Oes yr Haearn

cyfnod hanesyddol ac archaelolegol
(Ailgyfeiriad o Oes Haearn)
Cyfnodau cynhanes
H   La Tène   Rhaghanes
  Hallstatt
Oes yr Haearn
  Oes ddiweddar yr Efydd  
  Oes ganol yr Efydd
  Oes gynnar yr Efydd
Oes yr Efydd
    Chalcolithig    
  Neolithig Cynhanes
Mesolithig
P     Paleolithig Uchaf  
    Paleolithig Canol
    Paleolithig Isaf
  Hen Oes y Cerrig
Oes y Cerrig

Cyfnod cynhanes sydd yn dilyn Oes yr Efydd yw Oes yr Haearn. Fe'i gelwir felly am fod haearn yn cael ei ddefnyddio ar raddau helaeth am y tro cyntaf. Er fod offer wedi eu gwneud o efydd yn cryfach, mae'n haws cael gafael ar haearn ac felly roedd yn cael ei defnyddio'n aml.

Oes yr Haearn ym Mhrydain golygu

 
Broch Dun Carloway, ar Ynys Lewis yn yr Alban

Cychwynnodd Oes yr Haearn ym Mhrydain tua'r 5 CC, ond mae rhai yn dadlau bod hi'n cychwyn llawer hwyrach, tua'r ganrif gyntaf CC. Roedd hi'n parhau hyd at y bedwaredd ganrif OC. Mae adeiladau amddiffynnol a godid yn ystod y cyfnod hwn yn cynnwys, er enghraifft, y Brochau yn yr Alban a bryngaerau fel Castell Dinas Brân (ger Llangollen).

Canolbarth Ewrop golygu

Gelwir cyfnod cynnar Oes yr Haearn yng nghanolbarth Ewrop y Diwylliant Hallstatt (Hallastat C a D, 800-450 CC). Ar ôl hynny daeth y cyfnod a adwaenir fel cyfnod Diwylliant La Tène (yn cychwyn tua 450 CC).

Cyswllt allanol golygu

Gweler hefyd golygu