Selene

Mae'r erthygl hon yn sôn am y dduwies Roegaidd. Am ddefnyddiau eraill, gweler Selene (gwahaniaethu).

Ym mytholeg a chrefydd Groeg yr Henfyd, Selene /sɪˈliːniː/ Groeg Hynafol: Σελήνη, seh-LEH-neh, sy'n golygu "Lleuad") yw duwies a phersonoliad y Lleuad. Gelwir hefyd yn Mene, ac yn draddodiadol mae hi'n ferch i'r Titaniaid Hyperion a Theia, ac yn chwaer i dduw'r haul Helios a duwies y wawr Eos. Mae hi'n gyrru ei cherbyd rhyfel lleuad ar draws y nefoedd. Priodolir amryw o gariadon iddi mewn mythau amrywiol, gan gynnwys Zeus, Pan, a'r dyn Endymion. Yng nghyfnod ôl-glasurol, roedd Selene yn aml yn cael ei huniaethu ag Artemis, fel yr uniaethwyd ei brawd, Helios, ag Apollo. Roedd Selene ac Artemis hefyd yn gysylltiedig â Hecate ac roedd y tri yn cael eu hystyried yn dduwiesau lleuad, ond dim ond Selene a ystyriwyd fel personoliad y Lleuad ei hun.

Selene
Personoliad o'r Lleuad
Selene, oddi ar sarcoffagws Rhufeinig
Enwau eraill	Mene (Μήνη)
Groeg	Σελήνη
Preswylfa	Yr wybren
Planed	Y Lleuad
Anifeiliaid	Ceffylau, teirw, mulod
Symbol	Y cilgant, y cerbyd rhyfel, y torch, y clogyn tonnol, y tarw, a'r lleuad
Diwrnod	Dydd Llun (hēméra Selḗnēs)
Achyddiaeth
Rhieni	Hyperion a Theia
Siblingiaid	Helios ac Eos
Consort	Endymion
Plant	Pum deg merch, Narcissus, Pandia, Ersa, Horae, Musaeus
Cywerthyddion
Rhufeinig	Luna
Phrygian	Men

Yr hyn sy'n cyfateb iddi mewn crefydd a mytholeg Rufeinig yw'r dduwies Luna.

Oriel

• Celf o Selene
• 
  Rhyddhad Selene ac Endymion, carreg fedd Alessandro a Lancellotto Pusterla, 16eg ganrif.
• 
  Selene ac Endymion yn sefyll wrth ymyl ei gilydd, dernyn o sarcoffagws, diwedd yr 2il ganrif OC.
• 
  Selene, paentiad 1880 gan Albert Aublet.
• 
  Selene gyda Endymion cysgu, ffresgo ym medwaredd arddull Pompeaidd.
• 
  Manylion Selene o sarcoffagws, cyfnod imperialaidd.
• 
  Selene, engrafiad gan François Chauveau.
• 
  Pen un o geffylau Selene'.
• 
  Cerflun o Selene o'r grŵp Silahtarağa sy'n cynrychioli Gigantomachy, Amgueddfa Archaeoleg Istanbul.
• 
  Dernyn lamp olew gyda phen Selene, cyfnod clasurol cynnar, Musée de Die.
• 
  Selene and Endymion, in the mural above the stage of the Friedrich von Thiersch Saal in the Wiesbaden Kurhaus.
• 
  Selene yn gadael ei cherbyd rhyfel, mosäig Rhufeinig, Andalusia.
• 
  Selene and Endymion, ffresgo ar nenfwd gan Giuseppe Antonio Orelli, tua 1730–1770, Palazzo Riva.
• 
  Selene and the Horae, gan Wilhelm Heinrich Roscher.
• 
  Selene neu Nyx yn Academi Athens, Groeg.
• 
  Un o'r darluniau hynaf o Selene sydd wedi'i adennill, tua 490 CC, gan y Brygos Painter.

Gweler hefyd

 

• Diana (mytholeg)
• Duwiau corniog
• Rhestr o dduwiau'r lleuad
• Seren a chilgant

 

Dolenni allanol

•  Chisholm, Hugh, gol. (1911). "Selēnē". Encyclopædia Britannica. 24 (arg. 11th). Cambridge University Press. t. 601.
• SELENE in The Theoi Project
• SELENE in Mythopedia
• The Warburg Institute Iconographic Database (images of Selene)