Mark Rylance

Mae David Mark Rylance Waters (ganed 18 Ionawr 1960) yn actor, cyfarwyddwr theatr a dramodydd o Loegr. Ef oedd cyfarwyddwr artistig cyntaf Glôb Shakespeare yn Llundain, o 1995 i 2005. Cynhwysa ei ymddangosiadau ffilm Prospero's Books (1991), Angels and Insects (1995), Institute Benjamenta (1996), ac Intimacy (2001). Enillodd Rylance Wobr yr Academi a Gwobr BAFTA ar gyfer yr Actor Cefnogol Gorau yn dilyn ei berfformiad fel Rudolf Abel yn Bridge of Spies (2015). Yn 2016 serenna yn y rôl deitl yn ffilm Steven Spielberg The BFG, addasiad acsiwn-byw o'r llyfr plant gan Roald Dahl.

Mark Rylance
Llais	Mark Rylance voice.ogg
Ganwyd	18 Ionawr 1960  Ashford
Dinasyddiaeth	y Deyrnas Unedig
Alma mater	Royal Academy of Dramatic Art University School of Milwaukee
Galwedigaeth	dramodydd, actor llwyfan, actor ffilm, cyfarwyddwr theatr, actor teledu
Priod	Claire van Kampen
Perthnasau	Juliet Rylance
Gwobr/au	Gwobr Laurence Olivier, Gwobr yr Academi i'r Actor-gynorthwyydd Gorau, Gwobr y 'Theatre World', Gwobr Deledu yr Academi Brydeinig am Actor Gorau, Gwobr Tony am yr Actor Gorau mewn Drama, Gwobr Tony am yr Actor Gorau mewn Drama, Marchog Faglor, Gwobr Drama Desk ar gyfer Actor Eithriadol mewn Drama, Drama League Award, Sam Wanamaker Award
Gwefan	http://www.markrylance.co.uk/

Gwnaeth Rylance ei ddebut proffesiynol yn Theatr y Citizens, Glasgow yn 1980. Aeth yn ei flaen i ennill y Wobr Olivier ar gyfer yr Actor Gorau ar gyfer Much Ado About Nothing yn 1994 a Jerusalem yn 2010, a'r Wobr Tony ar gyfer yr Actor Gorau mewn Drama ar gyfer Boeing Boeing yn 2008 a Jerusalem yn 2011. Enillodd trydedd gwobr Tony yn 2014 ar gyfer Twelfth Night. Ar deledu, enillodd y Wobr BAFTA TV ar gyfer yr Actor Gorau ar gyfer ei rôl fel David Kelly yn nrama 2005 Channel 4 The Government Inspector a fe'i enwebwyd ar gyfer Gwobrau Emmy, Golden Globe and Screen Actors Guild ar gyfer chwarae Thomas Cromwell ym mini-gyfres 2015 BBC Two Wolf Hall.

Bywyd cynnar

Ganwyd Rylance yn Ashford, Caint, i Anne (Skinner yn gynt) a David Waters, y ddau yn athrawon Saesneg. Roedd un o'i famau cu yn Wyddeles. Roedd ei ddau dad-cu yn garcharorion rhyfel i Siapan yn yr Ail Ryfel Byd. Mae gan Rylance chwaer o'r enw Susannah, cantores opera ac awdur, a brawd, Jonathan, sy'n gweithio fel sommelier yn y tŷ bwyty Chez Panisse yn Berkeley, Califfornia. Symudodd ei rieni i'r Unol Daleithiau yn 1962, yn gyntaf i Connecticut ac wedyn i Wisconsin yn 1969, lle ddysgodd ei dad Saesneg ym Mhrifysgol Milwaukee. Mynychodd Rylance yr ysgol hon. Serennodd yn rhaf fwyaf o ddramâu'r ysgol gyda chyfarwyddwr y theatr, Dale Gutzman, gan gynnwys y brif ran mewn cynhyrchiad 1976 o Hamlet. Chwaraeodd Romeo yng nghynhyrchiad Romeo and Juliet yr ysgol. 

Bywyd personol

Dechreuodd Rylance ganlyn y gyfarwyddwraig, cyfansoddwraig a dramodydd Claire van Kampen yn 1987 tra'n gweithio ar gynhyrchiad o The Wandering Jew yn y Theatr Genedlaethol, a phriodasant yn Swydd Rydychen ar 21 Rhagfyr 1989. Trwy'r briodas hon, daeth yn lys-dad i'w dwy ferch o briodas flaenorol, yr actores Juliet Rylance a'r wnethurwraig ffilmiau Nataasha van Kampen. Bu Nataasha farw yng Ngorffennaf 2012 yn 28 mlwydd oed, yn dilyn hyn, tynnodd Rylance yn ôl o'i ran yn seremoni agoriadol Gemau'r Olympaidd 2012. Cymerodd Kenneth Branagh ei le.

Mae Rylance wedi bod yn gefnogwr o'r sefydliad ar gyfer hawliau brodorol Survival International am lawer o flynyddoedd. Ef yw crëwr a chyfarwyddwr "We Are One", digwyddiad codi arian a gymerodd le yn Theatr yr Apollo ym mis Ebrill 2010. Cynhwysodd y noson berfformiadau o ryddiaith a barddoniaeth lwythol o rai o actorion a cherddorion blaenaf y byd.

Mae Rylance yn noddwr i Peace Direct a Stop the War Coalition. Perfformiodd fywyd a geiriau Henri, dyn sy'n byw yng nghanol rhyfel yn nwyrain Congo, yn ystod cyflwyniad yn Ninas Efrog Newydd yn 2011. Mae hefyd yn noddwr i Gwmni Theatr The Outside Edge, sy'n gweithio trwy greu theatr a drama gyda phobl sydd wedi cael eu heffeithio gan gamddefnydd sylweddau. Darpara ymyraethau mewn triniaeth cyffuriau ac alcohol a chyfleusterau cyffredinol i'r gymuned ar draws Prydain.  Cynhyrcha hefyd cynyrchiadau theatr proffesiynol i'r cyhoedd sy'n cymryd lle mewn theatrau, theatrau stiwdio a chanolfannau celfyddydau.

Daeth Rylance yn noddwr i LIFT (Gŵyl Theatr Ryngwladol Llundain) yn 2013. Tra'n sôn am yr ŵyl, meddai: "I feel LIFT has done more to influence the growth and adventure of English theatre than any other organisation we have."

Daeth Rylance yn noddwr i'r prosiect Speech Bubbles Archifwyd 2016-03-06 yn y Peiriant Wayback gan Gwmni Theatr Swigen Llundain yn 2015. “I found a voice through making theatre and am proud to be the patron of Speech Bubbles, which helps hundreds of children to do the same.”

Ffilmyddiaeth

Ffilmiau

Blwyddyn	Teitl	Rôl	Nodiadau
1985	The McGuffin	Gavin
1987	Hearts of Fire	Fizz
1991	The Grass Arena	John Healy
1991	Prospero's Books	Ferdinand
1995	Institute Benjamenta	Jakob von Gunten
1995	Angels & Insects	William Adamson
2000	William Shakespeare	Cyfarwyddwr artistig	Glôb Shakespeare
2001	Intimacy	Jay
2008	The Other Boleyn Girl	Thomas Boleyn
2011	Blitz	Bruce Roberts
2011	Anonymous	Henry Condell
2013	Days and Nights	Stephen
2015	The Gunman	Cox
2015	Bridge of Spies	Rudolf Abel	Gwobr yr Academi ar gyfer yr Actor Cefnogol Gorau Gwobr AACTA International ar gyfer yr Actor Cefnogol Gorau  Gwobr BAFTA ar gyfer yr Actor Gorau mewn Rôl Gefnogol Gwobr Cylch Beirniaid Ffilmiau Llundain ar gyfer Actor Cefnogol y Flwyddyn Gwobr Cylch Beirniaid Ffilmiau Efrog Newydd ar gyfer Actor Cefnogol Gorau Enwebwyd— Gwobr Glôb Aur ar gyfer yr Actor Cefnogol Gorau – Ffilm Enwebwyd—Gwobr Cymdeithas yr Actorion Sgrîn ar gyfer Perfformiad Rhagorol gan Actor Gwrywaidd mewn Rôl Gefnogol Enwebwyd—Gwobr Ffilm Dewis y Beirniaid ar gyfer yr Actor Cefnogol Gorau
2016	The BFG	Yr CMM	Ôl-gynhyrchu

Teledu

Blwyddyn	Teitl	Rôl	Nodiadau
1985	Wallenberg: A Hero's Story	Nikki Fodor
1993	Love Lies Bleeding	Conn
1995	Loving	Charlie Raunce
1995	Hamlet	Hamlet
1997	Henry V	King Henry V
2001	Changing Stages	Himself
2003	Leonardo	Leonardo da Vinci
2003	Richard II	Richard II
2005	The Government Inspector	David Kelly
2014	Bing	Flop (llais)
2015	Wolf Hall	Thomas Cromwell

Theatr

Blwyddyn	Cyfnod	Perfformiad Theatraidd	Cymeriad Theatraidd	Theatr y Perfformiad
1981	Desperado Corner	Bazza		Theatr y Citizens, Glasgow
1982	The Tempest	Ariel
1989	Hamlet	Hamlet		(Perfformio gyda'r Cwmni Brenhinol Shakespeare)
	Romeo and Juliet	Romeo
1991	Hamlet	Hamlet		(Perfformio gyda'r Theatr Repertory Americanaidd)
	The Seagull	Treplev
1993	Henry V	Henry V		TFANA, Efrog Newydd
	Much Ado About Nothing	Benedick		Theatr y Queens
1994	As You Like It	Touchstone		TFANA, Efrog Newydd
	True West	Lee/Austin		Donmar Warehouse
1995	Macbeth	Macbeth		Theatr y Greenwich
2000	Live x 3	Henry		Theatr Frenhinol Genedlaethol
2007	Boeing Boeing	Robert		Theatr Gomedi
	I am Shakespeare	Frank		Taith y DU
2008	Peer Gynt	Peer Gynt		Theatr y Guthrie, Minneapolis
	Boeing Boeing	Robert		Theatr y Longacre T, Dinas Efrog Newydd
2009	Gorff–Awst	Jerusalem gan Jez Butterworth	Johnny Byron	Theatr y Llys Brenhinol
	Hyd–Rhag	Endgame gan Samuel Beckett	Hamm	Theatr y Duchess
2010	Ion–Ebr	Jerusalem gan Jez Butterworth	Johnny Byron	Theatr yr Apollo
	Meh–Awst	La Bete gan David Hirson	Valere	Theatr Gomedi
	Medi–Chwe			Theatr y Music Box, Broadway
2011
	Ebr–Awst	Jerusalem gan Jez Butterworth	Johnny Byron	Theatr y Music Box, Broadway
	Hyd–Ion			Theatr yr Apollo
2012	Tach–Chwe 2013	aryneilio yn Richard III a Twelfth Night	Richard III / Olivia	Theatr yr Apollo
2013	Ebr–Mai	Nice Fish gan Mark Rylance a Louis Jenkins	Ron	Theatr y Guthrie
2013	Hyd–Chwe	aryneilio yn Richard III a Twelfth Night	Richard III / Olivia	Theatr y Belasco, Broadway
2014
2015	Chwe–Maw	Farinelli and the King gan Claire van Kampen	King Philippe V	Chwaraedy Sam Wanamaker
	Medi-Rhag			Theatr y Dug Efrog
2016	Ion-Chwe	Nice Fish gan Mark Rylance a Louis Jenkins	Ron	St. Ann's Warehouse

Glôb Shakespeare

Ynghyd â pherfformiadau llwyfan Rylance, mae wedi ymddangos yn rheolaidd yng Glôb newydd Shakespeare yn Southwark, Llundain ar lan ddeheuol Afon Tafwys.

Blwyddyn	Teitl	Rôl	Nodiadau
1996	The Two Gentlemen of Verona	Proteus
1997	A Chaste Maid in Cheapside	Mr. Allwit
1997	Henry V	Henry V
1998	The Merchant of Venice	Bassanio
1998	The Honest Whore	Hippolito
1999	Antony and Cleopatra	Cleopatra
2000	Hamlet	Hamlet
2001	Cymbeline	Cloten
2002	The Golden Ass	Lucius
2002	Twelfth Night	Olivia
2003	Richard II	Richard II
2004	Measure for Measure	Dug Vincentio
2005	The Tempest	Prospero Stephano Sebastian Alonso
2005	The Storm	Daemones Labrax The Weather
2012	Richard III	Richard III
2012	Twelfth Night	Olivia

Gwobrau ac enwebiadau

Mae Rylance wedi derbyn llawer o enwebiadau a gwobrau ar gyfer ei berfformiadau, gan gynnwys Gwobrau Tony a BAFTA. Yn yr 88ain Gwobrau'r Academi, enillodd Rylance Wobr yr Academi ar gyfer yr Actor Cefnogol Gorau ar gyfer ei berfformiad fel Rudolf Abel yn Bridge of Spies.

Llyfryddiaeth

• Mark Rylance: Play – A Recollection in Pictures and Words of the First Five Years of Play at Shakespeares's Globe Theatre. Photogr.: Sheila Burnett, Donald Cooper, Richard Kolina, John Tramper. Shakespeare's Globe Publ., Llundain, DU. 2003. ISBN 0-9536480-4-4.
• The Wisdom of Shakespeare Series gan Peter Dawkins (Rhagair Mark Rylance):
• The Wisdom of Shakespeare in As You Like It. I.C. Media Productions, 1998. Clawr papur. ISBN 0-9532890-1-X.
• The Wisdom of Shakespeare in The Merchant of Venice. I.C. Media Productions, 1998. Clawr papur. ISBN 0-9532890-0-1.
• The Wisdom of Shakespeare in Julius Caesar. I.C. Media Productions, 1999. Clawr papur. ISBN 0-9532890-2-8.
• The Wisdom of Shakespeare in The Tempest. I.C. Media Productions, 2000. Clawr papur. ISBN 0-9532890-3-6.
• The Wisdom of Shakespeare in Twelfth Night. I.C. Media Productions, 2002. Clawr papur. ISBN 0-9532890-4-4.
• Peter Dawkins. The Shakespeare Enigma (Foreword by Mark Rylance). Polair, DU. 2004. Clawr papur â lluniau, 476pp. ISBN 0-9545389-4-3.
• John Abbott. Improvisation In Rehearsal (Rhagair gan Mark Rylance). Nick Hern Books, UK. 2009. Clawr papur, 256pp. ISBN 978-1-85459-523-2.
• Dave Patrick. The View Beyond: Sir Francis Bacon: Alchemy, Science, Mystery (Y Gyfres 'View') (Rhagair gan Mark Rylance, Ervin Lazslo, Rose Elliot). Deep Books, UK. 2011. Clawr papur, 288pp. ISBN 978-1-905398-22-5.