Dirwasgiad Mawr
Roedd y Dirwasgiad Mawr (Saesneg: The Great Depression) yn gyfnod o ddirywiad economaidd enbyd, a ddechreuodd gyda chwymp y farchnad stoc ar 29 Hydref, 1929, sy'n adnabyddus fel Cwymp Wall Street neu 'Dydd Mawrth Du' (Black Tuesday).
 | |
| Enghraifft o'r canlynol | economic crisis, dirwasgiad, cyfnod o hanes, oes  |
|---|---|
| Dechreuwyd | 29 Hydref 1929 |
| Daeth i ben | c. 1941 |
| Yn cynnwys | Great Depression in Australia, Great Depression in Canada, Great Depression in Central Europe, Great Depression in Chile, Great Depression in France, Great Depression in Latin America, Great Depression in the Netherlands, Great Depression in South Africa, Great Depression in the United Kingdom, Great Depression in the United States, Great Depression in India, Shōwa Depression |
| Gwladwriaeth | Affganistan, yr Ymerodraeth Brydeinig, Gweriniaeth Weimar, Ffrainc, Tsile, Yr Iseldiroedd, De Affrica, Unol Daleithiau America |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Dechreuodd yn yr Unol Daleithiau ac ymledodd yn gyflym i Ewrop a phob rhan o'r byd bron, gyda chanlyniadau ysgytwol yn y gwledydd diwydiannol ynghyd â'r gwledydd a ddibynnai arnynt i allforio nwyddau crai. Aeth masnach ryngwladol i lawr yn gyflym, yr un modd ag enillion personol, refeniw o drethi, prisiau ac elw. Tarwyd nifer o ddinasoedd ledled y byd, yn enwedig y rhai a ddibynnai ar ddiwydiant trwm. Daeth gwaith adeiladu i ben bron mewn nifer o wledydd. Dioddefodd ffermio ac ardaloedd gwledig yn ogystal wrth i brisiau cnydau gwympo rhwng 40 i 60 y cant. Gwelwyd yr effaith yn arbennig o drwm ar y diwydiant glo a mwyngloddio wrth i'r alwad am eu cynnyrch ddisgyn yn sylweddol iawn a chan nad oedd dewis gwaith amgen i'r rhan fwyaf o'r gweithwyr.
Sefydlwyd rhaglenni cymorth ac adnewyddu gan nifer o wledydd ond un canlyniad o'r argyfwng economaidd oedd yr ansefydlogrwydd gwleidyddol a ddaeth yn ei sgîl, gyda thyfiant mawr mewn pleidiau asgell dde ac asgell chwith eithafol, streiciau, protestiadau, a rhyfeloedd cartref. Roedd seiliau democratiaeth dan fygythiad a gwelwyd unbeniaid fel Hitler, Stalin, Franco a Mussolini yn tyfu mewn grym a gwleidyddiaeth y byd - yn arbennig yn Ewrop - yn polareiddio, gan osod y llwyfan ar gyfer yr Ail Ryfel Byd yn 1939.
