Pen-blwydd Hapus i Ti

Cân draddodiadol a genir i longyfarch a dathlu pen-blwydd person yw Pen-blwydd hapus i ti! Yn ôl y Guinness World Records dyma'r gân Saesneg mwyaf adnabyddus ledled y byd.^[1] Cenir y gân mewn nifer o ieithoedd. Honir mai dwy chwaer, dwy athrawes a sgwennodd y gân a gyhoeddwyd yn wreiddiol yn 1893 mewn cyfrol o'r enw Song Stories for the Kindergarten, gyda geiriau "Good Morning to All" i groesawu'r disgyblion i'w dosbarth; y ddwy athrawes oedd Patty Hill a Mildred J. Hill. Mae rhai pobl yn mynnu mai'r geiriau'n unig a ysgrifennwyd ganddynt.^[2] Prifathrawes mewn kindergarten yn Louisville, Kentucky oedd Patty ar y pryd^[3] a phianydd a chyfansoddwraig oedd Mildred.^[1] Yn 1912 yr ymddangosodd y geiriau mewn print yn gyntaf, heb unrhyw rybydd o hawlfraint arnyn nhw. Bellach, Warner Brothers bia hawlfraint y gân a chaiff ei defnyddio'n aml i ddangos mor hurt (yng ngolwg rhai) yw deddfau hawlfraint y byd.

Y gân: Good-Morning to All. 22 eil.

Fersiwn offerynnol o: "Good Morning to All".

Hawlfraint

Cofrestrodd y cwmni 'Summy' hawlfraint y gân yn 1935, fel gwaith "Work for hire" (comiswn) gan nodi mai'r awduron oedd Preston Ware Orem a 'Mrs. R.R. Forman'. Yn 1988 prynnwyd Cwmni Summy gan "Warner/Chappell Music" am $25 miliwn.^[4]^[5] O seilio'r cyfnod hawlfraint ar y cofrestriad cyntaf yn 1935, bydd yr hawlfraint hwn yn parhau hyd at 2030, ac mae unrhyw berfformiad o'r gân cyn ddiwedd y cyfnod hwn yn anghyfreithlon, oni delir arian i Warner. Er enghraifft, yn Chwefror 2010, canwyd y gân ar y rhaglen Americanaidd The Wendy Williams Show a chostiodd hynny $700.^[6] Yng ngwledydd yr Undeb Ewropeaidd bydd yr hawlfraint yn dod i ben ar y diwrnod olaf o Ragfyr 2016; sef bywyd y cyfansoddwr + 70 mlynedd.^[7]

Yn 2008, casglodd Warner oddeutu $5,000 y diwrnod ($2 miliwn y flwyddyn) mewn breindal am y 'Pen-blwydd Hapus i Ti'.^[1]^{, tud. 4,68} Maent yn mynnu'r breidaliadau hyn am bob perfformiad lle mae'r mwyafrif o'r bobl sy'n cymryd rhan o'r tu allan i'r teulu.

Yn ôl yr Athro Robert Brauneis mae dryswch ynghylch yn union pwy yw awduron y gân, a daeth i'r casgliad, "Bellach, bron yn sicr, nad yw o dan cyfreithiau hawlfraint."^[1]^[8]

Geiriau Cymraeg

Ceir fersiwn Gymraeg o'r gân a genir, fel mewn gwledydd eraill, i'r un dôn ac ar achlysuron dathlu pen-blwydd.^[9]

Addasiadau (34 iaith)

Iaith	Teitl	Ynganiad Rhyngwladol
Almaeneg	Zum Geburtstag viel Glück	[t͡sʊmgəˈbʊɐtstakfi:lˈglʏk]
Arabeg	عيد ميلاد سعيد	[aidamilɛd sait]
Arabeg	Aïd milèd saïd	[aidmilɛdsaid]
Basgeg	Zorionak zuri	[sorionak suri]
Bengali	শুভ জন্মদিন !	[ʃubʱodʒɔnmod̪in]
Belarwseg	З днём нараджэння	Z dnyom naradžennya [zdn̪ʲɔmnaradʐɛn̪ʲn̪ʲa]
Catalaneg	Per molts anys	[pərmolzanʃ]
Creol Haiti	Bòn fèt	[bɔn fɛt]
Cymraeg	Pen-blwydd hapus	[pɛnblʊɨðˈhapɨ̞s]
Eidaleg	Buon compleanno ou Tanti auguri a te	[bwɔŋkompleˈanːo]
Esperanto	Feliĉan naskiĝtagon	[felit͡ʃanːaskid͡ʒtagon]
Ffinneg	Hyvää syntymäpäivää	[hyvæːsyntymæpæi̯væː]
Ffrangeg Ffrangeg	Joyeux anniversaire^[10] Bonne fête	[ʒwajøzanivɛʁsɛʁ] [bon fɛt]
Groeg	χαρούµεvα γενέθλια	[xaˈrumena jeˈnɛθlja]
Gwyddeleg	Breithlá sona	[brɛhɛtlasona]
Hebraeg	יוֹם הֻלֶּדֶת שָׂמֵחַ	yom huledet sameakh
Hindi	जन्मदिन मुबारक	[janmadinmubarka]
Hwngareg	Boldog születésnapot	[ˌboldoɡˈsylɛteːʃnɒpot]
Islandeg	Til hamingju með afmælið	[tʰɪlhamɪncʏ:mɛðafmaɪlɪθ]
Japaneg	お誕生日おめでとう	[otandʒoːbiomedetoː]
Lladin	Natalis beati	[naːˈtaːlɪs bɛˈaːtiː]
Llydaweg	Deiz-ha-bloaz laouen	[dɛjzablwazˈlɔwːɛn]
Malagaseg	Arahaba ianao	[arahaba ianao]
Persieg	تولدت مبارک	[tavalodat mobarak]
Portiwgaleg	Feliz aniversário, parabéns	[fəˌliʒɐnivəɾˈsaɾiu], [pɐɾɐbɐ̃j̃ʃ]
Pwyleg	Wszystkiego najlepszego	[fʂɨstkʲɛgo najlɛpʂɛgo]
Rwmaneg	La mulți ani	[lamultsʲanʲ]
Rwsieg	С днём рожде́ния	S dnyóm rozhdéniya [ˈzdnʲɵmrɐʐˌdʲenʲɪjə]
Saesneg	Happy birthday	[hæpiˈbɜːθdeɪ̯]
Sbaeneg	Feliz cumpleaños	[feliθkumpleˈaɲos]
Serbeg	Cрећан рођендан / Srećan rođendan	[srêt͡ɕanrôd͡ʑɛndaːn]
Slofaceg	Všetko najlepšie	[ˈfʃɛtkoˌnajlɛpʃɪjɛ]
Thai	สุขสันต์วันเกิด	[suksãtwãkɛd]
Tsieceg	Všechno nejlepší	[ˈfʃɛxnoˌnɛjlɛpʃiː]
Tsieinëeg	生日快樂 / 生日快乐	shēngrì kuàilè [ʂə́nkʐɨkʰu̯âɪ̯lə̂]