Clogyrnach

Un o'r pedwar mesur ar hugain ydyw'r clogyrnach, wedi'i sgwennu ar gynghanedd. Ceir dwy linell o gyhydedd fer ar y cychwyn a llinell 16 sillaf wedi ei rhannu'n dair rhan.

Y pedwar mesur ar hugain

Y pedwar mesur ar hugain yw'r gyfundrefn o fesurau caeth a ddaeth yn ganon awdurdodol ym marddoniaeth Gymraeg yr Oesoedd Canol Diweddar, sef cyfnod Beirdd yr Uchelwyr. Rhestr Awdl gywydd Byr a thoddaid Clogyrnach Cyhydedd fer Cyhydedd hir Cyhydedd naw ban Cyrch a chwta Cywydd deuair fyrion Cywydd deuair hirion Cywydd llosgyrnog Englyn cyrch Englyn milwr Englyn penfyr Englyn proest cyfnewidiog Englyn proest cadwynog Englyn unodl union Englyn unodl crwca Gwawdodyn byr Gwawdodyn hir Hir a thoddaid Rhupunt byr Rhupunt hir Tawddgyrch cadwynog Toddaid

Dyma enghraifft o waith Gutun Owain:

Aur fynychle yw'r Fynachlog,

A'i chôr sy well na Chaer Sallog;

A drud doriadau

Y dail, a'r delwau,

A lleisiau lluosog.

Mae'r clogyrnach, fel y gwelir, yn odli fel a ganlyn:

a a b b a

gydag odl gyrch rhwng diwedd y pumed llinell a chanol y linell olaf.

Gweler hefyd

• Cerdd Dafod
• Y pedwar mesur ar hugain