Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Unol Daleithiau America

Mae tîm rygbi’r undeb Unol Daleithiau America yn cynrychioli’r UDA yn rhyngwladol ym myd chwaraeon rygbi'r undeb. Fe'i dosbarthir gan World Rugby (yr hen Fwrdd Rygbi Rhyngwladol y Byd, IRB) yn yr ail ddosbarth cryfder (ail lefel). Chwaraewyd y gêm ryngwladol gyntaf ym 1912 yn erbyn Awstralia. Mae'r tîm wedi gallu cymhwyso bedair gwaith ar gyfer Cwpan Rygbi'r Byd ac er 2003 mae'n cymryd rhan yng Nghwpan Churchill flynyddol a hefyd bellach, Pencampwriaeth Rygbi yr Americas. Dathlwyd eu llwyddiannau mwyaf gan yr Americanwyr sawl degawd yn ôl, pan ddaethant yn bencampwyr Olympaidd ym 1920 a 1924. Enw Undeb Rygbi Undol Daleithiau America yw USA Rugby.

Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Unol Daleithiau America

Lliwiau cartref Lliwiau oddi cartref
Cwpan y Byd
Ymddangosiadau	7

Arwyddlun tîm rygbi'r undeb UDA

Llysenw'r tîm yw USA Eagles.

Hanes

The U.S. rugby team for the October 1920 test match vs France

France vs U.S. rugby match during the 1924 Summer Olympics

The U.S. team that won gold in the 1924 Summer Olympics in Paris

Cyflwynodd mewnfudwyr o Brydain rygbi’r UD yng nghanol y 19g. Sefydlwyd y clybiau cyntaf yn 1872 yn ardal Bae San Francisco gyda'r Prydeinwyr yn perthyn iddynt. Ym 1874 cynhaliwyd y gêm rygbi ryngwladol gyntaf yng Ngogledd America yn Cambridge, Massachusetts rhwng prifysgolion Prifysgol McGill a Harvard. Hyd yn oed heddiw, mae'r ddwy brifysgol yn cystadlu bob mis Tachwedd ac yn chwarae am "Gwpan Covo" ar ôl y rheolau rygbi gwreiddiol.

Ym 1876, ffurfiodd prifysgolion Yale, Harvard, Princeton, a Columbia y Gymdeithas Bêl-droed Ryng-golegol, a oedd yn llywodraethu yn unol â rheolau rygbi (heblaw am wahaniaeth bach mewn sgorio). Yn ddiweddarach, datblygodd pêl-droed Americanaidd o'r rheolau cychwynnol hyn. Cynhaliwyd y gêm ryngwladol gyntaf ym 1912 ym Mhrifysgol Berkeley, yn erbyn Awstralia, gydag Awstralia'n ennill, 12: 8.

Ar 1 Ionawr 1880 dechreuwyd gweld yr hollt gyntaf rhwng rygbi ac esblygiad hyn a ddaeth yn Bêl-droed Americanaidd wrth i Walter Camp, capten tîm Prifysgol Yale, ddisodli'r sgarmes am y "line of scrimmage". Yn 1906 mabwysiadwyd yr hawl i chwaraewyr Pêl-droed Americanaid daflu'r bêl ymlaen, gan wahaniaethu eto oddi ar rygbi'r undeb. Yn 1910 teithiodd tîm yr UDA i Seland Newydd ac Awstralia gan chwarae 20 gêm.

Cyn Gemau Olympaidd 1920, nid oedd rygbi wedi cael ei chwarae yn llawer o'r UD ers dros ddegawd. Dim ond yng Nghaliffornia yr oedd y gamp yn dal i fod yn eang - fel y mae British Columbia a Vancouver yng Nghanada sydd hefyd ar lan orllewinnol y wlad. Pan gyrhaeddodd y tîm cenedlaethol y gemau Olympaidd yn Antwerp, roedd Tsiecoslofacia a Rwmania wedi tynnu allan o'r twrnamaint, arhosodd Ffrainc a'r Unol Daleithiau fel yr unig gyfranogwyr. Enillodd yr Americanwyr y gêm yn hollol rhyfeddol o 8-0 a daethant yn bencampwr Olympaidd.

Yn wyneb Gemau Olympaidd yr Haf 1924 eto lluniwyd tîm cenedlaethol. Roedd y tîm hefyd yn cynnwys rhai chwaraewyr pêl-droed Americanaidd nad oeddent erioed wedi chwarae rygbi o'r blaen. Curodd yr Americanwyr Rwmania 39-0 a sgorio yn y rownd derfynol ar Ffrainc. Unwaith eto fe wnaethant reoli syrpréis wrth guro pencampwyr Ewrop oedd yn teyrnasu gyda 17: 3. Yn fuan ar ôl y gemau hyn, aeth rygbi’r IOC allan o’r rhaglen a suddodd rygbi i’r Unol Daleithiau yn ddibwys yn llwyr. Wedi'r Gemau yn 1924 penderfynod yr IOC hepgor rygbi fel gêm yn y campau a gyda hynny, suddodd rygbi fel camp a allai ddod yn boblogaidd yn yr Unol Daleithiau.

Ail-wynt a Chwpan y Byd

Australia scrum against the U.S. at the 2011 RWC.

Ar ddechrau'r 1960au, fe ddeffrodd y diddordeb yn araf eto. Yn 1975, sefydlwyd Cymdeithas Rygbi’r Unol Daleithiau a chynhaliwyd 1976 yn Anaheim ar ôl ymyrraeth dros 50 mlynedd eto mewn gêm ryngwladol. Chwaraewyd y gêm rygnwladol gyntaf gan dîm yr UDA ar ei newydd wedd ar 31 Ionawr 1976 yn erbyn Awstralia lle collodd yr Americanwyr 12-24 yn eu gêm yn Anahein, Califfornia. Yn y blynyddoedd canlynol, sefydlodd yr Americanwyr eu hunain ychydig yn is na brig y byd. Yn 1987 cawsant eu gwahodd gan Bwrdd Rygbi Rhyngwladol, yr IRB ar gystadlu yn y Cwpan Rygbi'r Byd cyntaf ac ennill yn eu gêm gyntaf yng Nghwpan y Byd yn erbyn Siapan. Yng Nghwpan y Byd 1991, fe gollon nhw bob un o'r tair gêm rownd ragbrofol ym 1995, doedden nhw ddim yn gymwys.

Er i'r cymhwyster ar gyfer Cwpan y Byd 1999 lwyddo, ond unwaith eto dim ond trechu oedd yn y rownd gyntaf. Yng Nghwpan y Byd 2003, roedd yr Americanwyr unwaith eto yn fuddugol yn erbyn Japan, ond yn methu unwaith eto â'r cymhwyster rownd yr wyth olaf. Bedair blynedd yn ddiweddarach, ni allent ennill o gwbl. Yng Nghwpan y Byd 2011 llwyddodd yn rownd ragbrofol C buddugoliaeth dros Rwsia. Yn 2015, fe wnaethant ymddeol yn fuddugol a heb bwyntiau yn rownd ragbrofol Cwpan y Byd.

Tîm Merched UDA

Sefydlwyd gwreiddiau tîm merched cenedlaethol yn 1985. Galwyd y tîm yn Wivern gan deithio i Loegr a Ffrainc a pheidio colli yn gêm.

Prif gystadlaethau

Enillodd yr UDA Pencampwriaeth Rygbi yr Americas ("Americas Rugby Championship") yn 2017 wedi iddynt gael gêm gyfartal gyda Tîm A yr Ariannin. Dyma tlws gyntaf i'r tîm ennill mewn dros 90 mlynedd. Bu iddynt ennill yn 2018 hefyd.

Maent wedi cymhwyso i bob un Cwpan Rygbi'r Byd heblaw 1995.

Overall record and rankings

Safleoedd Rygbi'r Byd (Dynion)
30 safle uchaf ar 10 Chwefror 2020
Safle	Newid*	Tîm	Pwyntiau
1		De Affrica	094.19
2		Seland Newydd	092.11
3		Lloegr	087.80
4		Iwerddon	085.36
5		Cymru	084.28
6		Ffrainc	082.37
7		Awstralia	081.90
8		Japan	079.28
9		Yr Alban	078.58
10		Yr Ariannin	078.31
11		Ffiji	076.21
12		Georgia	072.70
13		Yr Eidal	072.04
14		Tonga	071.44
15		Samoa	070.72
16		Sbaen	068.28
17		Unol Daleithiau America	068.10
18		Wrwgwái	067.41
19		Rwmania	065.11
20		Portiwgal	062.40
21		Hong Cong	061.23
22		Canada	061.12
23		Namibia	061.01
24		Yr Iseldiroedd	060.08
25		Rwsia	059.90
26		Brasil	058.89
27		Gwlad Belg	057.57
28		Yr Almaen	054.64
29		Chile	053.83
30		De Corea	053.11
*Newid o'r wythnos flaenorol
Safleoedd blaenorol United States
Ffynhonnell: World Rugby - Diweddarwyd y graff i 7 Ionawr 2019

Gweler isod dabl o'r gemau prawf cystadleuol mae tîm cenedlaethol yr Unol Daleithiau wedi eu chware hyd at 16 Awst 2019.

Gwrthwynebydd	Chwarae	Ennill	Colli	Cyfartal	% Ennill	Pwyntiau o blaid	Pwyntiau yn erbyn	Gwahaniaeth
Yr Ariannin	8	0	8	0	0%	119	247	-128
Nodyn:RuA	1	0	1	0	0%	30	34	-4
Awstralia	9	0	9	0	0%	100	394	-294
Australia XV	1	0	1	0	0%	22	26	-4
Barbados	1	1	0	0	100%	91	0	+91
Bermiwda	1	1	0	0	100%	60	3	+57
Brasil	4	3	1	0	75.00%	150	71	+79
Canada	62	22	38	2	35.48%	1119	1433	-314
Chile	6	5	1	0	83.33%	285	73	+212
Lloegr	5	0	5	0	0%	52	253	-201
England XV	2	0	2	0	0%	11	96	-107
Nodyn:RuA	4	0	4	0	0%	29	194	-165
Ffiji	6	1	5	0	16.67%	97	143	-46
Ffrainc	7	1	6	0	14.29%	93	181	-88
France XV	1	1	0	0	100%	8	0	+8
Georgia	6	3	3	0	50%	146	117	+29
Yr Almaen	1	1	0	0	100%	46	17	+29
Hong Cong	7	3	4	0	42.86%	152	191	-39
Iwerddon	10	0	10	0	0%	115	425	-310
Ireland XV	1	0	1	0	0%	7	32	-25
Nodyn:RuA	2	0	2	0	0%	22	74	-52
yr Eidal	5	0	5	0	0%	74	154	-80
Japan	24	13	10	1	56.25%	675	560	+115
Seland Newydd	3	0	3	0	0%	15	171	-156
New Zealand XV	1	0	1	0	0%	6	53	-47
Māori	1	0	1	0	0%	6	74	-68
Portiwgal	2	2	0	0	100%	83	22	+61
Rwmania	9	7	2	0	77.78%	230	104	+126
Rwsia	8	8	0	0	100%	280	110	+170
Samoa	7	2	5	0	28.57%	128	156	-28
yr Alban	6	1	5	0	16.67%	96	249	-153
Scotland XV	1	0	1	0	0%	12	41	-29
Nodyn:RuA	1	0	1	0	0%	9	13	-4
De Affrica	4	0	4	0	0%	42	209	-167
Yr Undeb Sofietaidd	1	0	1	0	0%	16	31	-15
Sbaen	3	3	0	0	100%	169	29	+140
Tonga	9	1	8	0	11.11%	134	241	-107
Tiwnisia	1	1	0	0	100%	47	13	+34
Wrwgwái	18	14	3	1	77.78%	578	314	+264
Cymru	7	0	7	0	0%	86	315	-229
Wales XV	1	0	1	0	0%	18	24	-6
Total	256	94	158	4	36.72%	5436	6844	-1408

Dolenni allanol

• USA Rugby Archifwyd 2015-03-26 yn y Peiriant Wayback
• Twitter @USARugby
• Yr UDA ar wefan World Rugby

Eginyn erthygl sydd uchod am rygbi'r undeb. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.