Pyreneau
Mae'r Pyreneau (Sbaeneg: Pirineos; Ffrangeg: Pyrénées; Catalaneg: Pirineus; Aragoneg: Perineus; Basgeg: Pirinioak) yn fynyddoedd yn ne-orllewin Ewrop sy'n gwahanu Ffrainc a Sbaen. Maent yn ymestyn am tua 430 km (267 milltir) o Fae Biscay i Fôr y Canoldir.
280px | |
Math |
cadwyn o fynyddoedd ![]() |
---|---|
Enwyd ar ôl |
Pyrene ![]() |
| |
Cysylltir gyda |
Penrhyn Iberia ![]() |
Daearyddiaeth | |
Rhan o'r canlynol |
Alpide belt ![]() |
Lleoliad |
South-West Europe ![]() |
Sir |
Nouvelle-Aquitaine, Ocsitania, Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg, Aragón, Navarra, Catalwnia ![]() |
Gwlad |
Sbaen, Ffrainc, Andorra ![]() |
Arwynebedd |
19,000 km² ![]() |
Uwch y môr |
3,404 metr ![]() |
Yn ffinio gyda |
Valley of Ebro, Aquitaine Basin ![]() |
Cyfesurynnau |
42.67°N 1°E ![]() |
Hyd |
491 cilometr ![]() |
Cyfnod daearegol |
Eocene, Paleosöig, Mesosöig ![]() |
![]() | |
Deunydd |
metamorphic rock ![]() |
Enwyd y Pyreneau ar ôl Pyrene (tân mewn Groeg), cymeriad mewn mytholeg Roeg, merch Bebryx, a reibiwyd gan Herakles. Ffôdd i'r mynyddoedd lle cafodd ei chladdu neu ei bwyta gan anifeiliaid gwyllt.
Mae'r ffin rhwng Ffrainc a Sbaen yn dilyn llinell copaon uchaf y Pyreneau am y rhan fwyaf o'i hyd; mae gwlad fechan Andorra ynghanol y Pyrenaeau. Y mynyddoedd uchaf yw Pico d'Aneto neu Pic de Néthou 3,404 m (11,168 troedfedd), Mont Posets 3,375 m a Mont Perdu neu Monte Perdido 3,355 m.
Mae'r Pyreneau yn nodedig am amrywiaeth o anifeiliaid, adar a phlanhigion, gan gynnwys rhai mathau sy'n unigryw i'r mynyddoedd yma. Yn y gaeaf mae sgïo yn boblogaidd yma, tra yn yr haf mae'r Pyreneau yn gyrchfan boblogaidd iawn i gerddwyr a mynyddwyr. Mae tri llwybr cerdded pellter hir yn arwain ar draws y Pyreneau, GR 10 yn Ffrainc ar hyd y llethrau gogleddol, GR11 yn Sbaen ar draws y llethrau deheuol a'r Haute Randonnée Pyrénéenne (HRP) sy'n arwain ar hyd y copaon.
