Pencampwriaeth Rygbi'r Pedair Gwlad 1897

Pencampwriaeth Rygbi'r Pedair Gwlad 1897
	Tîm Lloegr (v Cymru)
Dyddiad	9 Ionawr - 13 Mawrth 1897
Gwledydd	Lloegr; Iwerddon; yr Alban; Cymru
Ystadegau'r Bencampwriaeth
Pencampwyr	neb
Cwpan Calcutta	Lloegr
Gemau a chwaraewyd	4
Sgoriwr y nifer fwyaf; o bwyntiau	Byrne (12)
Sgoriwr; y nifer fwyaf; o geisiadau	Bulger (2) ; Gardiner (2)
← 1896 (Blaenorol)	(Nesaf) 1898 →

Pencampwriaeth Rygbi'r Pedair Gwlad 1897 oedd y bymthegfed ornest yng nghyfres Pencampwriaeth Rygbi'r Pedair Gwlad. Chwaraewyd pedair gêm rhwng 9 Ionawr a 13 Mawrth. Ymladdwyd hi gan Loegr, Iwerddon, Yr Alban, a Chymru.

Dim ond un gêm a gwblhaodd Cymru yn ystod y bencampwriaeth hon wedi i Undeb Rygbi Cymru dynnu allan o’r Bwrdd Rygbi Rhyngwladol ym mis Chwefror 1897 oherwydd yr anghydfod am roi tysteb i Arthur Gould, oedd yn cael ei ystyried fel tâl am chwarae gêm amatur gan y gwledydd eraill. Gan hynny nid oedd Cymru yn gymwys i chwarae unrhyw gemau rhyngwladol pellach.

Roedd y rheolau ar y pryd yn nodi y byddai'r tabl terfynol yn cael ei benderfynu ar bwyntiau gêm ac yna pwyntiau a sgoriwyd. Wrth i bob tîm orffen gyda dau bwynt gêm, bu'r bencampwriaeth yn ddamcaniaethol gyfartal. Hawliodd Lloegr y teitl trwy eu sgôr uwch, er iddynt golli eu dwy gêm gyntaf ac ildio mwy o geisiadau a phwyntiau nag unrhyw un o'r tair gwlad arall.^[1] Mae'r mwyafrif o ffynonellau yn rhestru canlyniad pencampwriaeth 1897 fel un "heb ei chwblhau" oherwydd nad oes modd dod i benderfyniad teg ar bwy oedd yn fuddugol.

System sgorio golygu

Penderfynwyd ar y gemau ar gyfer y tymor hwn ar bwyntiau a sgoriwyd. Roedd cais werth tri phwynt, tra bod trosi gôl wedi’i chicio o’r cais yn rhoi dau bwynt ychwanegol. Roedd gôl a ollyngwyd o'r marc a gôl adlam ill dau werth pedwar pwynt. Roedd goliau cosb werth tri phwynt.

Tabl golygu

Safle	Gwlad	Gemau				Pwyntiau			Table points
Safle	Gwlad	Chwarae	Ennill	Cyfartal	Colli	Dros	Yn erbyn	Gwahan.	Table points
1	Lloegr	3	1	0	2	21	27	−6	2
1	Iwerddon	2	1	0	1	16	17	−1	2
1	Cymru	1	1	0	0	11	0	+11	2
1	yr Alban	2	1	0	1	11	15	−4	2

Canlyniadau golygu

9 Ionawr 1897

Cymru	11–0	Lloegr

Casnewydd

6 Chwefror 1897

Iwerddon	13–9	Lloegr

Dulyn

20 Chwefror 1897

yr Alban	8–3	Iwerddon

Caeredin

13 Mawrth 1897

Lloegr	12–3	yr Alban

Manceinion

Heb eu chwarae golygu

Cymru v. Iwerddon
Yr Alban v. Cymru

Y gemau golygu

Cymry v. Lloegr golygu

J T Magee, Dyfarnwr

9 Ionawr 1897

Cymru	11 – 0	Lloegr
Cais: Pearson Boucher Jones Trosiad: Bancroft

Rodney Parade, Casnewydd
Dyfarnwr: JT Magee (Iwerddon)

Cymru:

Lloegr: J. F. Byrne (Mosley), FA Byrne (Mosley), Ernest Fookes (Sowerby Bridge), EM Baker (Prifysgol Rhydychen), T Fletcher (Seaton), Cyril Wells (Harlequins), EW Taylor (Rockcliff) capt., F Jacob (Prifysgol Caergrawnt), JH Baron (Bingley), PJ Ebdon (Wellington), RF Oakes (Hartlepool Rovers), WB Stoddart (Liverpool), Frank Stout (Gloucester), W Ashford (Richmond), RH Mangles (Richmond)

Iwerddon v. Lloegr golygu

6 Chwefror 1897

Iwerddon	13 – 9	Lloegr
Cais: Gardiner (2) Bulger GM: Bulger		Cais: Robinson Pen: Byrne (2)

Lansdowne Road, Dulyn
Dyfarnwr: DG Findlay (Yr Alban)

Iwerddon: J Fulton (C R Gogledd yr Iwerddon), W Gardiner (C R Gogledd yr Iwerddon), S Lee (C R Gogledd yr Iwerddon), Lawrence Bulger (Prifysgol Dulyn), TH Stevenson (Queen's Uni, Belfast), Louis Magee (Bective Rangers), GG Allen (Derry), JE McIlwaine (C R Gogledd yr Iwerddon), JH Lytle (Lansdowne), WG Byron (C R Gogledd yr Iwerddon), M Ryan (Rockwell College), J Ryan (Rockwell College), EG Forrest (Wanderers) capt., Andrew Clinch (Wanderers), CV Rooke (Monkstown)

Lloegr: J. F. Byrne (Mosley), G.C. Robinson (Percy Park), Ernest Fookes (Sowerby Bridge), JT Taylor (Castleford), WL Bunting (Richmond), S Northmore (Millom), EW Taylor (Rockcliff) capt., F Jacob (Prifysgol Caergrawnt), JH Baron (Bingley), PJ Ebdon (Wellington), RF Oakes (Hartlepool Rovers), WB Stoddart (Liverpool), Frank Stout (Gloucester), W Ashford (Richmond), RH Mangles (Richmond)

Yr Alban V. Iwerddon golygu

20 Chwefror 1897

yr Alban	8 – 3	Iwerddon
Cais: Turnbull Trosiad: TM Scott Pen: TM Scott		Cais: Bulger

Powderhall, Caeredin
Dyfarnwr: EB Holmes (Lloegr)

Yr Alban: AR Smith (Prifysgol Rhydychen), W Neilson (Albanwyr Llundain), GT Campbell (Albanwyr Llundain), CJN Fleming (Edinburgh Wanderers), T Scott (Hawick), RC Greig (Glasgow Academicals), M Elliot (Hawick), Robert MacMillan (Albanwyr Llundain) capt., JH Dods (Albanwyr Llundain), MC Morrison (Royal HSFP), WMC McEwan (Edinburgh Academicals), TM Scott (Hawick), RC Stevenson (Albanwyr Llundain), GO Turnbull (Gorllewin yr Alban), Alex Laidlaw (Hawick)

Iwerddon: Pierce O'Brien-Butler (Monkstown), W Gardiner (C R Gogledd yr Iwerddon), Lucius Gwynn (Prifysgol Dulyn), Lawrence Bulger (Prifysgol Dulyn), TH Stevenson (Belfast Albion), Louis Magee (Bective Rangers), GG Allen (Derry), JE McIlwaine (C R Gogledd yr Iwerddon), JH Lytle (Lansdowne), WG Byron (C R Gogledd yr Iwerddon), M Ryan (Rockwell College), Jim Sealy (Prifysgol Dulyn), EG Forrest (Wanderers) capt., Andrew Clinch (Wanderers), CV Rooke (Monkstown)

Lloegr v. Yr Alban golygu

13 Mawrth 1897

Lloegr	12 – 3	yr Alban
Cais: Fookes Robinson Trosiad: Byrne G. Adlam: Byrne		Cais: Bucher

Fallowfield, Manceinion
Dyfarnwr: JT Magee (Iwerddon)

Lloegr: J. F. Byrne (Mosley), G.C. Robinson (Percy Park), Ernest Fookes (Sowerby Bridge), Osbert Mackie (Prifysgol Caergrawnt), WL Bunting (Richmond), Cyril Wells (Harlequins), EW Taylor (Rockcliff) capt., F Jacob (Prifysgol Caergrawnt), J Pinch (Lancaster), E Knowles (Millom), RF Oakes (Hartlepool Rovers), WB Stoddart (Lerpwl), HW Dudgeon (Richmond), LF Giblin (Prifysgol Caergrawnt), JAS Davidson (Aspatria)

Yr Alban: AR Smith (Prifysgol Rhydychen), W Neilson (Albanwyr Llundain), Alf Bucher (Edinburgh Academicals), AW Robertson (Edinburgh Academicals), T Scott (Hawick), JW Simpson (Royal HSFP), M Elliot (Hawick), Robert MacMillan (Albanwyr Llundain) capt., JH Dods (Albanwyr Llundain), MC Morrison (Royal HSFP), WMC McEwan (Edinburgh Academicals), TM Scott (Hawick), RC Stevenson (Albanwyr Llundain), GO Turnbull (Gorllewin yr Alban), Andrew Balfour (Prifysgol Caergrawnt)

Ffynonellau golygu

Godwin, Terry (1984). The International Rugby Championship 1883-1983. London: Willows Books. ISBN 0-00-218060-X.
Griffiths, John (1987). The Phoenix Book of International Rugby Records. London: Phoenix House. ISBN 0-460-07003-7.

Cyfeiriadau golygu

↑ Godwin (1984), tud 49.

Dolenni allanol golygu

"6 Nations History". rugbyfootballhistory.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 30 Rhagfyr 2007. Cyrchwyd 2020-09-01.

Rhagflaenydd Y Pedair Gwlad 1896	Pencampwriaeth Rygbi'r Pedair Gwlad 1897	Olynydd Y Pedair Gwlad 1898

[Godwin49-1] Godwin (1984), tud 49.

[1]