Fred Evans (AS Caerffili)

Fred Evans
Fred Evans
Ganwyd	24 Chwefror 1914
Bu farw	13 Ebrill 1987
Dinasyddiaeth	Cymru
Galwedigaeth	gwleidydd
Swydd	Aelod o 47fed Llywodraeth y DU, Aelod o 46ed Llywodraeth y DU, Aelod o 45ed Llywodraeth y DU, Aelod o 44ydd Llywodraeth y DU
Plaid Wleidyddol	y Blaid Lafur

Roedd Alfred (Fred) Thomas Evans (24 Chwefror 1914 - 13 Medi 1987) yn brifathro ac yn wleidydd Llafur Cymreig a wasanaethodd fel Aelod Seneddol Caerffili o 1968 hyd 1979^[1]

Bywyd Personol

Ganwyd Fred Evans yn Aberfan yn fab i Alfred Evans, glöwr, a Sarah Jane ei wraig.

Cafodd ei addysgu yn Ysgol Ramadeg Bargoed a Choleg Prifysgol Cymru, Caerdydd lle graddiodd BA

Ym 1939 priododd â Mary Katherine, merch Joseph a Cecilia O'Marah bu iddynt un mab a dwy ferch; bu hi farw ym 1981.^[2]

Gyrfa

Wedi graddio cymhwysodd Evans fel athro Saesneg gan weithio fel pennaeth Adran Saesneg Ysgol Ramadeg Bargoed rhwng 1937 a 1949. Ym 1949 fe'i dyrchafwyd yn brifathro Ysgol Uwchradd Bedlinog ac ym 1966 yn brifathro Ysgol Lewis, Pengam lle fu'n gweithio hyd ei ethol i'r senedd ym 1968.^[3].

Gyrfa Wleidyddol

Gwasanaethodd am gyfnod byr fel cynghorydd ar Gyngor Dinesig Gelli-gaer rhwng 1948 a 1951.

Safodd fel yr ymgeisydd Llafur yn etholaeth Llanllieni yn etholiad 1955 gan golli'n drom i'r ymgeisydd Ceidwadol. Yn etholiad 1959 safodd yn etholaeth Stroud gan golli i'r Ceidwadwyr eto.

Gwasanaethodd fel llywydd y Blaid Lafur yn etholaeth Caerffili, a phan fu farw AS Llafur yr etholaeth Ness Edwards ym 1968 dewiswyd Evans i amddiffyn y sedd i Lafur yn yr isetholiad. Llwyddodd Evans i dal gafael ar yr etholaeth wedi brwydr ffyrnig yn erbyn Dr Phil Williams, ymgeisydd Plaid Cymru.

Isetholiad Caerffili 1966
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Llafur	Fred Evans	16,148	45.6
	Plaid Cymru	Phil Williams	14,274	40.4
	Ceidwadwyr	R Williams	3,687	10.4
	Rhyddfrydol	P Sadler	1,257	3.6
Mwyafrif			1,874
Y nifer a bleidleisiodd				75.9
	Llafur yn cadw		Gogwydd

Llwyddodd i gadw'r sedd i Lafur hyd ymddeol o'r senedd ar adeg etholiad cyffredinol 1979 gan araf ail adeiladu mwyafrif ei blaid.

Doedd Evans ddim yn seneddwr amlwg, tueddai i ddilyn polisïau ei blaid yn deyrngar gwasanaethodd fel cadeirydd y Pwyllgor Mesurau Seneddol ym 1975 ac fel cadeirydd y Blaid Lafur Seneddol ym 1977. Ei unig gyfraniad nodedig i wleidyddiaeth Cymru oedd pan wrthwynebodd polisi ei blaid ar ddatganoli; daeth yn un o'r Gang o Chwech a arweiniodd yr ymgyrch yn erbyn datganoli i Gymru yn refferendwm 1979^[4].

Marwolaeth

Bu farw yn ei gartref yn yr Hengoed yn 73 mlwydd oed ac amlosgwyd ei weddillion.

Cyfeiriadau

↑ Y Bywgraffiadur EVANS, ALFRED THOMAS (‘Fred ’, ‘Menai ’) (1914-1987), gwleidydd Llafur adalwyd 12 Awst 2016
↑ EVANS, Alfred Thomas (Fred Evans)’, Who Was Who, A & C Black, an imprint of Bloomsbury Publishing plc, 1920–2016; online edn, Oxford University Press, 2014 ; online edn, April 2014 adalwyd 11 Awst 2016
↑ MR Alfred Evans Times (London, England) 18 Apr. 1987: 18. The Times Digital Archive. Web adalwyd 11 Awst 2016
↑ John Davies, Hanes Cymru (Penguin, 1992), tud. 651.

Senedd y Deyrnas Unedig
Rhagflaenydd: Ness Edwards	Aelod Seneddol Caerffili 1968 – 1979	Olynydd: Ednyfed Hudson Davies

[1] Y Bywgraffiadur EVANS, ALFRED THOMAS (‘Fred ’, ‘Menai ’) (1914-1987), gwleidydd Llafur adalwyd 12 Awst 2016

[2] EVANS, Alfred Thomas (Fred Evans)’, Who Was Who, A & C Black, an imprint of Bloomsbury Publishing plc, 1920–2016; online edn, Oxford University Press, 2014 ; online edn, April 2014 adalwyd 11 Awst 2016

[3] MR Alfred Evans Times (London, England) 18 Apr. 1987: 18. The Times Digital Archive. Web adalwyd 11 Awst 2016

[4] John Davies, Hanes Cymru (Penguin, 1992), tud. 651.

[1]

[2]

[3]

[4]