Gruff Rhys

Gruff Rhys
Gruff Rhys
	Gruff Rhys yn 2015
Y Cefndir
Ganwyd	18 Gorffennaf 1970 (53 oed); Hwlffordd, Sir Benfro
Tarddiad	Bethesda
Gwaith	Cerddor, cyfansoddwr caneuon, gwneuthurwr ffilm, awdur, cynhyrchydd
Offeryn/nau	Gitâr, llais, allweddellau, harmonica, drymiau
Cyfnod perfformio	1988–presennol
Label	Turnstile, Rough Trade, Team Love
Perff'au eraill	Super Furry Animals ; Ffa Coffi Pawb ; Neon Neon
Gwefan	gruffrhys.com

Prif leisydd a gitarydd y band Super Furry Animals yw Gruffydd Maredudd Bowen Rhys (ganwyd 18 Gorffennaf 1970). Cafodd ei eni yn Hwlffordd, yn fab i Ioan Bowen Rees, ond symudodd y teulu i Rachub, ger Bethesda yn 1974. Mynychodd Gruff Ysgol Dyffryn Ogwen ym Methesda.

Mae ganddo steil unigryw o chwarae'r gitâr. Mae'n chwarae â'i law chwith, ond am iddo ddysgu chwarae ar gitâr llaw dde ei frawd, gesyd ei dannau yn y drefn honno (fel arfer bydd pobl llaw chwith yn newid trefn y tannau i hwyluso'r chwarae).

Ysgrifennodd ganeuon pan oedd yn ifanc iawn. Bu'n ddrymiwr yn y band Emily a Ffa Coffi Pawb cyn ffurfio'r grŵp Super Furry Animals, ar ôl mudo i dde Cymru.

Creodd y ffilm a phrosiect aml-blatfform I Grombil Cyfandir Pell am ei daith i'r Unol Daleithiau yn 2012.^[1]^[2]

Gyrfa golygu

Arferai Gruff Rhys chwarae yn yr un band â chanwr Celt, Martin Beattie, ym Methesda yn ei arddegau ond daeth i amlygrwydd yn nes ymlaen fel prif leisydd Ffa Coffi Pawb.

Ar ôl arwyddo i label Ankst, fe ddaeth Ffa Coffi yn un o brif fandiau Cymru gan ryddhau tair albwm - Clymhalio, Dalec Peilon a Hei Vidal. Pan chwalodd y grŵp yn 1993, aeth Gruff i astudio celf yn Barcelona am gyfnod cyn mynd ati gyda'r drymiwr Dafydd Ieuan o Roscefnhir i ffurfio'r Super Furry Animals. Aelodau'r grŵp bellach ydy Gruff y lleisydd, Dafydd ar y drymiau, Cian Ciaran, brawd Dafydd ar yr allweddellau, Huw 'Bunf' Bunford ar y gitâr a Guto Pryce ar y gitâr fâs.

Yn 1995, fe arwyddodd y band i label Creation Records. Yn ôl y stori, gofynnodd Alan McGee, pennaeth y cwmni, iddyn nhw ganu mwy o ganeuon yn Saesneg ar ôl bod yn eu gwylio'n perfformio - heb ddeall eu bod nhw wedi canu pob cân yn Saesneg. Fe wnaethon nhw'n siwr wrth arwyddo fod eu cytundeb yn cynnwys diwrnod o wyliau ar Ddydd Gŵyl Ddewi bob blwyddyn.

Rhyddhawyd eu halbwm gyntaf, Fuzzy Logic, yn 1996 - yr albwm gyntaf i Gruff ganu yn Saesneg arni. Wedi llwyddiant Fuzzy Logic aeth SFA ymlaen i fod yn un o fandiau mwyaf cynhyrchiol, creadigol a hirymarhous y sîn. Gyda sawl EP ac albwm Saesneg y tu ôl iddyn nhw erbyn hyn, fe wnaethon nhw hefyd gyhoeddi albwm Gymraeg hynod lwyddiannus, Mwng, yn 2000.

Ar ddechrau eu gyrfa roedd y band yn enwog am sawl rheswm heblaw eu cerddoriaeth fel yr eirth 40 troedfedd a'r tanc glas a ddefnyddiwyd ar eu teithiau cynnar ac am rannu llwyfan gyda dau 'ieti' cynoesol.

Yn 2003 daeth Gruff nôl i dref ei fagwraeth gyda'r Super Furries i gymryd rhan yng ngŵyl Pesda Roc, atgyfodiad o wyliau llai yr 80au yn y dref i ddathlu canmlwyddiant diwedd Streic Fawr y Penrhyn.

Ym mis Ionawr 2005, recordiodd ei albwm unigol gyntaf, yr Atal Genhedlaeth, gan berfformio ar ei ben ei hun, ynghyd ag Alun Tan Lan a phrosiect Kerdd Dant ar daith o amgylch theatrau Cymru i'w hyrwyddo. Ers hynny, mae wedi rhyddhau pedair albwm unigol arall sef Candylion, Hotel Shampoo, American Interior a Babelsberg, ac mae wedi cydweithio gyda nifer o fandiau ac artistiaid eraill, yn ogystal â pharhau i recordio a rhyddhau sawl albwm gyda'r Super Furry Animals. Mi wnaeth hefyd ffurfio'r band Neon Neon, ac mae wedi sefydlu label recordio o'r enw Irony Bored, sef y label wnaeth ryddhau albwm cyntaf Cate Le Bon.

Ym mis Hydref 2011, cyhoeddwyd mai Rhys oedd wedi ennill y Wobr Gerddoriaeth Gymraeg newydd am ei albwm boblogaidd, 'Hotel Shampoo'.

Yn 2016 fe ryddhaodd label Finders Keepers yr albwm Set Fire to the Stars, trac sain i ffilm o'r un enw am Dylan Thomas yn ymweld a Efrog Newydd yn 1950. Fe berffomiodd yr albwm yn fyw yn Glasgow, Manceinion, Hull, Llundain a Caerdydd. Yng Nghaerdydd roedd perchennog label Finders Keepers, Andy Votel, yn dj'o cyn y gig, yn y Theatr Newydd.

Disgograffi golygu

Albymau stiwdio golygu

Blwyddyn	Manylion	Safle uchaf siart
Blwyddyn	Manylion	Siart Albwm y DU^[3]
2005	Yr Atal Genhedlaeth Rhyddhawyd: 25 Ionawr 2005 Label: Placid Casual	—
2007	Candylion Rhyddhawyd: 8 Ionawr 2007 Label: Rough Trade Records	50
2011	Hotel Shampoo Rhyddhawyd: 14 Chwefror 2011 Label: Ovni Records	42
2014	American Interior Rhyddhawyd: 5 Mai 2014 Label: Turnstile	24
2018	Babelsberg Rhyddhawyd: 8 Mehefin 2018 Label: Rough Trade Records	23
2019	Pang! Rhyddhawyd: 2019 Label: TBC	23
"—" yn dynodi albwm na gyrhaeddodd y siart.

Cyfeiriadau golygu

↑ http://www.s4c.cymru/americaninterior/c_index.shtml
↑ https://s4c.cymru/c_press_level2.shtml?id=1060
↑ "GRUFF RHYS | Artist". Official Charts. Cyrchwyd 16 June 2018.

Dolenni Allanol golygu

Bywgraffiad Gruff ar wefan y BBC
Super Furry Animals
Placid Casual
Safle MySpace Gruff Archifwyd 2007-11-29 yn y Peiriant Wayback.
Safle MySpace Neon Neon
Safle MySpace answyddogol The Bear Archifwyd 2008-07-09 yn y Peiriant Wayback.
Cyfweliad SFA gyda'r BBC Archifwyd 2008-03-15 yn y Peiriant Wayback.
Pwt am Candylion ar wefan The Wheel's Still In Spin Archifwyd 2007-09-27 yn y Peiriant Wayback.
Proffil Gruff Rhys gan BBC Cymru

[1] ttp://www.s4c.cymru/americaninterior/c_index.shtml

[2] ttps://s4c.cymru/c_press_level2.shtml?id=1060

[3] "GRUFF RHYS | Artist". Official Charts. Cyrchwyd 16 June 2018.

[1]

[2]

[3]