Ynys Môn (etholaeth Senedd Cymru)

etholaeth Cynulliad
Ynys Môn
Etholaeth Senedd Cymru
Lleoliad Ynys Môn o fewn Gogledd Cymru a Chymru
Math: Senedd Cymru
Rhanbarth Gogledd Cymru
Creu: 1999
AS presennol: Rhun ap Iorwerth (Plaid Cymru)
AS (DU) presennol: Virginia Crosbie (Ceidwadwyr)

Etholaeth Senedd Cymru o fewn Rhanbarth Gogledd Cymru ydy Ynys Môn. Mae'n ethol un aelod drwy ddull cyntaf i'r felin. Mae hefyd yn rhan o etholaeth ranbarthol Gogledd Cymru, sydd yn ethol pedwar aelod ychwanegol er mwyn cael cynrichiolaeth mwy cyfrannol ar gyfer y rhanbarth. Yr aelod dros yr etholaeth yw Rhun ap Iorwerth (Plaid Cymru).

Ffiniau golygu

Crëwyd etholaeth Senedd Cymru Ynys Môn yn 1999, gyda'r un ffiniau ac etholaeth seneddol o'r un enw, a'r un ffiniau a Sir Fôn.

Crëwyd rhanbarth Gogledd Cymru yn ystod yr etholiad cynulliad cyntaf hefyd yn 1999, ac ers 2007 mae hi wedi cynnwys etholaethau Aberconwy, Alun a Glannau Dyfrwy, Arfon, De Clwyd, Dyffryn Clwyd, Gorllewin Clwyd, Delyn, Wrecsam ac Ynys Môn.

Hanes golygu

Yn Etholiad Cynulliad Cenedlaethol Cymru, 1999, yr etholiad cyntaf i'r Cynulliad, enillwyd y sedd gan Ieuan Wyn Jones, a ddaeth yn arweinydd Plaid Cymru rhwng 2000 a 2012. Ar yr 20fed o Fehefin, 2013, ymddiswyddodd Ieuan Wyn Jones, i achosi isetholiad a gynhaliwyd ar y 1af o Awst. Enillwyd yr isetholiad yn gyfforddus gan Rhun ap Iorwerth gyda mwyafrif o dros 9000 o bleidleisiau. Yn yr etholiad Cynulliad canlynol, daliwyd y sedd eto gan Rhun ap Iorwerth gyda mwyafrif tebyg.

Pleidleisio golygu

Mewn etholiadau Senedd, mae gan bob pleidleisiwr ddwy bleidlais: un ar gyfer ymgeisydd i fod yn Aelod o'r Senedd dros yr etholaeth, a'r llall ar gyfer rhestr pleidiol o ymgeiswyr rhanbarthol. Defnyddir Dull d'Hondt ar gyfer dyrannu seddi rhanbarthol, gan ystyried canlyniadau'r etholaethau yn y rhanbarth.

Aelodau Cynulliad/ Aelodau o'r Senedd golygu

Etholiad Aelod Plaid Delwedd
1999 Ieuan Wyn Jones Plaid Cymru  
2013 (isetholiad) Rhun ap Iorwerth Plaid Cymru  

Aelodau o'r Senedd golygu

Etholiad Aelod Plaid Delwedd
2021 Rhun ap Iorwerth Plaid Cymru  

Etholiadau golygu

Etholiadau yn y 2020au golygu

Etholiad Senedd 2021: Ynys Môn
Plaid Ymgeisydd Pleidleisiau % ±%
Plaid Cymru Rhun ap Iorwerth 15,506 55.91 +1.12
Ceidwadwyr Lyn Hudson 5,689 20.51 +8.97
[[Llafur|Nodyn:Llafur/meta/enwbyr]] Samantha Egelstaff 5,300 19.11 +2.11
Reform UK Emmett Jenner 692 2.50 -
Democratiaid Rhyddfrydol Christopher Jones 547 1.97 +0.65
Mwyafrif 9,817 35.40 +3.93
Y nifer a bleidleisiodd 27,734 51.79 +1.12
Plaid Cymru yn cadw Gogwydd +1.80



Etholiadau yn y 2010au golygu

Etholiad Cynulliad 2016: Ynys Môn[1]
Plaid Ymgeisydd Pleidleisiau % ±%
Plaid Cymru Rhun ap Iorwerth 13,788 54.8 +13.4
Llafur Julia Dobson 4,278 17.0 −9.2
Plaid Annibyniaeth y DU Simon Wall 3,212 12.8 +12.8
Ceidwadwyr Clay Theakston 2,904 11.5 −17.7
Gwyrdd Gerry Wolff 389 1.5 +1.5
Democratiaid Rhyddfrydol Thomas Crofts 334 1.3 −1.8
Annibynnol Daniel ap Eifion Jones 262 1.0 +1.0
Mwyafrif 9,510 37.8 +25.6
Y nifer a bleidleisiodd 25,167 50.0
Plaid Cymru yn cadw Gogwydd
Is-etholiad Ynys Môn, 2013
Plaid Ymgeisydd Pleidleisiau % ±%
Plaid Cymru Rhun ap Iorwerth 12,601 58.24 +16.8
Llafur Tal Michael 3,435 15.88 −10.3
Plaid Annibyniaeth y DU Nathan Gill 3,099 14.3
Ceidwadwyr Neil Fairlamb 1,843 8.5 −20.7
Llafur Sosialaidd Kathrine Jones 348 1.61
Democratiaid Rhyddfrydol Stephen Churchman 309 1.4 −1.8
Mwyafrif 9,166 42.3 +30.3
Y nifer a bleidleisiodd 21,635
Etholiad Cynulliad 2011: Ynys Môn[2]
Plaid Ymgeisydd Pleidleisiau % ±%
Plaid Cymru Ieuan Wyn Jones 9,969 41.4 +1.7
Ceidwadwyr Paul Williams 7,032 29.2 +16.2
Llafur Joe Lock 6,307 26.2 +8.8
Democratiaid Rhyddfrydol Rhys Taylor 759 3.2 −0.2
Mwyafrif 2,937 12.2 −4.4
Y nifer a bleidleisiodd 24,067 48.6 −3.2
Plaid Cymru yn cadw Gogwydd −7.3


Etholiadau yn y 2000au golygu

Etholiad Cynulliad 2007: Ynys Môn[3]
Plaid Ymgeisydd Pleidleisiau % ±%
Plaid Cymru Ieuan Wyn Jones 10,653 39.7 +2.3
Annibynnol Peter Rogers 6,261 23.3 +23.3
Llafur Jonathan Austin 4,681 17.4 −6.4
Ceidwadwyr James Roach 3,480 13.0 −15.5
Democratiaid Rhyddfrydol Mandi L. Abrahams 912 3.4 −4.9
Plaid Annibyniaeth y DU Francis C. Wykes 833 3.1 +2.2
Mwyafrif 4,392 16.4 +6.5
Y nifer a bleidleisiodd 26,820 51.8 +1.5
Plaid Cymru yn cadw Gogwydd
Etholiad Cynulliad 2003: Ynys Môn
Plaid Ymgeisydd Pleidleisiau % ±%
Plaid Cymru Ieuan Wyn Jones 9,452 37.4 −15.2
Ceidwadwyr Peter Rogers 7,197 28.5 +9.3
Llafur William G. Jones 6,024 23.8 +0.9
Democratiaid Rhyddfrydol Nicholas Bennett 2,089 8.2 +3.0
Plaid Annibyniaeth y DU Francis C.Wykes 481 1.9
Mwyafrif 2,255 8.9 0.0
Y nifer a bleidleisiodd 25,243 50.3 −9.3
Plaid Cymru yn cadw Gogwydd

Etholiadau yn y 1990au golygu

Etholiad Cynulliad 1999: Ynys Môn[4]
Plaid Ymgeisydd Pleidleisiau % ±%
Plaid Cymru Ieuan Wyn Jones 16,469 52.6
Llafur Albert Owen 7,181 22.9
Ceidwadwyr Peter Rogers 6,031 19.2
Democratiaid Rhyddfrydol James H. Clarke 1,630 5.2
Mwyafrif 9,288 29.7%
Y nifer a bleidleisiodd 31,311 59.6
Plaid Cymru yn cipio etholaeth newydd

Gweler Hefyd golygu

Etholaethau Senedd Cymru
Llafur

Aberafan | Alun a Glannau Dyfrdwy | Blaenau Gwent | Bro Morgannwg | Caerffili | Canol Caerdydd | Castell-nedd | Cwm Cynon | Delyn | De Caerdydd a Phenarth | De Clwyd | Dwyrain Abertawe | Dwyrain Casnewydd | Gogledd Caerdydd | Gorllewin Abertawe | Gorllewin Caerdydd | Gorllewin Casnewydd | Gŵyr | Islwyn | Llanelli | Merthyr Tudful a Rhymni | Ogwr | Pen-y-bont ar Ogwr | Pontypridd | Rhondda | Torfaen | Wrecsam

Ceidwadwyr

Aberconwy | Brychieniog a Sir Faesyfed | Dyffryn Clwyd | Gorllewin Caerfyrddin a De Sir Benfro | Gorllewin Clwyd | Maldwyn | Mynwy | Preseli Penfro

Plaid Cymru

Arfon | Ceredigion | Dwyfor Meirionnydd | Dwyrain Caerfyrddin a Dinefwr | Ynys Môn

Rhanbarthau etholiadol Senedd Cymru

Rhanbarth Gogledd Cymru: Ceidwadwyr (2) | Plaid Cymru (1) | Llafur (1)
Rhanbarth Canolbarth a Gorllewin Cymru: Llafur (2) | Plaid Cymru (1) | Y Democratiaid Rhyddfrydol (1)
Rhanbarth Gorllewin De Cymru: Ceidwadwyr (2) | Plaid Cymru (2)
Rhanbarth Canol De Cymru: Ceidwadwyr (2) | Plaid Cymru (2)
Rhanbarth Dwyrain De Cymru: Ceidwadwyr (2) | Plaid Cymru (2)

  1. "Wales elections". BBC. BBC. 6 Mai 2016. Cyrchwyd 22/04/2018. Check date values in: |accessdate= (help)
  2. "Wales elections". BBC. BBC. 6 Mai 2011. Cyrchwyd 6 Mai 2011.
  3. "Etholiad Cynulliad 2007". BBC News. British Broadcasting Corporation. 2007-05-07. Cyrchwyd 2018-04-22.
  4. "Wales elections". BBC. BBC. 6 Mai 1999. Cyrchwyd 22/04/2018. Check date values in: |accessdate= (help)