Thomas Picton

Cadfridog Cymreig a laddwyd ym Mrwydr Waterloo oedd Syr Thomas Picton (24 Awst 1758 – 18 Mehefin 1815).

Thomas Picton
Ganwyd	24 Awst 1758  Hwlffordd
Bu farw	18 Mehefin 1815  o lladdwyd mewn brwydr  Brwydr Waterloo
Dinasyddiaeth	Cymru, Teyrnas Unedig Prydain Fawr ac Iwerddon
Alma mater	Ysgol Ramadeg Hwlfordd
Galwedigaeth	swyddog milwrol, gwleidydd
Swydd	Aelod o 5ed Senedd y Deyrnas Unedig
Tad	Thomas Picton
Mam	Cecil Powell
Gwobr/au	Marchog Groes Fawr Urdd y Baddon, Cadlywydd Urdd y Tŵr a'r Cleddyf, Army Gold Medal, Urdd Filwrol y Tŵr a'r Cleddyf

Bywgraffiad

Ganed ef yn Poyston Cross yn ne Sir Benfro, yn fab iau i Thomas Picton o Poyston Hall. Ymunodd a'r fyddin yn 1771, fel ensign yn 12fed Catrawd y Troedfilwyr, ond ni welodd frwydro nes iddo gymeryd rhan yng nghipio ynys Sant Lwsia yn 1796. Bu'n llywodraethwr milwrol Trinidad yn y 1790au, lle cafodd yr enw am greulondeb.

Roedd yn bennaeth y 3edd adran yn Rhyfel Iberia ac enillodd gryn enw iddo'i hun. Fodd bynnag, ar ddiwedd y rhyfel nid oedd yn un o'r cadfridogion a wnaed yn arglwyddi. Roedd hyn yn siom fawr iddo, a dychwelodd i sir Gaerfyrddin gyda'r bwriad o geisio dod yn aelod seneddol. Urddwyd ef yn Farchog Groes Fawr Urdd y Baddon yn 1815, a phan ddihangodd Napoleon o Ynys Elba, galwyd ef yn ôl i'r fyddin. Arweiniodd y 5ed Adran yn yr ymladd yn Quatre Bras, lle cafodd ei glwyfo. Er gwaethaf ei glwyf, ymladdodd ym Mrwydr Waterloo, lle lladdwyd ef. Claddwyd ef yn Eglwys Gadeiriol Sant Paul, Llundain, lle mae cofgolofn iddo. Ceir cofgolofn iddo hefyd yn nhref Caerfyrddin.

Ffigwr Dadleuol

Yn ystod 2020 yn sgil ton o ymateb i brotestiadau lladd George Floyd a'r mudiad Black Lives Matter codwyd cwestiynau ar addasrwydd cofebau i Thomas Picton yn Neuadd y Ddinas, Caerdydd ac ym Maes Picton, Caerfyrddin oherwydd ei gysylltiadau gyda chaethwasiaeth gan gamdrin caethwaesion pan oedd yn Lywodraethwr ar Ynys Trinidad yn y Caribî rhwng 1797 a 1803 gan gynnwys, cael ei gyhuddwyd ef o lofruddio Louisa Calderon.

Ar nos Iau 23 Gorffennaf, pleidleisiodd cynghorwyr Cyngor Dinas Caerdydd dros symud y cofeb i Picton yn Neuadd y Ddinas oddi yno. Pleidleisiodd cynghorwyr 57 o blaid symud y cerflun, 5 yn erbyn, a 9 yn ymatal y bleidlais. Nodwyd bod Cyngor Tref Caerfyrddin am drafod y maen hir i Picton hefyd.

Darllen Pellach

• 'Y Broblem gyda Thomas Picton', erthygl farn yn Golwg360
• 'Picton: Arwr neu fwystfil?', BBC Cymru Fyw

Cyfeiriadau

Senedd y Deyrnas Unedig
Rhagflaenydd: John Owen	Aelod Seneddol Penfro 1813 – 1815	Olynydd: John Jones