Noel Williams

Actor Cymraeg oedd Noel Williams (16 Rhagfyr 1927 – 15 Ionawr 2022) a aned yn Llanbedrog ym Mhen Llŷn. Roedd yn wyneb a llais cyfarwydd ar S4C o'i chychwyn, yn ogystal â chynyrchiadau llwyfan.

Noel Williams
Ganwyd	Noel Owen Williams 16 Rhagfyr 1927 Llanbedrog, Llŷn
Bu farw	15 Ionawr 2022 Caerdydd
Dinasyddiaeth	Cymru
Galwedigaeth	actor Cymraeg, athro

Astudiodd i fod yn athro yng Ngholeg y Drindod, Caerfyrddin ym 1954, a dechreuodd ei yrfa fel athro yn Ysgol Rhydypennau, Caerdydd cyn symud i Ysgol St Cyres, Penarth. Ymunodd â chwmni Repertori y BBC ym 1955 a bu'n rhan o gast gwreiddiol drama Saunders Lewis Brad ym 1959 gan bortreadu'r Cadfridog Steupnagl. Tra'n gweithio fel athro, bu'n gweithio hefyd yn rhan amser ym myd y cyfryngau, gan ddarlledu’r newyddion ar gyfer TWW a BBC Cymru. Fe ymgeisiodd i fod yn Aelod Seneddol Plaid Cymru dros etholaeth Dwyrain Y Rhondda yn yr Etholiad Cyffredinol ym 1959, ond cafodd ei guro gan yr ymgeisydd Llafur.

Pan ymddeolodd o’i waith fel athro, mentrodd i’r diwydiant actio.

Un o’i ymddangosiadau cyntaf ar deledu oedd yn y gyfres ddrama Y Stafell Ddirgel, a gafodd ei haddasu o nofel Marion Eames a’i darlledu yn Gymraeg ar BBC One Wales ym 1971. Bu'n rhan o gyfresi drama cynnar S4C hefyd gan gynnwys y gyfres ddrama wleidyddol Cysgodion Gdansk ym 1987, a’r gyfres ddirgel Barbarossa ym 1989, y ddwy o waith Ffilmiau Tŷ Gwyn. Yn y 1990au, bu'n rhan o gyfresi drama poblogaidd S4C fel Tydi Bywyd yn Boen a'r ddwy gyfres o Lleifior, gan bortreadu'r cymeriad eiconig Karl Weissman o nofelau poblogaidd Islwyn Ffowc Elis sef Cysgod y Cryman ac Yn Ôl i Leifior.

Ymddangosodd hefyd yn rhai o ffilmiau mwyaf llwyddiannus S4C fel Hedd Wyn, Tân ar y Comin ac Oed yr Addewid.

Bu'n actio gyda nifer o gwmnïau theatr yng Nghymru gan gynnwys Cwmni Theatr Gwynedd, Brith Gof a Dalier Sylw.

Ar hyd ei oes, roedd yn ymgyrchydd brwd dros y Gymraeg ac yn cael ei ddisgrifio fel “Cymro balch”.

Bu farw yng Nghaerdydd yn ar y 15fed o Ionawr 2022. Mae’n gadael ei wraig, Lena, a’u tri o blant, Huw, Rhys a'r cynllunydd gwisgoedd Ffion Elinor.

Gyrfa

Teledu

• Y Stafell Ddirgel (1971) BBC Cymru
• Cysgodion Gdansk (1987) Ffilmiau Tŷ Gwyn
• Deryn (1988) Ffilmiau'r Nant
• Barbarossa (1989) Ffilmiau Tŷ Gwyn
• Tydi Bywyd yn Boen (1992) Ffilmiau Eryri
• Lleifior (1993) Ffilmiau Tŷ Gwyn
• Cegin y Cythraul (1994) - yn y gyfres I Dir Drygioni i Ffilmiau Eryri
• Lleifior II (1996) Ffilmiau Tŷ Gwyn
• Yr Eneth Fwyn (1997) BBC Cymru
• Treflan (2000)

Ffilm

• Fel Dail ar Bren (1982)
• The Snow Spider (1988)
• Flashback (1998)
• Hedd Wyn (1992)
• The Old Devils (1992)
• Tân ar y Comin (1993)
• A Christmas Reunion (1993)
• Brad (1994)
• Oed yr Addewid (2001)
• Cwcw (2008)

Theatr

• Plas Dafydd (1987) Cwmni Theatr Gwynedd
• Gododdin Brith Gof
• Y Bacchai (1991) Dalier Sylw
• Siwan

Radio

• Brad (1959)