Teyrnasoedd Cymru
Yn yr Oesoedd Canol cynnar gwelid sawl teyrnas annibynnol Gymreig yn blodeuo yng Nghymru, ond erbyn Oes y Tywysogion roedd teyrnasoedd Gwynedd, Powys a Deheubarth yn dominyddu.
| (y map gwreiddiol gan William Rees 1959 Atgynhyrchwyd yn 'Hanes Cymru' gan John Davies) | |
Y teyrnasoedd
golygu- Teyrnas Brycheiniog, a'i thiriogaeth yn cyfateb yn fras i Frycheiniog, de-ddwyrain Cymru.
- Teyrnas Ceredigion, a sefydlwyd gan Geredig fab Cunedda yng ngorllewin Cymru.
- Teyrnas Deheubarth, yn ne-orllewin Cymru, ail i deyrnas Gwynedd yn unig yn Oes y Tywysogion.
- Teyrnas Dogfeiling, mân deyrnas yng ngogledd-dwyrain Cymru.
- Teyrnas Dyfed, teyrnas gynnar ar diriogaeth y Demetae, seiliedig ar Benfro.
- Teyrnas Erging, un o deyrnasoedd cynnar y de-ddwyrain a ddaeth yn rhan o Deyrnas Gwent ac wedyn Swydd Henffordd.
- Teyrnas Glywysing, un o deyrnasoedd cynnar de-ddwyrain Cymru.
- Teyrnas Gwent, un o deyrnasoedd cynnar y de-ddwyrain, cysylltiedig â'r Silwriaid a chylch Arthur.
- Teyrnas Gwynedd, a sefydlwyd gan Cunedda o'r Hen Ogledd ac a dyfodd i fod y deyrnas Gymreig grymusaf yn Oes y Tywysogion.
- Teyrnas Gŵyr, teyrnas fechan yn ne-orllewin Cymru, seiliedig ar benrhyn Gŵyr.
- Teyrnas Morgannwg, teyrnas grymusaf de Cymru cyn dyfodiad y Normaniaid.
- Teyrnas Powys, un o dair teyrnas rymusaf y wlad cyn iddi ymrannu yn y 12g:
- Powys Fadog, rhan ogleddol hen deyrnas Powys
- Powys Wenwynwyn, rhan ddeheuol yr hen Bowys
- Teyrnas Rhos, un o fân deyrnasoedd cynnar y Berfeddwlad a ddaeth yn rhan o Wynedd.
- Teyrnas Seisyllwg, yn ne-orllewin Cymru, fu'n bodoli o tua 730 hyd 920.
