Rhun ap Iorwerth

gwleidydd ac Aelod o'r Senedd dros Ynys Môn

Gwleidydd a chyn-newyddiadurwr o Gymro yw Rhun ap Iorwerth (ganed 27 Awst 1972)[1] sy'n Aelod o'r Senedd dros Ynys Môn ers Awst 2013. Mae'n arweinydd Plaid Cymru ers Mehefin 2023.[2] Fe'i etholwyd i'r Senedd mewn is-etholiad yn dilyn ymddiswyddiad yr Aelod Cynulliad Ieuan Wyn Jones.[3]

Rhun ap Iorwerth
AS
Rhun ap Iorwerth yn 2016
Arweinydd Plaid Cymru
Deiliad
Cychwyn y swydd
15 Mehefin 2023
DirprwySiân Gwenllian
Rhagflaenwyd ganAdam Price
Aelod o'r Senedd
dros Ynys Môn
Deiliad
Cychwyn y swydd
2 Awst 2013
Rhagflaenwyd ganIeuan Wyn Jones
Mwyafrif9,166
Manylion personol
Ganed (1972-08-27) 27 Awst 1972 (51 oed)
Tonteg, Pontypridd
Plaid gwleidyddolPlaid Cymru
Plant3
CartrefLlangristiolus, Ynys Môn
ProffesiwnNewyddiadurwr
GwefanGwefan wleidyddol

Bywyd cynnar ac addysg golygu

Mynychodd Ysgol Rhyd-y-Main, Dolgellau am ychydig, cyn symud i Ynys Môn a mynychu Ysgol Gynradd Llandegfan, cyn cael ei addysg uwchradd yn Ysgol David Hughes, Porthaethwy.[4] Yna aeth i Brifysgol Caerdydd ble graddiodd yn y Gymraeg a Gwleidyddiaeth yn 1993. Roedd ei dad, Edward, yn brifathro ac yn rhan o'r ddeuawd 'Dafydd Iwan ac Edward' a 'Chwm Rhyd y Rhosyn'.

Gyrfa golygu

Ymunodd â BBC Cymru fel newyddiadurwr yn 1994. Gweithiodd fel gohebydd yn Westminster cyn dychwelyd i Gymru yn 1997. Yn 2001 fe'i penodwyd yn Brif Ohebydd Gwleidyddol BBC Cymru, yn gweithio ar deledu a radio yn Gymraeg a Saesneg. Yn ystod y cyfnod hwn cyflwynodd raglenni ac eitemau i The Politics Show Wales, Dragon's Eye, ampm, BBC Radio Wales, Good Morning Wales, 'Post Cyntaf', rhaglenni amser brecwast a rhaglenni wythnosol ar wleidyddiaeth y dydd gan gynnwys 'Dau o'r Bae' a Newyddion S4C.

Yn Ionawr 2014 fe'i enwyd yn un o Noddwyr ('Patron') Cronfa Betsi Cadwaladr, sef yr adain wirfoddol o Fwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr.

Gwleidyddiaeth golygu

Ar 1 Awst 2013 etholwyd Rhun i gynrychioli Ynys Môn ar y Cynulliad, gyda thair gwaith y pleidleisiau a gafodd yr ail ymgeisydd (Llafur); derbyniodd 12,601 o bleidleisiau. Roedd hyn yn tanseilio breuddwyd Llafur i gael mwyafrif o aelodau yn Senedd y Cynulliad.

Yn dilyn ymddiswyddiad Adam Price fel arweinydd Plaid Cymru, ar 30 Mai 2023 cyhoeddodd Rhun y byddai yn sefyll fel ymgeisydd ar gyfer yr arweinyddiaeth. Ni chafwyd unrhyw ymgeisydd arall erbyn y dyddiad cau a cadarnahwyd Rhun fel yr arweinydd newydd ar 16 Mehefin 2023.[2]

Dolenni allanol golygu

Cyfeiriadau golygu

  1.  Cofnod Twitter ar ei ben-blwydd. Rhun ap Iorwerth (27 Awst 2012). Adalwyd ar 14 Ebrill 2016.
  2. 2.0 2.1 "Rhun ap Iorwerth yw arweinydd newydd Plaid Cymru". Golwg360. 2023-06-16. Cyrchwyd 2023-06-16.
  3.  Vaughan Roderick (2 Awst 2013). BBC News - Plaid's Anglesey win 'energising' for party, says Rhun ap Iorwerth. BBC. Adalwyd ar 2 Awst 2013.
  4.  Elgan Hearn (30 Tachwedd 2011). Ysgol David Hughes hold a school "hawl i holi" meeting with local politicians. Daily Post. Adalwyd ar 2 Awst 2013.