goleg/The Old College a oedd yn olrhain datblygiad adeilad eiconaidd ar lan y môr yn Aberystwyth o fod yn westy crand Fictoraidd i fod yn gartref cyntaf Prifysgol Cymru. Erbyn 2010 roedd nifer helaeth o’r adrannau academaidd a gweinyddol Prifysgol Aberystwyth wedi symud o’r Hen Goleg i adeiladau newydd ar gampws Penglais ac roedd cryn ansicrwydd ynglŷn â dyfodol yr hen adeilad.

Dros y blynyddoedd roedd Elgan wedi cael sawl cais gan wahanol fudiadau i gyflwyno hanes yr adeilad ac yn awr fe ddefnyddiodd y deunydd hwnnw i ysgrifennu llyfryn dwyieithog a’i gyflwyno i Wasg Gomer fel rhan o’r gyfres Cip ar Gymru/Wonder of Wales er mwyn tynnu sylw at bwysigrwydd a hynodrwydd yr Hen Goleg.

Pan ddechreuodd Prifysgol Aberystwyth lunio’i chynlluniau i gyflwyno Bywyd Newydd i’r Hen Goleg yn 2014, defnyddiwyd llyfryn Elgan yn helaeth i godi ymwybyddiaeth o’r adeilad ac fel rhan o ymgyrch casglu arian ar gyfer y gwaith addasu arfaethedig.

Wrth i’r ymgyrch honno fynd rhagddi yn llwyddiannus a chynlluniau uchelgeisiol gael eu paratoi, gofynnodd y Brifysgol i Elgan ysgrifennu ail lyfryn a fyddai’n dod â hanes yr Hen Goleg, ynghyd â datblygiad campws Penglais, i’r presennol, a chyhoeddwyd Bywyd Newydd i’r Hen Goleg/New Life for Old College gan Brifysgol Aberystwyth yn 2021.

Anturiaethau Aml-ddewis

• Trwy Goed y Cedyrn. Y Lolfa (1985)

• I Grombil Carnddiffwys. Y Lolfa (1987)

• Cysgodion Cors Mallerch. Y Lolfa (1988)

• Cyfres y Dolffin: Gwenwyn yn y Gofod. Cwmni Iaith (1986)

Cyfres Corryn

• Cariad Miss. Gwasg Gomer (1990)

• Bechgyn Yw'r Gore . Gwasg Gomer (1990)

• Dim Ond Merched. Gwasg Gomer (1992)

• Dirgelwch y Dieithryn. Gwasg Gomer (1993)

• Steddfod Syr. Gwasg Gomer (1990)

Cyfres Plant Blwyddyn Pedwar

• Gêm o Ddau Hanner. Cymdeithas Lyfrau Ceredigion (1995)

• Mynd ar Ôl Tri. Cymdeithas Lyfrau Ceredigion (1995)

• Panig! A.E.M.!. Cymdeithas Lyfrau Ceredigion (1996)

• Dewch at eich Gilydd. Cymdeithas Lyfrau Ceredigion (1996)

• Cawl Cynnen. Cymdeithas Lyfrau Ceredigion (1997)

• Llyfr Lloffion Plant Blwyddyn Pedwar. Cymdeithas Lyfrau Ceredigion (1997)

Cyfres Enwogion

• Ryan Giggs. ACAC (1997)

• Colin Jackson. ACAC (1997)

Cyfres Cefn y Rhwyd

• Cic o'r Smotyn. Cymdeithas Lyfrau Ceredigion (1999)

• Yn y Baw a'r Llaca. Cymdeithas Lyfrau Ceredigion (1999)

• Cyffro'r Cwpan. Cymdeithas Lyfrau Ceredigion (2000)

• Tacl Hwyr. Cymdeithas Lyfrau Ceredigion (2000)

• Ar Ddiwedd y Dydd. Cymdeithas Lyfrau Ceredigion (2000)

Cyfres Clic

• Aled a Sara. ACAC (2000)

• Bod yn Ddewr. ACAC (2000)

• Catatonia. ACAC (2000

• Ioan Gruffydd. ACAC (2000)

• Pêl-droed Ydy Popeth. ACAC (2000)

• Pwy Sy'n Perthyn. ACAC (2000)

• Rhywbeth Melys. ACAC(2000)

• Y Stadiwm. ACAC (2000)

• Gwisgo'r Crys Coch. ACAC (2002)

• Cyfrinach Siwan Morgan. ACAC (2003)

• Portmeirion. ACAC (2003)

Cyfresi eraill

• Olion Hen Elyn. Cymdeithas Lyfrau Ceredigion (2004)

• I'r Tir Tywyll. Cymdeithas Lyfrau Ceredigion (2004)

• Galwad o'r Goleuni. Cymdeithas Lyfrau Ceredigion (2005)

• Tu Cefn i'r Cyfan. Cymdeithas Lyfrau Ceredigion (2006

• Y Jaguar Glas Tywyll. ACAC (2009)

• Green-Skinned Gravy. ACAC (2010)

• Ergyd Drwy Amser. Y Lolfa (2012)

• Dylan Rees Allan o'i Gynefin. Gomer (2012)

• Dylan Rees Ei Fywyd ar Chwâl. Gomer (2012)

• Dylan Rees Gwaed ar ei Ddwylo. Gomer (2013)

Cyfres Bling

• Mentro! Mentro!. @ebol (2010)

• Pwyso a Mesur. @ebol (2010)

Cyfres Datrys a Dirgelwch

• Rhwng y Cŵn a'r Brain. Hughes (1991)

• Rhyw Chwarae Plant. Cymdeithas Lyfrau Ceredigion (1995)

• Fel y Dur. Cymdeithas Lyfrau Ceredigion (1998)

• Cleddyf Llym Daufiniog. Cymdeithas Lyfrau Ceredigion (2003)

Prifysgol Aberystwyth

• Yr Hen Goleg/The Old College. Gomer (2011)

• Clwb Merched Prifysgol Aberystwyth/Aberystwyth University Women’s Club, 1955–2015. Clwb Merched Prifysgol Aberystwyth (2015)

• Bywyd Newydd i’r Hen Goleg/New Life for Old College. Prifysgol Aberystwyth (2021)

Dolenni allanol

• Cyfweliad BBC Cymru, Llên

Eginyn erthygl sydd uchod am Gymro neu Gymraes. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.