Gwyddoniadur Cymru yr Academi Gymreig

Gwyddoniadur Cymru yr Academi Gymreig, a gyhoeddwyd yn 2008, yw'r gwaith gwyddoniadurol mwyaf uchelgeisiol i'w gyhoeddi yn yr iaith Gymraeg ers y 19g. Mae'n ymwneud â Chymru'n unig, yn wahanol i'r Gwyddoniadur Cymreig a gyhoeddwyd mewn deg cyfrol rhwng 1854 a 1879 gan Thomas Gee oedd yn wyddoniadur cyffredinol; yn hytrach mae'n debyg i Cymru: yn Hanesyddol, Parthedegol a Bywgraffyddol a olygwyd gan Owen Jones ac a gyhoeddwyd rhwng 1871 a 1875. Cyhoeddwyd y gyfrol yn Saesneg yr un pryd wrth yr enw Encyclopedia of Wales.

Gwyddoniadur Cymru yr Academi Gymreig

Enghraifft o'r canlynol	gwaith ysgrifenedig, gwyddoniadur cenedlaethol
Dyddiad cyhoeddi	2008

Disgrifiad a hanes

Mae trwch yr erthyglau am lefydd yng Nghymru ac am ei phobl. Cyfyngir yr erthyglau bywgraffyddol i unigolion sydd wedi marw. Y golygyddion yw John Davies (golygydd ymgynghorol am ddau fersiwn), Menna Baines (golygydd y fersiwn Cymraeg), Nigel Jenkins (golygydd y fersiwn Saesneg) a Pheredur Lynch.

Dechreuwyd ar y prosiect yn Ionawr 1999 a chyhoeddwyd y llyfr ar 31 Ionawr 2008, er mai 14 Tachwedd 2007 oedd y dyddiad lansio gwreiddiol.

Arianwyd y prosiect, a gostiodd £300,000, gan yr Academi Gymreig, Gwasg Prifysgol Cymru a hefyd cymorthdal gan Gyngor Celfyddydau Cymru drwy arian Loteri.

Ffeithiau am y gwyddoniadur

• Cyfanswm y geiriau - cyfrol Cymraeg: 838,152, cyfrol Saesneg: 787,693
• Cyfanswm yr erthyglau: dros 5,000
• Nifer o dudalennau - cyfrol Gymraeg: 1,112, cyfrol Saesneg: 1,088,
• Nifer o gyfranwyr: 374
• Argraffwyd gan wasg ym Malta

Beirniadaeth

• Mae rhai adolygwyr wedi awgrymu nad yw'r dewis o bynciau, na'r modd mae rhai erthyglau yn ymwneud â gwleidyddiaeth wedi eu geirio'n gwbwl gytbwys, ac y dylai fod ynddo fwy o sôn am rôl y mudiad llafur Prydeinig.
• Beirniadaeth arall arno yw ei bris: £65, er fod broliant gwefan Llenyddiaeth Cymru (yr Academi) yn mynnu: ""Llyfr y bydd pob teulu o Gymry sydd â’u treftadaeth yn agos at eu calon am fod â chopi ohono" – dyna sut y diffiniwyd Gwyddoniadur Cymru yr Academi Gymreig gennym."
• Nid oes sôn ynddo am Wicipedia nac am: Evan Jenkin Evans, Syr Horace Evans, Clive W. J. Granger, Thomas James Jenkin, Kenneth Glyn Jones ayb - gwyddonwyr Cymreig nag ychwaith am Gastell Gwrych a'i berchennog Lloyd Hesketh Bamford-Hesketh.
• Mae llawer o'r wybodaeth sydd ynddo'n ffeithiol anghywir gan gynnwys dyddiad marw Donald Watts Davies a fu farw yn 2000 ac nid 1999, dyddiad geni Lewis Edwards neu'r stori a geir yn yr erthygl am Gelert.

Llyfryddiaeth

• Gwyddoniadur Cymru yr Academi Gymreig, gol. John Davies, Menna Baines, Nigel Jenkins a Peredur Lynch (Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru, 2008) ISBN 978-0-7083-1954-3