Wicipedia

Lluoedd Arfog yng Nghymru

Mae'r Lluoedd Arfog Cymru yn cyfeirio at ganolfannau milwrol a threfniadaeth yng Nghymru neu sy'n gysylltiedig â Chymru. Mae hyn yn cynnwys milwyr o Gymru a chatrodau Cymreig a brigadau o'r Lluoedd Arfog Prydeinig .

Milwr o gatrawd y Cymry Brenhinol yn ystod ei hyfforddiant yng Nghyprus.

Mae'r Fyddin yng Nghymru yn cynnwys y tri gwasanaeth. Mae gan y Fyddin (rheolaidd a wrth gefn) ganolfannau mewn lleoliadau amrywiol ar draws Cymru. Cynrychiolir yr Awyrlu yn bennaf gan RAF y Fali ar Ynys Môn gyda Sgwadron wrth gefn yng Nghaerdydd ac mae gan y Llynges hefyd Uned Wrth Gefn yng Nghaerdydd. [1]

O’r lluoedd arfog, y Fyddin sydd â’r presenoldeb mwyaf yng Nghymru, gyda dros 1,400 o bersonél. Mae 3,230 o bersonél milwrol a sifil wedi eu lleoli yng Nghymru. Roedd hefyd dros 60 o sefydliadau a chanolfannau'r Weinyddiaeth Amddiffyn ; gan gynnwys canolfannau wrth gefn a chyfleusterau hyfforddi.

Yng nghyfrifiad 2021, dywedodd tua 115,000 o bobl yng Nghymru eu bod wedi gwasanaethu yn y lluoedd arfog yn flaenorol, sef tua 4.5% o drigolion arferol Cymru a oedd yn 16 oed neu’n hŷn.[2]

Presenoldeb

golygu
 
Milwr Cymreig yn dychwelyd adref (2il Fataliwn,Y Cymry Brenhinol)

Yn 2018, roedd 3,280 o bersonél milwrol a sifil wedi’u lleoli yng Nghymru yn cynnwys 2,210 o bersonél milwrol a 1080 o staff sifil.[3] O’r lluoedd arfog, y Fyddin sydd â’r presenoldeb mwyaf yng Nghymru, gyda dros 1,400 o bersonél yn gweithio yno. O 2019 ymlaen, roedd 3,230 o bersonél milwrol a sifil wedi’u lleoli yng Nghymru. Roedd hefyd dros 60 o sefydliadau a chanolfannau'r Weinyddiaeth Amddiffyn ; gan gynnwys canolfannau wrth gefn a chyfleusterau hyfforddi.[4] [5]

Penaethiaid

golygu

Ym mis Mawrth 2023, y penaethiaid milwrol Cymreig oedd:

  • Pennaeth y fyddin yng Nghymru, Cadlywydd Brigâd 160ain (Gymreig): Brigadydd Nick Thomas
  • Uwch Swyddog Llynges Cymru: Brigadydd Jock Fraser
  • Swyddog Awyr Cymru: Comodor Awyr Adrian Williams
  • Comisiynydd Cyn-filwyr Cymru: James Phillips[6]

(Cyn benaethiaid y fyddin yng Nghymru: Andrew Dawes yn 2021-22[7][8]; Alan Richmond yn 2016-2020[9], Martyn Gamble 2014-2016[10], Philip Napier 2012-2014[11].)

Gwariant

golygu

Gwariodd lywodraeth y Deyrnas Unedig y canlynol ar amddiffyn yng Nghymru (prisoedd presennol); £768m yn 2013/14, £927m yn 2014/15, £874m yn 2015/16, £946m yn 2016/17, £960m yn 2017/18 a £1,086m yn 2018/19, £909m yn 2019/20, £866m yn 2020/21 a £744m yn 2021/22.[12]

Er hyn, dyrannwyd wariant llawer mwy ar gostau amddiffyn i Gymru na wariwyd yng Nghymru ei hun; £1,750m yn 2013/14, £1,755m yn 2014/15, £1,743m yn 2015/16, £1,760m yn 2016/17, £1,830m yn 2017/18 a £1,901m yn 2018/19. Cododd hyn i £1,995m yn 2019/20, £2,093m yn 2020/21 a £2,252m yn 2021/22.[13]

Blwyddyn Gwariant yng Nghymru (prisoedd presennol)[12] Gwariant a ddyranwyd i Gymru[13] Gwahaniaeth
2013/14 £768m £1,750m £982m
2014/15 £927m £1,755m £828m
2015/16 £874m £1,743m £869m
2016/17 £946m £1,760m £814m
2017/18 £960m £1,830m £870m
2018/19 £1,086m £1,901m £815m
2019/20 £909m £1,995m £1,086m
2020/21 £866m £2,093m £1,227m
2021/22 £744m £2,252m £1,508

Y Fyddin yng Nghymru

golygu
 
Arwydd ffurfio Brigâd 160 (Cymru).
 
203 (Cymreig) logo Ysbyty Maes.

Brigâd Gymreig

golygu

Sefydlwyd y Frigâd Gymreig yn 1908, a gwasanaethodd yn y ddau Ryfel Byd fel rhan o'r 53ain Adran Troedfilwyr (Cymreig). Mae Brigâd Cymru yn gyfrifol am weithrediadau maes yn hytrach na gweithrediadau catrodol. Mae'r frigâd hefyd yn adnabyddus am Exercise Cambrian Patrol. Pencadlys y frigâd yw'r Brigâd 16ain sy’n gyfrifol am gyflawni Gweithrediadau’r DU yng Nghymru.[4]

Wedi'i lleoli yng Nghymru, o fewn y Frigâd:

  • Bataliwn 1af Y Reifflau
  • 14 Catrawd Arwyddion (Rhyfela Electronig)
  • 104 Catrawd y Magnelwyr Brenhinol
  • 157 (Cymraeg) Catrawd RLC
  • 203 Ysbyty Maes
  • Ysgol Frwydr Troedfilwyr
  • Peirianwyr Brenhinol Sir Fynwy

Ymarfer Patrol Cambrian

golygu

Trefnir a chynhelir Ymarfer Patrol Cambrian gan Bencadlys y 160fed Brigâd (Gymreig), a leolir yn Aberhonddu. Yn wreiddiol cynlluniwyd yr ymarfer gan grŵp o filwyr y Fyddin Diriogaethol Gymreig fel digwyddiad hyfforddi penwythnos gan gynnwys gorymdaith hir dros Fynyddoedd Cambria, gan orffen gyda gêm saethu ar faes hyfforddi Pontsenni .

Mae Patrol Cambrian wedi’i gynnal yn flynyddol ers 1959, gan ddatblygu cydnabyddiaeth fyd-eang fel prawf patrolio caletaf NATO . Mae timau byddin rheolaidd, byddin wrth gefn a Corfflu Hyfforddi Phrifysgolion (UOTC) bellach yn cymryd rhan, yn ogystal ag 20 o batrolau yn cynrychioli byddinoedd rhyngwladol. Mae'r ymarfer yn cael ei hystyried fel un unigryw ac o safon fyd-eang. Dyma hefyd yr ymarfer fwyaf o'r math hwn o ymarfer corff. Rhaid i rai ymgeiswyr tramor ennill eu cystadleuaeth ddomestig er mwyn ennill lle ar y patrôl. [15]

Cymry Brenhinol

golygu

Arwyddair: Gwell Angau na Chwilydd [16]

Catrawd fawr o troedfilwyr (infantry) yw’r Cymry Brenhinol a ffurfiwyd ar Ddydd Gŵyl Dewi 2006 drwy uno Catrawd Frenhinol Cymru (24/41ain Troed) a’r Ffiwsilwyr Brenhinol Cymreig. Roedd y gatrawd yn cynnwys dwy fataliwn, un troedfilwyr arfog ac un troedfilwyr ysgafn, yn ogystal â bataliwn wrth gefn. Mae gan y gatrawd fasgot gafr enwog, y cyfeirir ato weithiau fel milwr. Ym mis Ebrill 2014, unwyd yr 2il Fataliwn yn y Bataliwn 1af i ffurfio bataliwn milwyr arfog sengl. Mae'r 3ydd Bataliwn bellach yn gwasanaethu fel troedfilwyr ysgafn yn y Fyddin Wrth Gefn.[17]

 
Milwyr o'r Llu Rhagchwilio Symudedd o Fataliwn 1af y Cymry Brenhinol yn cymryd safle amddiffynnol i'r gogledd o Patrol Base Wahid, Nad-E' Ali, Helmand yn ystod patrôl.

Lleoliadau

golygu

Mae pob rhan o'r catrawf heblaw'r bataliwn cyntaf wedi'u lleoli yng Nghymru

  • Bataliwn 1af Y Cymry Brenhinol (1 R CYMRAEG) - Tidworth (Lloegr)
  • 3ydd Bataliwn y Cymry Brenhinol (3 R CYMRAEG) - Caerdydd
  • RHQ Y Cymry Brenhinol (Caerdydd) - Caerdydd
  • Cwmni B (3 R CYMRAEG) - Abertawe
  • B Detachment Cwmni - Aberystwyth
  • Cwmni C (3 R CYMREIG) - Pontypridd
  • C Detachment Cwmni - Merthyr Tudful
  • Cwmni D (3 R CYMREIG) - Clwyd
  • D Detachment Cwmni - Wrecsam
  • Cwmni Pencadlys (3 R CYMREIG) - Caerdydd
  • Band Catrodol a Chorfflu Drymiau'r Cymry Brenhinol - Caerdydd

Llefydd y mae milwyr wedi eu hanfon iddynt

golygu
  • Ebrill 2006: Anfonwyd y Bataliwn 1af ( Bataliwn ) i Gyprus.
  • Hydref 2007-Ebrill 2008: Anfonwyd Bataliwn 1af i Afghanistan.
  • Hydref 2009–Ebrill 2012: Anfonwyd bataliwn 1af i Afghanistan ar gyfer teithiau gweithredol.
  • Mai 2007 – Tachwedd 2007: Anfonwyd yr 2il Bataliwn i Irac yn ystod Ymgyrch Telic.
  • Rhwng 2009 a 2011: anfonodd yr 2il Bataliwn gwmnïau unigol i Helmand yn Afghanistan [17]

Ers 2011, mae’r Bataliwn Troedfilwyr Arfog wedi’i ddefnyddio mewn gweithrediadau ac ymarferion hyfforddi yn: Somalia, Estonia, yr Wcráin, yr Almaen, Kenya, Canada a’r Unol Daleithiau. [17]

Y Marchfilwyr Cymreig

golygu
 
Milwr y Marchfilwyr Cymreig gyda Gwn Peiriant Grenâd 40mm yng Ngwlad Pwyl fel rhan o Bresenoldeb Ymlaen Gwell gan NATO.

Marchfilwyr Ysgafn yw catrawd y Marchfilwyr Cymreig (Welsh Guards). Fe'i sefydlwyd ym 1685, ac fe'i disgrifiwyd fel un sydd â hanes nodedig o dros 300 mlynedd. Y Gwarchodlu 1af Dragŵn y Frenhines yw Catrawd Marchfilwyr Cymru a siroedd y gororau, ac fe'i gelwir yn gyffredin Y Marchfilwyr Cymreig; ar hyn o bryd mae wedi'i leoli ym Marics Robertson, Norfolk. Mae'r gatrawd yn arbenigo mewn rhagchwilio ac yn ymladd yn erbyn lluoedd y gelyn am wybodaeth am y gelyn a'r amgylchedd. Mae Marchfilwyr Cymru yn defnyddio cerbydau symudedd uchel Jackal 2 ac maent hefyd yn symud ar droed, gan wneud y gatrawd yn amlbwrpasol iawn ac yn addasadwy i amgylcheddau amrywiol. Mae milwyr a swyddogion yn y marchfilwyr hefyd yn hyfforddi personél milwrol tramor.[18]

Ar 9 Rhagfyr 2021, cyhoeddwyd y byddai Marchfilwyr Cymreig yn symud o Windsor yn Lloegr i Farics ar ei newydd wedd yng Nghaerwent, ger Casnewydd yng Nghymru yn 2028.[19]

Gosodiadau

golygu
  • 1991 Torrodd y Marchfilwyr llinell amddiffynnol Irac yn Rhyfel y Gwlff
  • 2003-7 Tair taith weithredol yn Irac
  • 2008-14 Tair taith weithredol yn Afghanistan
  • 2018-19 Dwy daith o amgylch Operation Cabrit yng Ngwlad Pwyl [18]
 
Y Gwarchodlu Cymreig yn Lashkar Gar, Helmand.

Gwarchodlu Cymreig

golygu

Ffurfiwyd y Gwarchodlu Cymreig ym 1915 ac maent wedi cymryd rhan ym mron pob ymgyrch gan fyddin Prydain ers Rhyfel Byd I. Mae'r Gwarchodlu Cymreig yn Droedfilwyr Rôl Ysgafn, fel llu ymosodol symudol ac ystwyth. Mae gan y Gwarchodlu Cymreig hefyd ran seremonïol mewn seremonïau ac adeiladau Seisnig amlwg. Mae'r Gwarchodlu Cymreig yn arbennig o enwog am eu tiwnigau coch a'u hetiau croen eirth. [20]

Maent wedi'u lleoliad yn Windsor (Baracs Combemere) a'u pencadlys yn Llundain (Baracs Wellington).[21]

Gosodiadau

golygu
  • Bataliwn 1af yn cael ei anfon i Ryfel y Falklands gan ennill anrhydeddau brwydr.
  • Bataliwn 1af yn chwarae rhan flaenllaw yn Ymgyrch Panchai Palang yn Afghanistan. [20]

Awyrlu Brenhinol yng Nghymru

golygu
 
RAF Hawk T-2 ZK032 yn RAF y Fali.

RAF y Fali

golygu

Mae RAF y Fali yn orsaf Awyrlu Brenhinol ar Ynys Môn, Cymru, a ddefnyddir hefyd fel Maes Awyr Môn.  Mae'n darparu hyfforddiant jet cyflym Sylfaenol ac Uwch gan ddefnyddio'r Texan T1 a'r Hawk T2 ac yn darparu hyfforddiant mynydd a morwrol i griw awyr sy'n defnyddio hofrennydd Jupiter T1 .

MOD Sain Tathan

golygu

Mae MOD Sain Tathan yn safle mawr sy'n berchen i'r Weinyddiaeth Amddiffyn ym Mro Morgannwg. Mae technegwyr peirianneg daear yr RAF (nid awyrennau) yn cael eu hyfforddi yma.

Mae MOD Saint Athan yn ganolfan ar gyfer Ysgol Hyfforddiant Technegol Rhif 4, sy'n darparu hyfforddiant i bersonél o dair cangen y lluoedd arfog yn ogystal â staff sifil y Weinyddiaeth Amddiffyn. Saint Athan hefyd yw sylfaen Sgwadron Awyr Prifysgol Cymru. [22]

Y llynges frenhinol yng Nghymru

golygu

HMS Cambria

golygu

HMS Cambria yw uned arweiniol y Llynges Frenhinol Wrth Gefn yng Nghymru. Fe'i lleolir yn Sili ger prifddinas Cymru, Caerdydd.

 
Canolfan HMS Cambria, Caerdydd

Sefydlwyd HMS Cambria fel uned Gwarchodfa'r Llynges Frenhinol ar gyfer De Cymru ym mis Gorffennaf 1947 ac yn wreiddiol roedd yn yn Nociau Caerdydd . Arhosodd Cambria yng Nghaerdydd tan 1980, pan arweiniodd y gwaith o ailddatblygu'r dociau yno at symud i'r hen lety parau priod yn Sili, Bro Morgannwg . Rhoddwyd Rhyddid y Fro i'r uned yn 2012, ond roedd i fod i symud i Fae Caerdydd yn ystod 2020. [23]

Dros y blynyddoedd bu Cambria, fel llawer o unedau RNR eraill, yn gweithredu nifer o longau morio; mwyngloddiwr (minesweeper) – tendr cyntaf yr uned – ym 1954 gan y mwyngloddiwr Brereton, a ildiodd yn ei dro i Crichton (1961–76); ailenwyd bob un o'r rhain yn HMS Dewi Sant. Ym 1978 prynodd yr uned dreilliwr (trawler) wedi'i drosi, a ailenwyd eto yn Dewi Sant . Prynwyd y llong olaf ym 1984, sef peiriant mwyngolddio newydd Waveney, na chafodd ei hailenwi. Arhosodd Waveney gyda HMS Cambria tan 1994, pan arweiniodd ad-drefnu’r RNR at roi’r gorau i dendrau morio. [24]

HMS Dragon

golygu
 
Dinistriwr Math 45 HMS Dragon yn y Sianel gyda draig goch Gymreig ar ei bwa

HMS Dragon (D35) yw pedwaredd llong o'r math dinistriwyr amddiffyn awyr dosbarth Math 45 a adeiladwyd ar gyfer y Llynges Frenhinol . Cafodd ei lansio ym mis Tachwedd 2008 a'i chomisiynu ar 20 Ebrill 2012.[25] Lleolir y llong ryfel yn Portsmouth ac mae ganddi hefyd gysylltiadau â Chaerdydd, Cymru.[26] Ariannwyd y dreigiau coch gwreiddiol ar fwâu'r llong yn breifat a chawsant eu symud yn ystod y gwaith adnewyddu. Cafwyd ymateb a chefnogaeth ar unwaith i apêl gan y llong i’w chefnogwyr yng Nghaerdydd a Chymdeithas Llongau Rhyfel Prydain (BWA), sydd â’i phencadlys yng Nghymru, ac ailgyflwynwyd y dreigiau Cymreig i fwâu’r llong.[27]

Hyfforddiant lluoedd arbennig

golygu
 
Pen y Fan o Gribyn.

Detholiad Gwasanaeth Awyr Arbennig

golygu

Mae’r dewis ar gyfer y Gwasanaeth Awyr Arbennig (SAS) yn digwydd yng Nghymru, yn benodol Pontsenni a Bannau Brycheiniog, mae’r dethol yn para am bum wythnos ac fel arfer yn dechrau gyda thua 200 o ymgeiswyr posibl. [28]

Mae ymgeiswyr yn cwblhau Prawf Ffitrwydd Personol (PFT) ar ôl cyrraedd, [29] sy'n cynnwys gorymdaith traws gwlad yn erbyn y cloc, gan gynyddu'r pellter bob dydd; daw hyn i ben gyda phrawf dygnwch a elwir yn Dygnwch, lle mae ymgeiswyr yn gorymdeithio 40 milltir (64 km) gydag offer llawn cyn dringo i fyny ac i lawr mynydd Pen y Fan (886 m; 2,907 ft) mewn 20 awr. [28]

Canolfannau milwrol

golygu

Yn 2018, mynegodd Ysgrifennydd Cabinet Llywodraeth Cymru dros Lywodraeth Leol a Gwariant Cyhoeddus, Alun Davies ei bryderon ynghylch cynlluniau’r Weinyddiaeth Amddiffyn ar gyfer y posibilrwydd o gau canolfannau’r fyddin yng Nghymru, gan ychwanegu “Mae Hunaniaeth Gymreig o fewn y Lluoedd Arfog yn rhan hanfodol o’n hunaniaeth genedlaethol. Mae’n hollbwysig i ddyfodol ein Hundeb bod ein Lluoedd Arfog wedi’u lleoli ym mhob rhan o’r DU a bod ein holl genhedloedd yn gallu chwarae eu rhan i amddiffyn y DU a bod ein holl genhedloedd yn cael eu cynrychioli yn y penderfyniadau dros ganolfannau. a strategaeth ystadau ehangach y Weinyddiaeth Amddiffyn." [30]

Yn 2019 cafodd llywodraeth y DU ei beirniadu am ei bwriad i gau Barics Cawdor, yn Sir Benfro i’w gau yn 2024 ac Aberhonddu yn 2027. Roedd ASau Cymreig ar y pwyllgor Materion Cymreig yn San Steffan yn bryderus am yr effaith negyddol posib ar gymunedau lleol yng Nghymru. [31] Dywedodd y Pwyllgor Materion Cymreig ym mis Tachwedd 2019, “Dylai Llywodraeth y DU sicrhau bod gan Gymru gyfran deg o bresenoldeb milwrol, yn fras yn gymesur â’i phoblogaeth. Dylai roi sicrwydd ynghylch unrhyw newidiadau arfaethedig i leoliad unedau a lleihau’r effaith ar economi Cymru a chymunedau lleol.” [5]

Ym mis Tachwedd 2021, gwnaeth llywodraeth y DU dro pedol gan ddweud y bydd Barics Aberhonddu yn parhau fel prif bencadlys y Fyddin yng Nghymru. Cyhoeddwyd hefyd y byddai sylfaen cronfeydd wrth gefn Wrecsam yn cael ei ehangu fel rhan o raglen Future Soldier Llywodraeth y DU gwerth £8.6bn. Ar y llaw arall, byddai Barics Cawdor yn Sir Benfro yn dal i gau, ond byddai hyn yn cael ei ohirio tan 2028. Dywedodd Pennaeth y Fyddin yng Nghymru, y Brigadydd Andrew Dawes “Byddwn yn croesawu’r Marchfilwyr Cymreig (Queen’s Dragoon Guards) ac uned milwyr traed ychwanegol i farics pwrpasol newydd yn Ne Cymru yn ogystal ag is-uned newydd o 3 Royal. Cymraeg yn Wrecsam." Dywedodd llywodraeth y DU y bydd milwyr troed o Gymru "yn parhau i fod wrth galon gallu ymladd rhyfel y Fyddin gyda Bataliwn 1af, Y Cymry Brenhinol yn derbyn Cludwr Personél Arfog newydd y Fyddin, Bocsiwr". [32]

Cyhoeddodd Ysgrifennydd Amddiffyn y DU, Ben Wallace, ym mis Rhagfyr 2021 y bydd y Marchfilwyr Cymreig (Gwarchodlu Dragŵn y Frenhines) sy’n recriwtio’n bennaf o Gymru, yn symud i Farics Caerwent wedi’i adnewyddu o 2028. [33]

Dywedodd Prif Weinidog Cymru, Mark Drakeford wrth y Senedd ym mis Hydref 2021 fod Cymru’n cyfrannu bron ddwywaith ei chyfran o’r boblogaeth o bersonél y lluoedd arfog “ond eto mae gennym ni hanner ein cyfran o’r boblogaeth o ran strategaeth sylfaenu’r lluoedd arfog.” Dywedodd Drakeford, er bod gan Gymru 5% o boblogaeth y DU, mae’r wlad yn darparu 9% o bersonél lluoedd arfog y DU ac mai dim ond 2.5% o bersonél Cymru sydd wedi’u lleoli yng Nghymru. [34]

Cyn-filwyr

golygu

Yng nghyfrifiad 2021, dywedodd tua 115,000 o bobl yng Nghymru eu bod wedi gwasanaethu yn y lluoedd arfog yn flaenorol, sef tua 4.5% o drigolion arferol Cymru a oedd yn 16 oed neu’n hŷn. Mae hyn yn nifer uwch o gyn-filwyr nag sydd yn Lloegr (3.8%). O blith cyn-filwyr Cymru, mae 76.3% (88,000 o bobl) wedi gwasanaethu yn y lluoedd arferol, 19.3% (22,000 o bobl) wedi gwasanaethu yn y lluoedd wrth gefn, a 4.5% (5,000 o bobl) wedi gwasanaethu yn y ddau. O gartrefi Cymru, roedd gan 8.1% un neu fwy o bobl a oedd wedi gwasanaethu yn y fyddin. Mae hyn hefyd yn uwch nag yn Lloegr ar 7.0%. [2]

Y Cyrnol James Phillips yw Comisiynydd Cyn-filwyr cyntaf Cymru, sy’n gweithio i wella cymorth i gyn-filwyr yng Nghymru a chraffu ar bolisi’r llywodraeth ar gyfer cyn-filwyr yn ogystal â darparu cyngor i’r llywodraeth. [35]

Mae Gwobr Cyn-filwyr Cymru yn wobrau blynyddol sy’n cael eu cynnal mewn cydweithrediad ag Elusen Milwyr ABF i gydnabod cyflawniadau Milwyr Wrth Gefn Cymreig, cwmnïau a chyflogwyr sy’n cefnogi cymuned y Lluoedd Arfog yng Nghymru. [36]

Polisïau Llywodraeth Cymru

golygu

Mae gan bersonél y lluoedd arfog a chyn-filwyr yng Nghymru fynediad am ddim i ganolfannau hamdden a phyllau sy’n cymryd rhan, gan ddefnyddio eu cerdyn braint amddiffyn. [37]

Mae pob un o’r 22 awdurdod lleol yng Nghymru wedi arwyddo Cyfamod y Lluoedd Arfog ac mae pob awdurdod wedi penodi Hyrwyddwr y Lluoedd Arfog. Mae Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru (CLlLC) yn goruchwylio’r Cyfamod mewn ardaloedd awdurdodau lleol ac yn rheoli sefydliadau fel SSCE Cymru sy’n cefnogi plant personél milwrol mewn addysg. Mae Llywodraeth Cymru yn ariannu GIG Cymru i Gyn-filwyr a Rhwydwaith Trawma Cyn-filwyr Cymru ac yn cynnal cynllun Lle Gwych i Weithio i Gyn-filwyr i gefnogi cyn-filwyr i gael cyflogaeth yn y gwasanaeth sifil. Mae llywodraeth Cymru hefyd yn cefnogi saith Swyddog Cyswllt y Lluoedd Arfog (AFLO) rhanbarthol ac yn rhedeg gwasanaeth cynghori o’r enw Canllaw Ailsefydlu Cymru. Mae Llywodraeth Cymru yn cael cyngor gan y Grŵp Arbenigol ar Anghenion Cymuned y Lluoedd Arfog yng Nghymru ac yn llunio adroddiad blynyddol ar weithredu’r cyfamod yng Nghymru. [38]

Cynigion ar gyfer lluoedd amddiffyn Cymru

golygu

Mae llyfr "Independence in Your Pocket" YesCymru hefyd wedi awgrymu 'Lluoedd Amddiffyn Cymreig' ar hyd y model Gwyddelig fel opsiwn posib. Mae'n debygol o fod ag un strwythur gorchymyn a bydd yn cynnwys byddin, llynges a gwasanaethau yn yr awyr sy'n canolbwyntio ar heddluoedd tir. Gallai’r gwasanaethau hyn gael eu cefnogi gan filwyr wrth gefn, ac mae ‘Lluoedd Amddiffyn Cymru’ yn debygol o gynnwys 5,000-7,000 o staff. [39]

Mae Dr Bleddyn Bowen, Darlithydd mewn Astudiaethau Amddiffyn yng Ngholeg y Brenin Llundain, wedi awgrymu ffurfio sefydliadau Diogelwch Cenedlaethol Cymreig mewn Cymru annibynnol yn ogystal â'u hamcanion cyfundrefnol. [40] Mae ei sefydliadau arfaethedig fel a ganlyn: Cyngor Diogelwch Cenedlaethol Cymru dan arweiniad pennaeth llywodraeth/gwladwriaeth Cymru; Gwasanaeth Cudd-wybodaeth Cymru sy'n gyfrifol am wrthderfysgaeth, gwrth-ddeallusrwydd, gwrth-dwyll, troseddau trefniadol, cyswllt cudd-wybodaeth perthynol; Heddlu Amddiffyn Cymru ar gyfer plismona awyr/morwrol, amddiffyn awyr, ymateb i drychinebau, amddiffyn sifil, lluoedd arbennig; llu ymladd a chadw heddwch Alldeithiol Cymru sy'n ymwneud â chenadaethau NATO, yr UE a'r Cenhedloedd Unedig ; hyrwyddo hyfforddiant, ymarferion a phrofion ar gyfer cynghreiriaid yng Nghymru. [40] Mae Dr Bowen yn awgrymu y dylai fod gan y sefydliadau hyn yr amcanion a ganlyn: cynnal economi wleidyddol fyd-eang er budd economi Cymru ac ansawdd bywyd Cymru, amddiffyn dinasyddion Cymru a hyrwyddo buddiannau Cymreig dramor, atal ac ymateb i weithgarwch tramor gelyniaethus yng Nghymru, cynnal perthnasoedd ag Ewrop gwladwriaethau a sefydliadau a'r Unol Daleithiau ac yn cyfrannu at amddiffyn a diogelwch ar y cyd cynghreiriaid.[40]

Gweler hefyd

golygu

Cyfeiriadau

golygu
  1. ↑ "Welcome to Wales Supporting and investing in our Armed Forces Community in Wales" (PDF). Welsh Government.
  2. ↑ 2.0 2.1 "UK Armed Forces veterans in Wales (Census 2021)". GOV.WALES (yn Saesneg). Cyrchwyd 2022-11-19.
  3. ↑ "Location of UK regular service and civilian personnel quarterly statistics: 2017". GOV.UK (yn Saesneg). Cyrchwyd 2022-12-14.
  4. ↑ 4.0 4.1 Zubova, Xenia. "How Welsh is the British Army?". Forces Network (yn Saesneg). Cyrchwyd 2022-04-26.
  5. ↑ 5.0 5.1 "Wales's contribution to the UK armed forces".
  6. ↑ "EXPERT GROUP ON THE NEEDS OF THE ARMED FORCES COMMUNITY IN WALES" (PDF).
  7. ↑ "Cymru i elwa o gynlluniau trawsnewidiol radical y Fyddin". GOV.UK (yn Saesneg). Cyrchwyd 2024-11-10.
  8. ↑ "ERS Silver and Armed Forces in Wales Awards celebrate success". GOV.UK (yn Saesneg). Cyrchwyd 2022-04-27.
  9. ↑ "Alan Richmond". TheVeteran.UK (yn Saesneg). Cyrchwyd 2024-11-10.
  10. ↑ "Brigadier Alan Richmond reaches the top in Brecon".
  11. ↑ Devine, Darren (2012-05-15). "Family history and a sense of service drives the head of the army in Wales, Brigadier Philip Napier". Wales Online (yn Saesneg). Cyrchwyd 2024-11-10.
  12. ↑ 12.0 12.1 "MOD regional expenditure with UK industry and supported employment: 2021/22". GOV.UK (yn Saesneg). 2023-08-03. Cyrchwyd 2023-10-27.
  13. ↑ 13.0 13.1 "Country and regional public sector finances expenditure tables - Office for National Statistics". www.ons.gov.uk. Cyrchwyd 2023-10-27.
  14. ↑ "HQ 160th (Welsh) Brigade". www.army.mod.uk (yn Saesneg). Cyrchwyd 2022-04-26.
  15. ↑ "Exercise Cambrian Patrol back on track after two-year hiatus". www.army.mod.uk (yn Saesneg). Cyrchwyd 2022-05-02.
  16. ↑ "Royal Welsh". www.army.mod.uk (yn Saesneg). Cyrchwyd 2022-04-26.
  17. ↑ 17.0 17.1 17.2 "The Royal Welsh | National Army Museum". www.nam.ac.uk (yn Saesneg). Cyrchwyd 2022-04-26.
  18. ↑ 18.0 18.1 "1st The Queen's Dragoon Guards". www.army.mod.uk (yn Saesneg). Cyrchwyd 2022-04-26.
  19. ↑ "Cymru i elwa o gynlluniau trawsnewidiol radical y Fyddin". GOV.UK (yn Saesneg). Cyrchwyd 2024-11-11.
  20. ↑ 20.0 20.1 "Welsh Guards". www.army.mod.uk (yn Saesneg). Cyrchwyd 2022-04-26.
  21. ↑ "THE WELSH GUARDS".
  22. ↑ "Royal Air Force". Royal Air Force (yn Saesneg). Cyrchwyd 2022-04-26.
  23. ↑ "Welsh Royal Naval Reservists bid farewell to Barry with parade ahead of Cardiff Bay move". ITV News (yn Saesneg). 18 Ionawr 2020. Cyrchwyd 20 Ionawr 2020.
  24. ↑ J.D. Davies, Britannia's Dragon: A Naval History of Wales (Llundain: History Press, 2013)
  25. ↑ "Dragon shows a flare for action during weapons trials in the Channel". Royal Navy. 2012-03-12. Cyrchwyd 2012-03-15.
  26. ↑ "Navy destroyer linked to Cardiff". BBC News. 2007-05-24. Cyrchwyd 2008-03-09.
  27. ↑ Flynn, Jessica (2016-05-18). "Dragons make a return to the bows of Cardiff's warship". WalesOnline (yn Saesneg). Cyrchwyd 2022-04-27.
  28. ↑ 28.0 28.1 Ryan, p.17
  29. ↑ "PT booklet (PDF format)" (PDF). Ministry of Defence (United Kingdom). Archifwyd o'r gwreiddiol (PDF) ar 10 December 2009. Cyrchwyd 4 June 2010.
  30. ↑ "Written Statement: Defence Estate and Military Presence in Wales (10 December 2018)". GOV.WALES (yn Saesneg). Cyrchwyd 2022-12-14.
  31. ↑ "Closure of Brecon and Cawdor military bases criticised by MPs". BBC News (yn Saesneg). 2019-11-04. Cyrchwyd 2022-12-14.
  32. ↑ "Army's Brecon Beacons base saved in Wales troops move". BBC News (yn Saesneg). 2021-11-25. Cyrchwyd 2022-12-14.
  33. ↑ "Wales to benefit from Army's radical transformation". GOV.UK (yn Saesneg). Cyrchwyd 2022-12-14.
  34. ↑ "Mark Drakeford calls for more Welsh troops to be based in Wales". Nation.Cymru (yn Saesneg). 2021-10-05. Cyrchwyd 2022-12-14.
  35. ↑ "Colonel James Phillips made first Wales Veterans' Commissioner". GOV.UK (yn Saesneg). Cyrchwyd 2022-12-14.
  36. ↑ "The Welsh Veterans Awards 2022". www.rctcbc.gov.uk. Cyrchwyd 2022-12-14.
  37. ↑ "Free swimming in Wales for the armed forces". GOV.WALES (yn Saesneg). Cyrchwyd 2022-12-14.
  38. ↑ "Support for the Armed Forces community". research.senedd.wales (yn Saesneg). Cyrchwyd 2022-12-14.
  39. ↑ Independence in your pocket (PDF). Y Lolfa Cyf. 2021.
  40. ↑ 40.0 40.1 40.2 "National security in an independent Wales: Intelligence and military considerations". Nation.Cymru (yn Saesneg). 26 October 2017. Cyrchwyd 27 April 2022.
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Lluoedd_Arfog_yng_Nghymru&oldid=13275269"