Zosimos o Panopolis
Roedd Zosimo o Panopoli (Groegeg: Ζώσιμος ὁ Πανοπολίτης; Adnebir hefyd wrth ei enw Lladin, Zosimus Alchemista, i.e. "Zosimus yr Alcemydd") yn alcemydd Greco-Aifftaidd a chyfrinydd Gnostig a oedd yn byw ar ddiwedd y 3edd a dechrau'r 4edd ganrif OC. Fe'i ganed yn Panopolis (Akhmim heddiw, yn ne'r Aifft Rufeinig), a ffynnodd ca.300.[1] Ysgrifennodd y llyfrau hynaf y gwyddys amdanynt ar alcemi, a alwodd yn "Cheirokmeta," gan ddefnyddio'r gair Groeg am "bethau a wnaed â llaw." Mae darnau o'r gwaith hwn wedi goroesi yn yr iaith Roeg wreiddiol ac mewn cyfieithiadau i Syrieg neu Arabeg. Mae'n un o tua 40 o awduron a gynrychiolir mewn crynodeb o ysgrifau alcemegol a luniwyd yn ôl pob tebyg yn Caergystennin yn y 7g neu'r 8g OC, y mae copïau ohonynt yn bodoli mewn llawysgrifau yn Fenis a Paris. Mae Steffan o Alexandria yn un arall.
| Zosimos o Panopolis | |
|---|---|
 | |
| Ganwyd | 3 g  Akhmim, Alexandria |
| Bu farw | 4 g |
| Dinasyddiaeth | Yr Aifft |
| Galwedigaeth | athronydd, awdur ffeithiol, alchemydd, geiriadurwr |
Bywgraffiad golygu
Roedd Zosimus yn Roegwr o ran iaith, ond yn byw yn yr Aifft. Mae dadleuon ynghylch ei ddinas darddiad: mae'r teitlau yn y llawysgrifau yn ei gofnodi fel brodor o Thebes a Panopolis (Akhmin) yn y Thebaid, tra bod gwyddoniadur Suda yn dweud ei fod yn dod o ddinas Alexandria. Efallai bod yr amrywioldeb oherwydd y symudiadau a wnaed gan Zosimo mewn bywyd. Nid yw'r cyfnod y bu'n byw ynddo yn hysbys gyda sicrwydd: mae'r ffaith ei fod yn crybwyll Porphyry a bod Synesius yn cyfeirio ato'n anuniongyrchol yn caniatáu inni ei osod rhwng diwedd y drydedd ganrif a dechrau'r bedwaredd ganrif wedi Crist.
Gwaith golygu
Darganfuwyd cyfieithiadau Arabeg o destunau gan Zosimos ym 1995 mewn copi o'r llyfr Keys of Mercy and Secrets of Wisdom gan Ibn Al-Hassan Ibn Ali Al-Tughra'i ', alcemydd Persiaidd. Yn anffodus, roedd y cyfieithiadau yn anghyflawn ac yn ymddangos yn ddi-air.[3] Mae'r mynegai enwog o lyfrau Arabeg, Kitab al-Fihrist gan Ibn Al-Nadim, yn sôn am gyfieithiadau cynharach o bedwar llyfr gan Zosimos, fodd bynnag oherwydd anghysondeb wrth drawslythrennu, priodolwyd y testunau hyn i enwau "Thosimos", "Dosimos" a "Rimos" ; hefyd mae'n bosib bod dau ohonyn nhw'n gyfieithiadau o'r un llyfr. Daeth Fuat Sezgin, hanesydd gwyddoniaeth Islamaidd, o hyd i 15 llawysgrif o Zosimos mewn chwe llyfrgell, yn Tehran, Cairo, Istanbul, Gotha, Dulyn a Rampur. Dadansoddodd Michèle Mertens yr hyn sy'n hysbys am y llawysgrifau hynny yn ei chyfieithiad o Zosimos, gan ddod i'r casgliad bod y traddodiad Arabeg yn ymddangos yn hynod gyfoethog ac addawol, ac yn gresynu at anhawster mynediad at y deunyddiau hyn nes bod argraffiadau wedi'u cyfieithu ar gael.
Ef oedd yr awdur cyntaf a ysgrifennodd weithiau alcemegol yn systematig ac yn arwyddo ei greadigaeth ei hun. Yn ôl yr hyn mae Suida yn ei ysgrifennu, roedd Zosimo yn awdur gwaith o'r enw Chemeutikà, wedi'i gysegru i'w chwaer Teosebia; rhannwyd yr gyfrol hon yn 28 llyfr, a nodwyd pob un â llythyren yr wyddor (24 llythyren yr wyddor Roegaidd a 4 llythyren o'r wyddor Gopteg). Nid yw'r gwaith hwn wedi cyrraedd ei gyfanrwydd, ond mae'r traddodiad llawysgrif (nid yn unig Groeg, ond Syrieg hefyd) wedi dosbarthu amryw o ysgrifau y mae'n rhaid eu bod yn rhannau ohono yn wreiddiol. O ran Teosebia, nid yw'n sicr mai hi oedd chwaer Zosimus yn yr ystyr iawn, gan y gall y term fod â gwerth symbolaidd a cyfriniol: yn y gweithiau mae Zosimus weithiau'n mynd i'r afael â hi fel disgybl ffyddlon, weithiau fel disgybl "hereticaidd". i ailgysylltu â'r magisteriwm alcemegol dilys. Darganfuwyd cyfieithiad Arabeg o'r gwaith, a wnaed gan Mu'ayyad al-Din Abu Isma'il al-Husayn ibn Ali al-Tughra'i, ym 1995, ond nid yw'r fersiwn hon yn gyflawn o bell ffordd ac yn anad dim nid yw'n llythrennol .
Yn ôl Suda, roedd hefyd yn awdur Bywyd Plato nad yw wedi dod i lawr atom ni, tra bod tri ar ddeg o ddarnau o'i Memorie autentiche ("Atgofion Dilys") yn cael eu cadw.
Yn ei adlewyrchiad, daeth ysgogiadau yn dod o Neoplatoniaeth, Cristnogaeth, Gnosticiaeth a Hermetigiaeth i aeddfedrwydd. Mae'r broses o drawsnewid metelau (yn bennaf o fetelau sylfaen i fetelau gwerthfawr, aur ac arian) yn symbolaidd o lwybr puro a chychwyn.
Gwaddol cemegol golygu
Roedd llwyddiannau ym maes cemeg Groegaidd (Helenistig) yn y dyfodol yn dibynnu ar y gwelliannau a wnaed yn y broses o'r gwydr chwythu sy'n angenrheidiol ar gyfer cynhyrchu lluniau llonydd. Mae ei ysgrifau hefyd yn disgrifio prosesau a ffyrnau, er enghraifft ar gyfer paentio cwyr, ar gyfer cynhyrchu dŵr sylffwrog, lluniau llonydd fel llestr gaeedig ("cerotakis") lle roedd metelau yn agored i anweddau o arlliwiau amrywiol, er enghraifft ar gyfer lliwio metel, prosesau arucheliad, pigmentau fel sinabar (gelwir hefyd yn [carreg goch'), a chynhyrchu mercwri ohono, a magnesia, ocr, arsenig (galwodd yn ail fercwri), hematit a bicarbonad soda.
Gweler hefyd golygu
Cyfeiriadau golygu
- ↑ Sherwood Taylor, F. (1937). "The Visions Of Zosimos". Ambix 1 (1): 88–92. doi:10.1179/amb.1937.1.1.88.
- ↑ Marcelin Berthelot, Collection des anciens alchimistes grecs (3 vol., Paris, 1887–1888, p.161); F. Sherwood Taylor, "The Origins of Greek Alchemy," Ambix 1 (1937), 40.
- ↑ Prof. Hassan S. El Khadem (September 1996). "A Translation of a Zosimos' Text in an Arabic Alchemy Book". Journal of the Washington Academy of Sciences 84 (3): 168–178.Note: A selected list of articles from this journal which were previously posted online have been removed. The page was captured multiple times on the Wayback Machine at archive.org, but it does not appear that the pdf was captured properly. If you wish to re-attempt this, the original link was: http://washacadsci.org/Journal/Journalarticles/ZosimosText.H.S.ElKhadem.pdf Archifwyd 2012-02-19 yn y Peiriant Wayback., and the following is a link to the page on the Wayback Machine.